“In films en series eindigen niet-heteropersonen vaak ongelukkig, of ze gaan dood. Ik vond dat het wel eens tijd werd voor positievere verhalen over niet-hetero’s.” Dit is één van de redenen dat mediamaker Annefleur Schipper een podcast begon voor vrouwen die op vrouwen vallen. Samen met co-maker Vera Siemons bedacht ze de Lesbische Liga. Hiermee hopen de vrouwen de mediarepresentatie van lesbiennes te verbeteren. Welk stereotype lesbi zie je in de media? En wat doet dit met je zelfbeeld?
Stereotypes en vooroordelen kunnen veel invloed hebben op de manier waarop jij naar een bepaalde groep kijkt. Als er negatieve associaties zijn dan wil iemand zich vaak niet verbinden met die groep. Dit is volgens podcastmaker Annefleur gebeurd met het woord ‘lesbisch’.
“Toen ik vijftien was keek ik de serie The L Word. Dit was een van de weinige series waarin lesbische vrouwen een grote rol speelde, maar het beeld van een lesbische vrouw was erg eenzijdig. In de serie speelden vrouwen met kort haar die elke dag in houthakkersblousejes rondliepen. Hier herkende ik mezelf niet in en daarom dacht ik dat ik niet lesbisch kon zijn”, vertelt Annefleur. Ze wilde absoluut geen stereotype lesbi worden en dat uitte zich in veel geïnternaliseerde homofobie. “Ik heb ooit in mijn dagboek geschreven ‘ik wil niet zo’n vieze lesbienne zijn’. Dit komt omdat ik er echt van was overtuigd dat lesbische vrouwen vies, ongewild en lelijk waren. Daarom wilde ik mezelf hier niet mee associëren.”
Annefleur en Vera hebben ervoor gekozen om het woord lesbi expliciet in hun podcast te gebruiken. Hiermee hopen ze dat de negatieve associaties met het woord verdwijnen. “Lesbisch zijn is helemaal niets om je voor te schamen. Het is niet iets vies of raars, het is juist mooi en geweldig. Daarom wilde wij zo graag het woord lesbisch gebruiken. Voor mij is het een geuzeterm geworden”, vertelt de mediamaker.
Lesbiennes in de media
Volgens Annefleur komen er te weinig niet-heterovrouwen voor in de media en de vrouwen die je ziet zijn vaak niet representatief. “Er wordt vaak gedaan alsof lesbiennes nooit uit willen gaan en alleen maar op de bank zitten. Alsof we zuur zijn, mannen haten en alsof er een het mannetje en een het vrouwtje is. Allemaal gewoon een beetje dommige stereotypes.” Ook zie je volgens de mediamaker te weinig jonge niet-heterovrouwen. “Wat ik vaak zie zijn types zoals Ellie Lust. Ik vind haar een geweldige vrouw, maar als jonge lesbi kan je jezelf niet met Ellie spiegelen.”
Door de snelle opkomst van streamingsdiensten krijgen steeds meer jonge mediamakers de kans om hun ideeën te produceren. Dit is volgens Annefleur een van de redenen dat de representatie van niet-heterovrouwen in de media aan het verbeteren is. “Kijk bijvoorbeeld naar Anne+. Dit vind ik een voorbeeld van een goede representatie van de lhbti+ gemeenschap. Toch zou het fijn zijn als er meer series en films komen waarin een lesbische vrouw zit en het normaal is. Dat de verhaallijn niet per se over haar lesbische leven gaat en het net zo gewoon is als een heterorelatie.”
Stereotypering in de Lesbische Liga
Om de negatieve associaties tegen te gaan begon Annefleur de Lesbische Liga. “We noemen het de hele tijd lesbisch, maar wat ons betreft valt bi, pan, of elke queer vrouw die op vrouwen valt onder deze term. Iedereen is welkom bij de Liga”, vertelt Annefleur. In de podcast word je meegenomen door het landschap van het lesbische media-aanbod. Van goede representatie in films tot slechte stereotypering in een serie, alles wordt besproken. De vrouwen nemen je ook mee in hun eigen leven. In de persoonlijke verhalen en anekdotes worden ook ‘lesbische trekjes’ besproken. Denk hierbij aan wijdbeens zitten, veel ringen dragen of bevriend zijn met je ex. Maar zorgen deze verhalen er niet voor dat er nieuwe stereotypes worden gevormd?
