Ik weet niet of het jullie al is opgevallen, maar er is iets aan de hand met hoe er over ‘ons soort mensen’ wordt gesproken. Je had natuurlijk altijd al mensen die het niet zo met ons op hadden en die zich met regelmaat hardop uitspraken tegen een gelijkwaardige behandeling van LHBTI’ers, maar dat stond een uitwisseling op inhoud toch nooit echt in de weg. Bovendien leek het de vooruitgang ook niet te kunnen stoppen.
Misschien leefde onder nagenoeg iedereen als vanzelfsprekend het besef dat je het dan wel hartgrondig met elkaar oneens kunt zijn, maar dat dat niet betekent dat je de andersdenkende, de andersgelovige of de andersliefhebbende uiteindelijk voor de wet geen ruimte gunt. Ik spreek van geluk dat dat besef ook in de kleine progressieve en grotere protestantse kerken wortel schoot. Ook daar emancipeerden LHBTI’ers, parallel aan ontwikkelingen in de samenleving en gingen zij er in gelijkwaardigheid flink op vooruit. Maar op de een of andere manier lijkt de rek er nu wat uit te zijn: uit het doorgaande gesprek en uit de beweging vooruit.
De start van die verandering in ons land zie ik zelf in de publicatie van de Nederlandse vertaling van de Nashville Verklaring in januari 2019. Onder een schijnbaar inhoudelijke argumentatie ging de verdachtmaking schuil dat het in de beweging naar gelijke vrijheden en rechten niet om mensen gaat die naar gelijkwaardigheid verlangen, maar om een ideologie die uiteindelijk aan iedereen opgedrongen zou worden.
En daarmee zouden LHBTI’ers niet langer slachtoffers zijn, maar juist zij die ‘gewoon’ vast wilden houden aan de ‘Bijbelse waarheid’. LHBTI’ers zouden niet trekken niet aan het kortste eind van een historische gegroeide oneerlijke situatie; nee, mensen die de ‘Nederlandse identiteit’ wilde behouden, zouden aan het kortste eind van een oneerlijke ideologische discussie trekken.
Voor het eerst waren geconstrueerde termen als ‘transgenderisme’ en ‘genderideologie’ duidelijk aanwezig in de publieke discussie. Gevaarlijke termen die proberen te verhullen waar het eigenlijk over zou moeten gaan: mensen. Je zou hier nog kunnen denken: so what! – het gaat hier uiteindelijk om een groep mensen die getalsmatig te verwaarlozen is, of: hun opvattingen zullen alleen maar sleetser worden met de tijd, ingehaald door een groeiende groep weldenkenden. Ik vrees echter dat we ons er niet meer zo ‘eenvoudig’ toe kunnen verhouden.
Voor mij een teken aan de wand was dat van de politieke partijen niet alleen de SGP zich niet van de Nashville Verklaring wilde distantiëren – dat lag nog voor de hand –, maar dat het ook vanuit FvD en PVV muisstil bleef. Had die laatste partij zich aanvankelijk niet juist pro-homo uitgelaten? Was ‘blijf van onze homo’s af’ in die kringen niet een veel gehoorde uitspraak? Kennelijk was het in dit geval niet nodig dat nog eens hardop te zeggen.
In 2014 publiceerde het Europees Forum van christelijke LHBT-groepen een eigen onderzoek naar de invloed van conservatieve en rechts-religieuze organisaties in Centraal- en Oost-Europa. Wat in Nederland toen nog helemaal niet aan de orde was, was in het genoemde deel van Europa, zo ontdekte het Europees Forum, in volle gang: een bundeling van krachten om tegenover allerlei (West-Europese) ‘nieuwlichterij’ een dam op te werpen, om een herwaardering van zogenaamde ‘traditionele waarden’ en ‘familiewaarden’ en om het behoud van de eigen ‘nationale, lees: christelijke-orthodoxe identiteit’. Daar betekende en betekent dat vooral dat de emancipatie van LHBTI’ers moe(s)t worden gestopt dan wel tegengegaan en dat elke discussie over de situatie en positie van vrouwen bij voorbaat verdacht was en is.
En nu heeft deze beweging en het nogal uitsluitende narratief (verhaal) dat er bij hoort, ook in ons land wortel geschoten. De Nashville Verklaring in 2019 was een teken aan de wand, maar daarna hebben we het inmiddels in vele gedaanten op zien duiken: van de ‘Baasje in eigen buik’-campagne tegen abortus tot de stemmen rond ‘Gendertwijfel’ die de stappen vooruit voor transgender mensen problematiseren. Van de hysterie rondom de ‘beste reizigers’-aankondiging van de Nederlandse Spoorwegen tot de splinterorganisatie Civitas Christiana die een hetze ontketende tegen kinderboekenweekschrijver Pim Lammers omdat hij pedoseksualiteit zou verheerlijken. En van de opwinding rond ‘Lentekriebels’ – het programma rond intimiteit en relaties op lagere scholen – tot en met de opruiing rond de voorleesmiddagen van drag queens, waarbij zelfs Dolly Bollyfleur het voor het eerst in haar 35-jarige carrière moest ontgelden.
