Hieronder de toespraak en het gedicht die op zondag 11 oktober 2020 door respectievelijk dominee Wielie Elhorst in de Oude Kerk, en door pastoor Pierre Valkering in de Oranjekerk zijn voorgedragen ter ere van Coming-Outdag. Ik wil beide heren daarvoor hartelijk danken.
———
Vandaag vieren we Coming-Outdag. Het moment dat een lesbienne, homo, biseksueel, transgender en elke andere letter van de regenbooggemeenschap openlijk voor de seksuele geaardheid of genderidentiteit uitkomt.
Ik denk deze dag aan vier en vijf mei. We kunnen alleen iets vieren (bevrijding) als we weten waarom we het vieren (dodenherdenking). Wij vieren. En wij herdenken.
Vandaag herdenk ik mijn vriend Saïd Zankoua die zondag 17 mei jongstleden plotseling overleed. Zijn coming-out wil ik herdenken. Aan zijn coming-out valt weinig te vieren.
Na het herdenken mogen we pas vieren. Dan vieren we dat we in een land leven waar we scholen, kerken, instanties, overheden en burgers hebben die aan Coming-Outdag betekenis durven geven.
Nadat de Utrechtse buurt waarin hij woonde erachter kwam dat Saïd homoseksueel was, brak de hel voor de toen zestienjarige los. Vanaf dat moment werd hij door voornamelijk mannelijke leeftijdsgenoten en familieleden beschimpt, bespuugd, in elkaar geslagen en verstoten. Zijn familie schroomde niet hem mee te nemen naar obscure imams die hem – op uiterst pijnlijke wijze – van zijn aandoening wilden genezen. Aan al het geweld hield hij epilepsie over. Aan al het geweld hield hij een gemankeerde en vaak destructieve persoonlijkheid over.
Saïds Coming-Outdag heeft hem tot aan zijn dood achtervolgd. Ondanks zijn grote hart voor medemens, dier en patiënt die hij in zijn werk verpleegde, bepaalden toenemende epileptische aanvallen, ernstig drugsgebruik, vele geweldsincidenten en vooral constante angst voor zijn omgeving zijn leven.
We vieren Coming-Outdag opdat er een dag komt waarop wij, alle letters van de regenbooggemeenschap, Saïd niet meer hoeven te herdenken.
Toen hij een keer naast mij in de auto zat en wij stilstonden voor het stoplicht, schoof hij met zijn lichaam plotseling omlaag, trok de pet dieper over zijn hoofd en staarde met holle blik in de ogen naar links. Ik vroeg wat er was. ‘Mocro’s,’ antwoordde hij en knikte met zijn hoofd naar rechts. Naast ons stond een auto met daarin drie Marokkaanse mannen erin. Ik had ze niet eens gezien. Saïd had ze waarschijnlijk van honderd meter al zien aankomen en was meteen op zijn hoede.
Na het herdenken mogen we pas vieren. Dan vieren we dat we in een land leven waar we scholen, kerken, instanties, overheden en burgers hebben die aan Coming-Outdag betekenis durven geven. Dat we in een land leven waar alle letters van de regenbooggemeenschap in principe in vrijheid en in tolerantie mogen en kunnen leven.
We vieren dat de strijd en de dood van Saïd niet voor niets zijn geweest. Dat alle aandacht die zijn dood veroorzaakte, hoe klein ook, een lichtpuntje vormt voor elke letter van de regenboog die in een vergelijkbare, schijnbaar uitzichtloze situatie zit.
We vieren Coming-Outdag opdat er een dag komt waarop wij, alle letters van de regenbooggemeenschap, Saïd niet meer hoeven te herdenken.
Omdat de homoseksuele Saïd die nu geboren wordt, gewoon mag en kan zijn wie hij is en wie hij graag mag, wil en kan worden.
Zonder veroordeling.
Zonder geweld.
Zonder genezing.
Zonder dood.
——-
Wij
Al wordt gedachte afgeremd,
wordt hoop geknecht door tijd;
wij laten dromen ongetemd
de strijd aangaan met feit.
Al trapt tiran naar wereldbeeld,
is dwaasheid aan de macht;
verbeelding wint vrij onverdeeld
in ons nog steeds aan kracht.
Al volgt geluk slecht roze spoor
van driehoek die zo strijdt;
met regenboog kleuren wij door
tot liefde niet meer lijdt.
Al wiegen wij op zachte schoot
verdriet om dierbaar mens;
toch dansen wij met harde dood
een wals van stille wens.
Rick van der Made (Breda, 1968) is dichter, schrijver en columnist. Hij opent voor de lezer de wereld die hemzelf fascineert, ook als deze soms ‘lastig’ wordt. Hij maakt lezers deelgenoot van die (soms alledaagse) wereld, met teksten en gedichten die tegelijkertijd een meer diepgravend beeld geven van die werkelijkheid. En achter die schijnbaar nonchalante beelden liggen grote thema’s: seksualiteit, vluchten, lijden, redding, waanzin. En liefde.