Annefleur denkt van niet. “We bespreken veel verschillende stereotypes en als we dit doen dan houden we het vaak bij onszelf. We maken gebruik van humor en zelfspot als we het over lesbische trekjes hebben. Ik denk dat het leuk is als je grapjes met je eigen gemeenschap kan maken over clichés die wel waar zijn. Je kan wel doen alsof er niets is waaraan je lesbische vrouwen kan herkennen, maar dat is natuurlijk ook niet waar. Als je het hierover kan hebben op een grappige genuanceerde manier dan denk ik dat het juist leuk is om naar te luisteren. Ik heb het idee dat we bepaalde trekjes juist bespreekbaar maken in plaats van dat we doen alsof er één manier is om lesbisch te zijn. Het is geen handboek naar lesbi worden. Met de podcast proberen we juist een bredere waaier te geven. Er zijn veel meer soorten lesbische vrouwen dan dat ene stereotype.”
“Uit de kast komen zie ik als iets moois”
Op haar 17e kwam Annefleur erachter dat ze niet-hetero is. “Ik heb nooit een druk gevoeld vanuit mijn omgeving. Voor mij was de kast meer een intern proces. Ik ben anders dan de norm en ik moest allerlei verwachtingen bijstellen die ik van mezelf had. Dat was een hele reis. Natuurlijk is dat zwaar geweest, maar ik ben heel blij dat ik hem heb gehad. Toen ik uit de kast kwam kreeg ik meer zelfvertrouwen en durfde ik helemaal mezelf te zijn.”
Wat vindt Annefleur eigenlijk van het concept ‘uit de kast komen’? “Een coming-out in de traditionele zin vind ik heel erg mooi, maar ik vind het wel heel kwalijk dat er een maatschappelijke verwachting is dat je uit de kast moet komen als je weet dat je niet hetero bent. Niemand heeft het ‘recht’ om dat deel van jou te weten. Soms vragen mensen gelijk naar je coming-out verhaal terwijl dat iets persoonlijks is. Het lijkt wel alsof je een bepaalde route moet afleggen als je erachter komt dat je niet-hetero bent en daar ben ik het niet mee eens.”
De podcastmaker denkt dat we naar een wereld gaan waar je niet meer uit de kast hoeft te komen. “Als je nu al ziet hoe snel alles aan het veranderen is heb ik wel goede hoop. Het lijkt mij heerlijk om niet uit de kast te hoeven komen, maar ik denk dat ik daarbij wel vanuit een privilege spreek.”
Annefleur krijgt regelmatig berichten van luisteraars die in de kast zitten en bang zijn om eruit te komen. “Soms willen ze het niet zeggen omdat ze anders uit huis worden gezet. Dan willen ze zeker zijn van een dak boven hun hoofd. Anderen durven niets te zeggen omdat ze bang zijn om hun familie te verliezen. Dus ik kan wel zeggen dat de kast uit de maatschappij moet verdwijnen, maar dit kan niet zomaar. Iedereen heeft een andere thuissituatie en het gaat nog lang duren voordat iedereen niet-heteropersonen als normaal gaat zien.”
*
Fleur Nieuwenhuis (Almere, 2000) is net afgestudeerd aan de opleiding journalistiek. Ze heeft interesse in vrijwel alles wat met de maatschappij te maken heeft, maar ze mist vaak de nuance in de discussies. Daarom vindt ze het belangrijk om altijd een open blik te houden. Stiekem hoopt deze kattenliefhebber dat ze andere mensen kan inspireren om meer naar elkaar te luisteren.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