En niet zelden wordt beweerd dat de ‘LHBTI-lobby’ achter alle ontwikkelingen zit die iedereen andere gedachten en gedragingen dwingend zou willen opleggen. En hoe langer hoe meer verdwijnt het inhoudelijke gesprek naar de achtergrond en al helemaal het verlangen iedereen gelijkwaardig te laten participeren in de samenleving. Gelijkheidsideologie’ wordt dat dan genoemd.
Het gaat mij hier niet om individuele personen die zich oprecht zorgen maken en voor wie het door de veelheid aan ontwikkelingen soms moeilijk is alles bij te benen en met gevoel voor onderscheid deel te nemen aan de discussie. Waar ík mij zorgen over maak is de conservatieve/rechts-religieuze alliantie die ontstaat en die er nu al in slaagt haar lelijke narratief over te dragen op de mainstream discussie. Ik heb er al meer dan een journalist van moeten overtuigen dat een term als ‘genderideologie’ niet onschuldig is en heb met lede ogen moeten zien dat zelfs een jeugdorganisatie binnen mijn eigen kerkgenootschap dit soort termen en het erbij horende vocabulaire zonder blikken of blozen hanteert. En zo kan ik nog wel wat voorbeelden noemen waarbij vaak niet eens sprake is van een kwade intentie, maar van onwetendheid van waar men zich mee inlaat. Gevaarlijk, als je het mij vraagt.
Ik word er soms een beetje moedeloos van. Naast de inzet voor emancipatie en sociale acceptatie die we toch al plegen, is daar nu ook ook nog eens bijgekomen dat we voortdurend moeten uitleggen en ontzenuwen en deconstrueren, tegenover een almaar meer geslepen krachtenbundeling van conservatieve/rechts-religieuze groepen die zich presenteren als de ‘echte slachtoffers’ of als ‘bezorgde ouders’ of als ‘hoeders van de Nederlandse cultuur en identiteit’ enzovoorts.
Gelukkig valt de last die ik vaak voel, soms ook zomaar even van mijn schouders. De laatste keer was dat in AFAS Live toen ik op uitnodiging van een lieve vriend naar Eurovision in Concert ging. Alle 5.000 bezoekers kwamen in beweging bij de heerlijk aanstekelijke inzending van België ‘Because of you’, uitgevoerd door Gustaph en drie fantastische achtergrondzangeressen. Ze bemoedigden me met hun woorden die zeiden: kijk eens waar we vandaan gekomen zijn en waar we nu zijn, en vooral met het steeds terugkerende refrein ‘And when the world got me going crazy, I’ll carry on and it’s all because of you’. Ik kom mijn tranen nauwelijks bedwingen: ik dacht aan mijn ouders, aan mijn goede, trouwe vrienden, aan al die toegewijde mensen die ik in de afgelopen decennia heb ontmoet en die nooit opgeven, aan de kleine protestantse gemeente die onlangs besloot alle onderscheid op te heffen bij het beroepen van een predikant en het zegenen van relaties, aan de leukerd die naast mij zat en die vanuit het verre Kazachstan ook een hele weg was gegaan. Het is vast ook beroepsdeformatie, vergeef het me maar, maar terwijl dat allemaal door me heen schoot en ik werd opgetild werd het liedje als vanzelf een lofzang en een dankgebed: ‘It’s all because of You’!
‘I’ll carry on despite of the things they said and done
They’ll never kill this fire
Your Love will take me higher
It’s all because of You
Because of You
Well, because of You
Because of You I keep on going, Baby, Baby,
for a Brighter Day, yeah!’
We bevinden ons in een spannende tijd met de ene na de andere crisis, een tijd waarin we waakzaam moeten zijn, als je het mij vraagt, maar waarin we ook dankbaar mogen zijn voor waar we vandaan zijn gekomen en niet moeten vergeten de vreugde van de menselijke diversiteit te vieren. Gustaph geeft alvast het goede voorbeeld (bekijk de clip!).
En nee, de Eeuwige vindt het bij al die dankbaarheid en dat feest vast geen probleem voor de verandering nu eens met ‘Baby, Baby’ te worden aangesproken.
Wielie Elhorst
LHBTI-predikant Protestantse Kerk Amsterdam
Wielie Elhorst is bekend geworden als ‘de roze predikant’, een bijnaam die in 2022 navolging kreeg toen hij vanuit de Protestantse kerk Amsterdam intrede deed als de allereerste predikant met een bijzondere opdracht voor de lhbt-gemeenschap.
Adverteren via Gaykrant en op die manier onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken? Klik hier voor meer informatie!
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
