Soms zie je van die voorstellingen die ondanks alle goede bedoelingen toch niet tot volle wasdom komen. En blijft het bij een nies die maar niet komen wil. Zoiets overkwam ook The Prom, de productie van De Graaf en Cornelissen die onlangs in première ging.
Vooropgesteld, het in deze tijden uitbrengen van een groot opgezette productie getuigt van lef. En het uitbrengen van een grote musical met LHBTI+ thematiek getuigt van moed en van visie. En als dat thema gaat over jezelf mogen zijn in deze tijden van groeiende homofobe tendensen, dan heb je met een script dat gilt om personages bigger than life, een goudklompje in handen.
Het verhaal is gebaseerd op een ware gebeurtenis uit 2010 in een klein stadje in het Amerikaanse Mid-West. Een leerlinge wilde daar met haar vriendinnetje naar het jaarlijkse eindfeest op school en de conservatieve ouderraad stak daar een stokje voor door het feest af te gelasten. Zo’n situatie is overigens ook in Nederland nog denkbaar, getuige de gedragingen van scholengemeenschappen als Gomarus.
Maar terug naar het verhaal; enkele nationale bekendheden, waaronder Lance Bass, traden destijds aan en redden de situatie door buiten de school om een inclusieve prom te organiseren. Deze geschiedenis is een zestal jaar later aangegrepen om er een uitzinnige musical van te maken. Op Broadway lukte dat. Als film… not so much. Zonder te veel spoilers weg te geven, treden in de musicalversie afgeserveerde musicalsterren als redders-in-nood aan. Niet vanwege hun goede intenties, maar uit eigenbelang. Kortom, verwikkelingen alom.
Belangrijk om te weten is dat deze musical op Amerikaanse leest geschoeid is. Ook van belang is de cartooneske structuur van de musical. Voordeel van zo’n structuur is dat stappen in het plot heel snel gemaakt kunnen worden en problemen in een ommezwaai kunnen worden opgelost. Pas je dan in het spel ook nog camp-elementen toe zoals de Britten dat in hun jaarlijkse Panto’s doen, dan kan op vermakelijke wijze forse kritiek geleverd worden zonder iemand voor het hoofd te stoten. In de Amerikaanse cultuur past overdrijving, en op toneel worden door camp ingegeven uitvergrotingen door het publiek aldaar ook direct als hekeling herkend.
Waarom deze uiteenzetting? Om duidelijk te maken waarom The Prom, op enkele momenten na, wat flets blijft en een belangrijke plank mis slaat. In een voorstelling waarin archetypen de hoofdtoon voeren helpt het niet als je dat vertaalt naar stereotiepe gedragingen. En met archetypen doel ik op de Diva, de Cynicus, de Redder, de Betweter, de Pleaser én de Dramaqueen.
Zeker, het is lastig om een tot in de vezels Amerikaans script te vertalen naar voor Nederlanders herkenbare omstandigheden. Helemaal omdat in onze volksaard de norm van ‘doe maar gewoon want dan doe je al gek genoeg’ ingebakken zit. Bovendien kennen we de stereotyperende loopjes, handjes en gilletjes nu onderhand wel. Blijft het daarbij, dan neigt het zelfs naar het stigmatiserende. Dat valt overigens niet de acteurs te verwijten, maar de insteek van het creative team.
Is het dan allemaal alleen maar kommer en kwel? Nou, nee.
Pia Douwes en Barry Beijer tillen hun personage over het clichématige heen. Één stap verder richting camp en hun personage zou de vla tot trifle gemaakt hebben. En het is duidelijk dat ze daartoe allebei in staat zijn, dat ze in deze rollen tot archetypische hoogte hadden kunnen stijgen. Zeker Pia Douwes, want zet haar in een juten zak op toneel en je kijkt nóg je ogen uit. Het is ook zichtbaar dat er een rem op hun spel gezet is. En niet door deze performers zelf.
Dat is jammer. Een gemiste kans zelfs. Want Wieneke Remmers – no pun intended – maakt als een in en in conservatieve reactionair duidelijk hoe uitvergrote eenduidigheid als spelvorm messcherp werken kan. Haar groter dan grote personage is heerlijk om te haten. Omdat haar spel van binnenuit komt, grijpt ze je bij de strot en laat ze je niet meer los. Zelfs haar omslag van 180 graden aan het eind van de voorstelling blijft waarachtig. Niet alleen dat, maar het maakt ook haar motieven inzichtelijk. Én geloofwaardig.
Één bijzonder, want uitvergroot, moment in de voorstelling mag ook genoemd worden, omdat het de schaamte voorbijgaat en omdat die betreffende scène met pizzazz gespeeld wordt door Dennis Willekens. Hij maakt in een verstild moment een terloopse ironiserende opmerking over zijn omvang en laat daarna alle remmen los in een korte doch woeste dans. Dan zindert het en dat is meteen een hoogtepunt in de vaak wat kabbelende voorstelling. Uplifting, zouden de Britten zeggen.
En over pizzazz gesproken: Pia Douwes legt dat in de voorstelling uit, en past dat ook toe. Google het, of ga naar haar kijken.
The Prom is best onderhoudend, en het jubelslot zorgt ervoor dat je huppelend de theatertoko verlaat. Jammer alleen van de wat vlakke en brave regie, want met de schaamteloze woestheid van Willekens en de verbeten eenduidigheid van Remmers als baseline hadden een ontgrendelde Douwes en Beijer deze voorstelling echt naar grote hoogten kunnen stuwen.
*
Klik hier voor informatie over de speellijst en kaartverkoop.
*
Jules Opstap werd ergens in de vorige eeuw, vanwege een fikse etnische DNA mix en met zijn Antilliaanse achtergrond, door zijn zus bestempeld tot ‘koninkrijkskind’. Het kwartje viel, en dat beviel wel. Jules schrijft als profi graag voor en over theater, en in zijn gedachten woont hij half in Londen.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
