Beste Dilan

Beste Dilan, het is alweer een tijdje geleden dat we elkaar voor het eerst ‘in het echt’ spraken. Toen was je nog ‘gewoon’ Tweede Kamerlid. Ik was nog geen hoofdredacteur. Samen stonden we op een koude novembermiddag buiten bij de Tweede Kamer. En je zei: “We gaan ons er voor inzetten dat iedereen hier vrij en veilig kan leven en daar kunnen jullie me aan houden, beloofd!” Dat was in 2018.

Tekst: Ronald Mol
Foto: Geert van Tol voor COC Nederland

Een paar maanden na deze ontmoeting spraken we elkaar weer even. Tijdens het debat over de LHBTI-monitor 2018 en over de Nashville-verklaring zat ik op de publieke tribune. Samen met de toen nieuwe voorzitter van COC Nederland, Astrid Oosenbrug en nog een aantal regenboogactivisten. We stuurden je een berichtje zodra minister Grapperhaus onzin stond te verkondigen. Zodat jij vervolgens naar de interruptiemicrofoon kon lopen om hem er verbaal van langs te geven.

verbazing alom

En dat deed je. Tijdens dat debat in 2019 verbaasde jij je. “Wie had 40, 50 jaar geleden kunnen denken dat wij vandaag in deze Kamer nog dit debat zouden moeten voeren?” Was je retorische vraag aan de voorzitter. En je begon een vlammend betoog over de vrijheid die je zelf had ervaren in het Amsterdamse uitgaansleven.

Je sprak over “geweldige feesten [die] in de RoXY en iT werden gegeven, waar mensen uit heel Europa op af kwamen.” Tijdens dat debat nam je ons mee op een trip down memorylane. En boven die laan prijkte kennelijk een grote regenboog: “Wat vond ik dat gaaf!” Liet je aan de voorzitter weten. “Elk weekend vierden we daar onze vrijheid, in onze hoofdstad, als Gay Capital van Europa.”

gedeelde emotie

“Het is bijna niet voor te stellen dat het vandaag de dag nog of weer nodig is om te spreken over vrijheid en veiligheid voor lhbt’ers”, sprak je verbaasd. “Erger nog, de minister van Justitie en Veiligheid moet bij het debat aanwezig zijn, omdat 7 op de 10 lhbt’ers in hun leven te maken hebben met fysiek of verbaal geweld vanwege hun identiteit, puur om wie ze zijn.” Verontwaardigd liet je weten: “Dat is onacceptabel.”

Toegegeven: er zijn ook mooie stappen gezet.

Zittend op de publieke tribune deelde ik destijds je verbazing, verontwaardiging en teleurstelling. En terwijl ik dit schrijf, maart 2024, voel ik die emoties weer. Maar het pijnlijke is: ik betwijfel of we ze nog steeds delen. Want waar ik me nu over verbaas, is dat er sinds dat debat in 2019 zo bedroevend weinig is veranderd. Toegegeven: er zijn ook mooie stappen gezet. Ik was vorig jaar getuige van de stemming in de Eerste Kamer waarmee de aanpassing van artikel 1 van onze Grondwet definitief een feit werd. En ik heb je gefeliciteerd met de wet die je onlangs samen met Hugo de Jonge naar de Tweede Kamer hebt gestuurd. Maar…

vraag en aanbod

Nederland is uit de ILGA Europe top tien geduikeld. Momenteel staan we op plaats veertien. We vroegen in november 2018 om discriminatierechercheurs. Anno 2024 zijn er volgens COC Nederland welgeteld vier (4!) aangesteld. We vroegen destijds ook om strengere wetgeving. Maar pas deze maand stuurde je samen met minister De Jonge een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer waarmee groepsbelediging van biseksuele, transgender, non-binaire en intersekse personen strafbaar wordt gemaakt.

Want dat was blijkbaar nog niet het geval…

Ik begrijp natuurlijk ook: je moet eerst een strafmaat hebben, voordat je die kunt verhogen. Maar het feit is dat we nu weer in afwachting zijn van een wet die er al lang had moeten zijn. Deze wet, die nota bene is gericht op de meest voorkomende vorm van discriminatie, moet nu alleen nog even een meerderheid in het parlement krijgen. En dat, beste Dilan, is nog geen sinecure.

gedreutel

Want we hebben allemaal het gedreutel van de VVD fractie rondom het Wetsvoorstel Wijziging Vermelding Geslacht in Geboorteakte gezien. En dat was nota bene een wetsvoorstel met een uiterst liberaal karakter, meer VVD-achtig kon haast niet! Afkomstig van een VVD minister én ingediend ten tijde van een VVD kabinet…

Dus nee: ik ben er niet gerust op dat dit wetsvoorstel in recordtempo een meerderheid zal krijgen…

Natuurlijk: het is fijn dat de wetgeving er – eindelijk –  komt. Nogmaals dank daarvoor. Maar ik ben inmiddels bijna eenenveertig jaar oud. Als nu pas de basis voor die strafbaarheid wordt gelegd, dan vrees ik dat ik die strengere wetgeving waar we destijds al om vroegen, waarschijnlijk niet meer mee zal maken. Niet met dit tempo in ieder geval.

grondwet

En mijn vertrouwen keldert niet alleen als het gaat om de aanpak van anti-LHBTIQ+ geweld. Want laten we heel eerlijk zijn: de wijziging van artikel 1 van de Nederlandse Grondwet kwam maar net op tijd. Een paar maanden daarna kwamen de verkiezingen en zette je de deur voor de PVV op een kier. De geperoxideerde olifant die ondertussen al ruim twintig jaar door de Haagse porseleinkast walst, zag zijn kans schoon en trapte hem verder open.

