Voor de eerste papieren uitgave na corona van het maandblad Gay News vroeg de hoofdredactie van dit magazine of ik iets wilde schrijven over het aankomende jubileum van het COC op 7 december van dit jaar. Dan bestaat deze nationale regenboogorganisatie 75 jaar. Dat wilde ik uiteraard graag doen. Een stukje historie, een beetje heden en een snufje toekomst over de oudste LHBTI+organisatie ter wereld.
Tekst: Rick van der Made
De organisatie werd opgericht in 1946 en is de opvolger van het Nederlandsch Wetenschappelijk Humanitair Komitee (NWHK), dat reeds in 1912 door jonkheer Jacob Schorer werd opgericht. Het NWHK wilde de rechtsongelijkheid tussen heteroseksuelen en homoseksuelen bespreekbaar maken en bestrijden en werd op 10 mei 1940 opgeheven toen de Duitsers Nederland binnenvielen.
Jaap van Leeuwen, Niek Engelschman en Hann Diekmann hadden in 1939 een eigen blad voor homoseksuelen opgericht onder de naam Levensrecht. Zij waren nauw verbonden met het NWHK maar met de Duitse inval verdween het blad. Het verscheen pas weer in 1946.
Uit de lezerskring werd op 7 december 1946 de Shakespeare Club opgericht. Dit gebeurde in café De la Paix in Amsterdam, waarbij zo’n 150 mensen aanwezig waren, het grootste aantal homoseksuelen en lesbiennes dat tot dan toe in Nederland bijeengekomen was. Niek Engelschman werd de eerste voorzitter en gebruikte als pseudoniem Bob Angelo.
In 1949 werd de naam veranderd in Cultuur- en Ontspanningscentrum (COC) en was met zo’n 1000 leden de grootste organisatie voor homoseksuelen en lesbiennes ter wereld. Andere namen van het eerste uur zijn Benno Premsela, Henri Methorst, Ton Dane en Rob Spaan.
Sindsdien heeft het COC veel bereikt en ook meerdere crises overleefd. Ik herinner me dat elke middelgrote stad in Nederland wel een afdeling en een COC-soos herbergde. Midden jaren negentig woonde ik zelfs enkele jaren pal tegenover het COC in Breda, en daar was het elk weekend feest.
Maar ik herinner me ook de kritiek op het COC van eind jaren negentig toen de organisatie door een inhoudelijke crisis ging en volgens sommige (bestuurs)leden als ‘op sterven na dood’ werd bestempeld.
De wereld is dynamisch en daarmee ook een organisatie als het COC. Spraken we vroeger over homobeweging, homo-organisatie en homohuwelijk, sinds enige jaren is het COC de beweging geworden die inmiddels alle letters van de regenbooggemeenschap in zich herbergt. Iedereen die zich niet onder de standaard heteroseksuele en/of binaire norm wenst te scharen. Daarmee is zij een van de belangrijkste Nederlandse organisaties die niet alleen heeft meegeholpen de homobeweging zelf en haar terminologie inclusiever te maken, maar ook onze samenleving als geheel.
Homobeweging werd LHBTI+beweging, homohuwelijk werd ‘openstelling burgerlijk huwelijk voor paren van gelijk geslacht’, Gay Pride werd Pride en het woord ‘transseksueel’ werd ‘trans persoon’, waarbij het woord ‘trans’ niet langer als zelfstandig naamwoord maar als bijvoeglijk naamwoord geschreven en geclassificeerd wordt.
Of, zoals het COC het zelf schrijft:
‘Het COC streeft naar een diverse en inclusieve wereld waar mensen zich tot hun volle potentieel kunnen ontwikkelen, ongeacht hun seksuele oriëntatie, genderidentiteit of -expressie en geslachtskenmerken.’
Ja, de wereld is dynamisch, en ook onze huidige (online) maatschappij blijft het COC uitdagen. Voor sommigen is het COC te woke en te ‘deugmenselijk’, terwijl het voor anderen wel wat activistischer en inclusiever mag. De discussie over de keuze tussen de standaard regenboogvlag en de progressieve regenboogvlag verscheurt inmiddels zo’n beetje de LHBTI+beweging.
Maar mijns inziens kan het COC niet anders dan inclusie en diversiteit omarmen, want het omarmen van al het anders-zijn zit nu eenmaal in de genen van deze organisatie (of het nu om de homoseksuele of om de non-binaire mens gaat) die al zo lang teruggaat in de tijd en die alleen daarom al onze sympathie en steun verdient.
Het valt niet altijd mee te moeten laveren tussen de uitersten van het regenboogspectrum, maar een organisatie als het COC die niet voor àlle inclusie is en daarmee niet ‘intersectioneel’ denkt (maatschappelijke ongelijkheid doet zich voor langs verschillende assen die elkaar snijden: discriminatie en onderdrukking kunnen op grond van een veelvoud van factoren plaatsvinden: gender, huidskleur, seksualiteit, handicap,…) is geen knip voor de neus waard.
Ik hoef alleen maar de titel, ondertitel en eerste alinea van een artikel uit De Groene Amsterdammer van 22 september jongstleden aan te halen:
“De Europese anti-genderbeweging”
‘Heel Europa een ‘lhbt -vrije zone’
Een groep ultraconservatieve christenen wil in Europa de klok terugdraaien. Ze zijn tegen abortus, het homohuwelijk en echtscheiding, met maar één doel: herstel van de ‘natuurlijke orde’. Ook in Nederland krijgen ze voet aan de grond.”
Natuurlijk, een grote beweging als die van de LHBTI+ is inmiddels volwassen geworden en heeft, net als de wereld buiten de gemeenschap, een palet aan meningen, overtuigingen, politieke standpunten en inzichten, maar door alle – soms luidruchtige – stemmen heen, zal het COC in haar strijd voor een inclusieve, tolerante, kleurrijke en dynamische maatschappij mij altijd aan haar zijde vinden.
Of zoals ik het altijd zeg: ‘Al moet ik twee keer het alfabet op en neer om alle regenboogletters van seksuele oriëntatie, genderidentiteit, genderexpressie en geslachtskenmerken te herbergen, dan zal ik dat doen.’
Want wat de geschiedenis ons leert, is dat de toekomst, dus ook die van onze eigen regenboogfamilie, altijd dynamisch zal zijn.
En nimmer zonder gevaar.
*
Rick van der Made (Breda, 1968) is hoofdredacteur van Gaykrant. Hij is ook dichter en columnist. Rick woont met zijn huisgenote Pascale en hun twee katten Boris en Klaas in het Brabantse Hooge Zwaluwe.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
