Er zijn van die voorstellingen die hun schaduw ver vooruitwerpen, die voor je het door hebt al begonnen zijn: in de foyer, nog voor de zaal open gaat, of zelfs daarvoor nog. Een Oprechte Ode aan de Ironie, de jongste productie van De Warme Winkel behoort tot die categorie.
In de publiciteitscampagne worden twee reality-sterren, deelnemers uit Ex on the Beach, als blikvanger ingezet. Zeg maar als lokkertje, want het moet gezegd: ze zien er zéér aantrekkelijk uit. Bovendien: sex sells.
In het opgewonden geroezemoes in de foyer ging het vooraf aan de voorstelling vooral hierover; verhitte verwachtingen over wat voor ‘smakelijks’ we te zien zouden krijgen vlogen door de lucht. Aannames over een avondje onverholen verlustigen aan guilty pleasures voerden daarbij de boventoon. Met veelal verlekkerde gezichten werd er gespeculeerd over wat De Warme Winkel ons voorschotelen zou. Je zou denken dat het voorjaar was.
Of op z’n minst volle maan.
Op de avond dat ik er was bevond een groot contingent van de wat.. eh … ‘oudere garde’ zich in de zaal. Allemaal ‘cultuurliefhebbers’, mezelf incluis.
En ja hoor, we werden in de vooraankondiging al – u weet wel: geen opnames, mobieltjes uit, etc. etc. – direct op onze wenken bediend. Een ironisch staaltje reality-sterren bashen zorgde ervoor dat de stemming er meteen goed in zat. Doek op, en het ging subiet flink los. Alle clichés die je je kunt voorstellen over ‘reality shows op een afgelegen eiland’ werden over ons uitgestort. Kortom, hilariteit alom.
Bar vol drankflessen en dildo’s, geil gedobber in een jacuzzi, schaars geklede ‘sterren’, gesteund door nasynchronisatie en voice-overs (later zou de geest van Lingo’s voice-over JP ook nog even langskomen): dat werk. Inclusief op een groot scherm voorbijkomende aankondigingen (bumpers noemt men die geloof ik in tv-taal) die de scènes aan- en afkondigden. Je weet immers maar nooit met die influencers op toneel – en wellicht in de zaal – die alleen tv gewend zijn.
Het ontspoort al snel; van Sesamstraat voor senioren naar Sims on speed; de double entendres worden al grover en platter. Een oversekste variant van de Dikvoormekaar show is er niks bij. En er wordt, tot grote vreugde uit de zaal, naar hartenlust gepist op de influencende reality sterren. Al moet wel gezegd dat er met voelbaar respect voor elkaar daar op die vloer over de schreef gegaan wordt.
Vlak voor alle ongein platslaat beginnen de acteurs ook nog eens semi-intellectueel te lullen en worden de kaarten omgedraaid. Tergend lang, en langzaam, trekt het gebash en geleuter aan je voorbij. Ontregelend, verwarrend, en zelfs vaak irritant. Helemaal als er ook nog eens onbegrijpelijke opdrachten (enter Tyra Mail) uitgevoerd moeten worden. De verwarring die mogelijk ook in deze recensie sluipt, is nog niets in vergelijking met wat je over je heen gestort krijgt in deze Oprechte Ode.
Oh, er valt veel te lachen over de vele ironische en ironiserende woordgrapjes en misverstandjes. Maar de in deze voorstelling gecreëerde chaos is vooral confronterend. Ironie verwordt tot grofheid in dit amalgaam van verwijzingen en knipogen naar WIDM, Big Brother, Project Runway, Ex on the Beach, en nog zo’n hele trits van die guilty pleasure shows. Een confrontatie met de onder de ‘ironie’ vaak verborgen neerbuigendheid jegens andersdenkenden. Ironie als middel om je beter te doen voelen dan de ander, of het nou een individu betreft of een groep, of (sub)cultuur.
Ode is daarin genadeloos. En in die genadeloze confrontatie met ieders eigen vooroordelen schuilt de brille van deze voorstelling. Wat er allemaal niet vernaggeld wordt ga ik niet verklappen, ga daarvoor zelf maar kijken. Maar wees gewaarschuwd; illustratie op illustratie, commentaar op commentaar op commentaar. En een heuse hetze van acteurs versus sterretjes. Lijkt het. Tot een briljante monoloog van Florian Myer de tafels opnieuw doet draaien en de makers van De Warme Winkel zelf met hun eigen ironiserende oogkleppen om de oren worden geslagen.
Wat volgt is een annihilatie van die ironische en ironiserende oppervlakkigheid. Daarmee wordt de zaak op scherp gesteld en ontaardt het kabaal geniaal van anaal naar banaal. En weer terug. Zelfs het Bijbelse thema ‘De aanbidding der Wijzen’ moet eraan geloven. Dan moet de pauze nog beginnen.
In deel twee gaat de ontluistering in een abstraherende vorm door en beginnen de diverse acteurspersonages te desintegreren. In dit fallische mini-inferno zwijg ik maar even over de ‘iconen’ Gosschalk en Froger. Ja, die komen ook langs. In de vele verwijzingen valt er veel te herkennen. Zeer genietbaar allemaal, maar laat je daar niet door van de wijs brengen.
De ironie van deze voorstelling is dat het eigenlijk over cynisme gaat, over verholen neerbuigendheid, over leegte en over eenzaamheid die allen bedekt moeten worden. Een schouwspel dat middels ironie als een zich kwadraterende stijlfiguur de toeschouwer confronteert met al diens (on)bewuste vooroordelen.
Je moet er maar zin in hebben, want gemakkelijk achterover zitten is er niet bij. En je wordt niet gespaard. Maar deze genadeloze confrontatie, op het geniale af, is ook opwindend. Erg opwindend. Irritant opwindend zelfs. Want wat een verrukkelijke wakkerschuddende ervaring.
Echt waar, ga zelf maar kijken.
*
Een oprechte ode aan de ironie
De Warme Winkel
Gezien: 29 oktober 2021 in Amsterdam
*
Jules Opstap werd ergens in de vorige eeuw, vanwege een fikse etnische DNA mix en met zijn Antilliaanse achtergrond, door zijn zus bestempeld tot ‘koninkrijkskind’. Het kwartje viel, en dat beviel wel. Jules schrijft als profi graag voor en over theater, en in zijn gedachten woont hij half in Londen.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
