Behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet

Op donderdag 30 maart 2023 sprak Niels Mulder, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) een spijtbetuiging uit. Spijt over het leed dat mensen met een LHBTIQ+ identiteit in het verleden is aangedaan. Lange tijd werd een niet-heteroseksuele geaardheid namelijk gezien als een ziekte die psychiatrische behandeling noodzakelijk maakte. Het excuus van de NVvP kwam 50 jaar nadat homoseksualiteit uit de DSM, wereldwijd hét standaardwerk voor de classificatie van psychische stoornissen, was gehaald.

Tekst: Ronald Mol

En op donderdag 29 februari begint de Tweede Kamer met een debat over het verbieden van de schadelijke en schandelijke praktijk van conversie ‘therapie’. En ja: ik schrijf het woord therapie tussen haakjes. Het is namelijk geen therapie. Het woord therapie duidt namelijk op genezing. En het is inmiddels ruim vijftig jaar duidelijk dat er geen genezing plaats hoeft te vinden. Laat staan dat het kan. Hopelijk bereikt dat inzicht nu ook de leden van de Tweede Kamer. Dat zou overigens niet moeilijk moeten zijn. Het COC stuurde er al een brief over.

van kwakzalverij tot pure marteling

Op zijn zachtst gezegd is conversie “therapie” pure kwakzalverij. Maar helaas zijn er ook vele gevallen bekend waarbij ‘therapie’ in feite pure marteling betekent. Het feit dat er in Nederland, in de Tweede Kamer, in de eenentwintigste eeuw nog over een verbod gedebatteerd moet worden, betekent dat de Nederlandse overheid op dit vlak dus ruim vijftig jaar achterloopt.

Van de aanbieders en aanhangers van dergelijke ‘therapieën’ zijn we dat achterlopen inmiddels wel gewend. Maar als Nederland zich weer wil terugvechten in de top tien van landen waar het voor LHBTIQ+ personen goed geregeld is, dan kan op 29 februari een stap in de goede richting worden gezet. Het zal verdorie een keertje tijd worden ook.

Ten opzichte van andere landen loopt Nederland iets minder ver achter. Maar een podiumplaats zit er alsnog niet in. Sterker nog: een plek in de top twintig van landen die het geregeld hebben, is voor ons ook al niet meer weggelegd. De Nederlandse politici sukkelen op dit vlak echt mee in de achterhoede, net voor de bezemwagen. Als een geriatrische wielrenner met uitdrogingsverschijnselen. Op een opoe-fiets. Met een lekke band.

Het eerste verbod op een geneeswijze voor iets dat al ruim vijftig jaar geen ziektebeeld meer is, kwam in 1999. Brazilië en Ecuador gingen Nederland toen voor. Maar ook Samoa (2007), Argentinië en Fiji (2010), Israël (2014), Malta (2016), Uruguay (2017), Nieuw Zeeland, Taiwan (2018), Albanië, Duitsland (2020), Canada, Frankrijk, India, Vietnam, Paraguay en Oostenrijk (2022), België, Spanje, Chili, Cyprus, Noorwegen, Portugal en IJsland (2023) bleken vooruitstrevender dan Nederland. Het is dan ook geen wonder dat Nederland uit de ILGA Europe top tien van LHBTIQ+ vriendelijke landen is gedonderd.

Geneeswijze

Conversie ‘therapie’ wordt ook wel reparatietherapie, homotherapie of homogenezing genoemd. Maar daarnaast wordt het vaak genoeg aangeduid in iets minder duidelijke termen, zoals duiveluitdrijving, het opleggen van handen of andere omfloerste termen, zoals: ‘We zullen voor je bidden’. Het komt erop neer dat men op allerlei manieren een niet-heteroseksuele geaardheid probeert te veranderen in een heteroseksuele geaardheid. Of iets dat daarvoor door moet gaan. De noodzaak voor die verandering vindt meestal zijn oorsprong in een afwijzende houding van religieuze aard. Want mannenbroeders hebben niet zoveel op met mannenliefde.

Of conversie ‘therapie’ ook echt therapeutisch werkt? Nou… Nee. In het woordenboek wordt het woord therapie als volgt omschreven:

the·ra·pie (de; v; meervoud: therapieën):
geneeswijze; in therapie zijn, een therapie ondergaan. Bv. bezigheidstherapie, fysiotherapie, gedragstherapie, psychotherapie

Er zijn dus verschillende soorten therapieën. Ook conversie ‘therapie’ kent verschillende varianten. Hierbij kun je denken aan herhaaldelijke gebedssessies, maar ook aan het toedienen van elektroshocks. Andere methoden die door slachtoffers genoemd worden zijn onder andere eenzame opsluiting, slaapdeprivatie, het onthouden van voedsel, “correctieve verkrachting” (Ja, dat lees je goed) of andere vormen van hersenspoeling.

Volgens onderzoek dat de VN door een groep onafhankelijke forensische deskundigen liet uitvoeren, liep 98 procent (Ja, ook dat lees je goed!) van alle LHBTIQ+ personen die dit soort therapieën hebben ondergaan, ernstige psychische schade op. Ze werden in veel gevallen depressief en velen deden zelfmoordpogingen. Het rapport vind je hier. Het rapport was de groep trouwen niet genoeg. Zodoende kwamen ze later ook nog met een eigen verklaring. Die begonnen ze met een heldere samenvatting van vijf punten:

• Conversietherapie is niet effectief en veroorzaakt waarschijnlijk aanzienlijke schade.
• Conversietherapie is een wrede, onmenselijke of vernederende behandeling en marteling.
• Staten zouden bekeringstherapie moeten verbieden, omdat dit kindermisbruik en fraude is.
• Gezondheidswerkers die bekeringstherapie aanbieden, overtreden de beroepsethiek.
• Verenigingen in de gezondheidszorg zouden therapeuten die bekeringstherapie aanbieden moeten veroordelen. Dat is een duidelijke conclusie, denk ik.
  