 

En zo kwam een “partij” die qua stemgedrag over LHBTIQ+ zaken nog het meest op de SGP lijkt, aan een monsterzege. Want als het aan de PVV had gelegen, dan was die grondwetswijziging er niet eens gekomen. Dan kon ons recht om te mogen trouwen of kinderen te adopteren met één simpel wetsvoorstel weer van tafel worden geveegd…

conversietherapie

Nog zo’n stukje wetgeving dat er allang had moeten zijn: de wet om conversietherapie te verbieden. In 2019 kwam je zelf nog met een motie waarin je de regering opriep om met een wetsvoorstel tegen conversietherapie te komen. Om, zoals je dat zelf in je motie omschreef: “ieder die de seksuele oriëntatie of genderidentiteit van een ander probeert te veranderen, te onderdrukken of uit te wissen, te bestraffen”.

De enige zin van die motie die naar een daad werd omgezet, was de laatste zin. Toen je eenmaal minister was, ging je ‘over tot de orde van de dag’. De Tweede Kamer vroeg er in 2021 dus maar eens naar. En kwam in 2022 zelf maar met een wetsvoorstel. Want het kabinet, waar jij inmiddels deel van uit maakte, wilde geen extra maatregelen nemen. Was je die motie uit 2019 misschien vergeten?

Treuzelen

Dus: kunnen we nu alsjeblieft stoppen met treuzelen? Want inmiddels hebben zevenentwintig (27!) landen een verbod op conversietherapie. Dertien daarvan verbieden de praktijk voor iedereen die het wil uitvoeren: België, Canada, Cyprus, Ecuador, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, IJsland, Malta, Nieuw-Zeeland, Spanje, Portugal en Noorwegen. Zeven landen verbieden de praktijk alleen voor medische professionals: Albanië, Brazilië, Chili, India, Israël, Vietnam en Taiwan.

Inmiddels hebben zevenentwintig (27!) landen een verbod op conversietherapie.

En nog eens zeven; Argentinië, Fiji, Nauru, Paraguay, Samoa, Zwitserland en Uruguay, hebben een indirect verbod. Dat houdt in dat het stellen van een diagnose uitsluitend gebaseerd op seksuele geaardheid of genderidentiteit in die landen verboden is. Conversie-“therapie” is daar dus niet specifiek verboden, maar deze wetgeving maakt het wel illegaal om die praktijk in deze landen uit te voeren. Daarnaast verbieden sommige rechtsgebieden in Australië, Mexico en de Verenigde Staten conversietherapie ook al. En zelfs in China en Zuid-Afrika is via jurisprudentie bepaald dat conversietherapie onwettig is!

De wet werkt niet

Het wetsvoorstel van de Tweede Kamer werd in 2023 bekritiseerd door de Raad van State. Die was namelijk van mening dat er al wetten zijn die dwang en discriminatie strafbaar stellen. En feitelijk klopt dat. Maar het is ook zo dat bepaalde wetgeving voor LHBTIQ+ personen in de praktijk gewoon niet werkt. Want als we van de zaak van Leon Houtzager tegen dominee Kort iets hebben geleerd, dan is het dat je in Nederland met een beroep op je geloof wel degelijk mag discrimineren.

Gek hè? Met zulke lamballen van rechters?

En als we van de uitspraak van de rechtbank in Rotterdam iets geleerd hebben, dan is het wel dat zelfs schelden met ‘kankerhomo‘ niet als discriminerend wordt gezien. Onderzoekers van het WODC concludeerden in het onlangs uitgekomen rapport dat ‘schelden en geweld tegen de regenbooggemeenschap voor een deel van de bevolking normaal lijkt te zijn geworden’. Gek hè? Met zulke lamballen van rechters? Ter verdediging: dit is ‘illustratief voor mijn dagelijks taalgebruik’. Zo noem ik rechters die de strafverzwaringsmaatregel niet toepassen namelijk altijd. Toch handig, die jurisprudentie; een soort stay-out-of-jail-for-free-card…

Hoe. dan?

In 2018 deden 1500 mensen melding of aangifte bij de politie. Minder dan tien daders werden volgens het COC ook daadwerkelijk voor LHBTIQ+ discriminatie veroordeeld. Nu, zes jaar later, is het aantal meldingen gestegen. Maar het aantal veroordelingen is volgens het COC gelijk gebleven of zelfs gezakt. Per jaar worden er nu ruim 2600 meldingen en aangiften gedaan. Toch worden er jaarlijks maar een stuk of vijf daders voor LHBTIQ+ discriminatie veroordeeld.

Hoe. Dan? Hoe kan dit?

Het lijkt mij een statistische onmogelijkheid. Maar voor LHBTIQ+ personen is dit dagelijkse realiteit. De onderzoekers van het WODC kwamen tot de conclusie kwamen dat de aangiftebereidheid onder LHBTIQ+ personen opvallend laag is. Wederom: Gek hè? De Nederlandse strafrechtsketen heeft een blinde vlek. En die vlek bestaat uit alle kleuren van de regenbooggemeenschap.

Dus beste Dilan, binnenkort toch maar eens een kop koffie drinken? Want ik heb een aantal vragen…

Ronald Mol (Alkmaar, 1983) is naast hoofdredacteur een zelfverklaard Regenboogroeptoeter, ambassadeur voor Bi+ Nederland, hoofdconducteur en geïnteresseerd in politiek. Heeft: veel meningen, het lang niet altijd bij het juiste eind, geen huisdieren en een leuk leven.