  Marteling

Achtennegentig procent (98%!) liep dus ernstige psychische schade op…
Dit betekent dat conversie ‘therapie’ cum laude is geslaagd voor het Certificaat voor Hogere Martelkunde.

mar·te·len (martelde, heeft gemarteld):
opzettelijk pijn doen, fysiek en/ of psychisch; bv. om een bekentenis af te dwingen, of om een persoon ertoe te bewegen iets te doen danwel te laten

Wellicht dat de Russische FSB nog iets met conversie ‘therapie’ kan, maar laten we eerlijk zijn: in Nederland moeten we zoiets gewoon niet meer willen. Als een andere geneeswijze in Nederland dergelijke cijfers wist te behalen, werd het medicijn direct van de markt gehaald. En daarnaast zouden alle verantwoordelijken worden aangeklaagd vanwege grove nalatigheid.

De enige reden om als politicus vóór conversie ‘therapie’ te pleiten, is vanuit laffe, electorale angst. Angst voor stemgedrag dat is gebaseerd op een verknipte beeld dat het radicaal-fundamentalistisch religieuze deel van Nederland van LHBTIQ+ personen heeft. Ik durf dus nu al te voorspellen wat de SGP gaat stemmen…

Vrijheid van godsdienst

Maar de vrijheid van godsdienst dan? Ja, die bestaat ook nog; artikel zes van de Nederlandse grondwet. Het gaat daarbij trouwens niet alleen om godsdienstvrijheid; ook de vrijheid van levensovertuiging staat daarin. Atheïsme, de afwezigheid van geloof, is dus ook beschermd. Iets wat veel religieuze mensen nog wel eens willen vergeten. Wat die groep ook vaak en graag vergeet, is om eens te kijken naar wat er na de komma in het artikel staat:

(…), behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.

Aan die ‘verantwoordelijkheid volgens de wet’ wordt helaas niet altijd even zwaar getild. Dat bewees het Openbaar Ministerie in de zaak die Leon Houtzager aanspande tegen dominee Kort. Want, zo gaf het OM zelf toe: de brief die ds. Kort naar de gemeenteraad van Krimpen aan den IJssel stuurde was weliswaar kwetsend, maar ja… Zolang het vanuit een religieuze overtuiging komt, dan mag het gewoon, oordeelde het OM.

Ook de Raad van State, de onafhankelijk adviseur van de regering over wetgeving en bestuur en de hoogste algemene bestuursrechter van het land, adviseerde in 2023 nog in het voordeel van religieuze groeperingen. Het verbod op conversie ‘therapie’ zou namelijk ingaan tegen het recht op godsdienstvrijheid. En dat moeten we toch niet willen? Om heel eerlijk te zijn, Raad van State: I smell bullshit.

Want dat het grondwettelijke recht op gelijke behandeling (artikel 1), de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer (artikel 10), de onaantastbaarheid van het lichaam (artikel 11) en de bescherming tegen vrijheidsontneming (artikel 15) door sektarische groepsdruk in gevaar kunnen komen, dat was voor de Raad blijkbaar minder interessant.

De bijbel is dankzij buitensporig meebuigen met onbewezen religieuze overtuigingen door de rechterlijke macht een soort ‘Verlaat de gevangenis zonder te betalen’-kaart geworden. Ik vroeg me af waarom. Maar nadat ik op de website van de Raad van State had gekeken, verbaasde ik me daar ineens niet meer over.

Er staan op die website heel veel verschillende namen. Maar als je de foto’s zonder de namen had gezien, dan zou je zomaar kunnen denken dat ze allemaal dezelfde achternaam hebben. Denk aan een familie bestaande uit allerlei varianten van Jan-Peter Balkenende. Op een enkele uitzondering na zijn ze allemaal vrij wit. Het diversiteitsquotum heeft hier overduidelijk nog niet toegeslagen. En het kan aan mij liggen, maar ik vind dat het grootste deel op uiterst gereformeerde wijze de camera in kijkt.

maar goed…

Ik dwaal af. Terug naar de Tweede Kamer. Gelukkig zijn we het in Nederland ondertussen wel zo’n beetje met elkaar eens dat marteling niet heel erg lief is. En dat het dus best wel goed is dat het is verboden. Tijdens de behandeling van het verbod gaat dus om een simpele vraag: in hoeverre gaat de Nederlandse politiek nog toestaan dat religieuze fanatici zich blijven onttrekken aan hun verantwoordelijkheid volgens de wet? Gaykrant houdt het debat en de stemming over het verbod in ieder geval goed in de gaten. En dat doen we gelukkig niet alleen. De petitie ‘Stop homo-conversietherapie in Nederland’ is inmiddels al bijna 6,5 duizend keer ondertekend. Iedere nieuwe handtekening helpt. Ook die van jou.

Want marteling als geneeswijze. Je zou het maar in stand durven houden…