Schokkende zaak: Pride-vlag onder bedreiging uit raam gegooid

Tekst: Paul Hofman

Het asielzoekerscentrum (AZC) in het Groningse Ter Apel kon het afgelopen jaar op een nieuw record bogen. Wel een met een treurige ondertoon: hier vonden meer dan 1500 incidenten plaats (bron: Ministerie van Justitie en Veiligheid). Afgelopen zondag vond een incident plaats waar nog steeds over wordt gesproken. “Een intimiderende actie aan het begin van de Pride-week door gewapende beveiligers. Schokkend.” aldus ooggetuigen. De lezingen lopen uiteen. Gaykrant doet verslag. “De vlag hing op een brandgevaarlijke plek.”

Verbod

Wat gebeurde er eigenlijk? Sandro Kortekaas van LHBT Asylum Support: “Een medewerker van AZC Ter Apel heeft zondag een regenboogvlag uit een raam gegooid. Dit gebeurde nadat twee asielzoekers de vlag voor hun keukenraam hadden gehangen. Hoewel het Centraal Orgaan voor Asielzoekers (COA) zelf geregeld de regenboogvlag uithangt op het AZC, werd het de asielzoekers expliciet verboden de vlag zichtbaar op te hangen.”

“Het is een schokkend incident” (Sandro Kortekaas, Asylum Support)

Gewapend

Hij vervolgt: “Ook moest één van deze LHBT-asielzoekers – een transvrouw – onder dreiging van twee gewapende beveiligers de beelden van de intimiderende actie van haar telefoon verwijderen. De andere asielzoeker, van Iraanse afkomst, legde aan het COA uit dat de regenboogvlag symbool staat voor identiteit en niet voor de door COA gestelde ideologie. Door het verbod de vlag op te hangen was het voor deze asielzoeker alsof hij plotsklaps terug was in Iran.”

Verbolgen: “Ik was ontzettend geschokt door die intimidatie. Het staat zo haaks op de respectvolle wijze waarop LHBT asielzoekers proberen proberen uit te leggen waarom een regenboogvlag geen uiting is van ideologie maar juist van identiteit. Juist in Nederland hoef je deze, in tegenstelling tot hun land van herkomst, niet te verbergen.”

Geen Proud verhaal

De asielzoekers hadden de regenboogvlag gekregen van LGBT Asylum Support. Deze organisatie bezocht het AZC als onderdeel van haar AZC Pride Tour met als thema Pride talks, proud stories. Op het gras voor het grootste AZC van Nederland, net naast het gebouw van IND, kwamen LHBTI-asielzoekers bij elkaar om trotse verhalen te delen.

Woedend

Kortekaas is nog steeds woedend: “Het gaat om kwetsbare asielzoekers die nog maar net in ons land zijn. Vaak nog getraumatiseerd omdat ze in hun land van herkomst geen enkele bescherming kregen van autoriteiten.” Het respect en begrip voor hun situatie was ver te zoeken in Ter Apel, zegt Kortekaas. “ Bovendien is de symbolische werking van een regenboogvlag voor LHBT+ asielzoekers enorm groot. Het is een vorm van veiligheid én bescherming om te kunnen zijn wie je bent in Nederland.”

Klacht

Direct na het incident stuurde LGBT Asylum Support een klacht naar het COA en de burgemeester van Ter Apel. De organisatie vroeg om respect en begrip want Pride is 51 jaar geleden ontstaan uit verzet waarbij opkomen voor je rechten en zichtbaarheid belangrijk is voor de LHBT+-gemeenschap.

Tot de dag van vandaag heeft het COA geen excuses aangeboden voor het incident, wel werd afgelopen woensdag door de organisatie aan de Marokkaanse transgender asielzoekster gevraagd om de regenboogvlag voor de ingang van het AZC Ter Apel trots gezamenlijk te hijsen. “Triest dat ze geen excuus aanbieden maar vervolgens wel in de media laten zien hoe ze later deze Pride-week trots de vlag alsnog hijsen.”

Deze vlag heeft LGBT Asylum Support drie jaar geleden aan het COA aangeboden tijdens nationale coming out dag, waarbij alle noordelijke AZC’s op deze dag werden voorzien van een regenboogvlag. Deze succesvolle actie werd door het COA overgenomen. Hierdoor hangt deze week op veel AZC’s tijdens Pride-week een regenboogvlag. Filosoferend:  “Respectloos dat een regenboogvlag door een medewerker van het COA uit het raam gegooid wordt.”

Gedragsregel

Wat heeft Asylum Support daarna gedaan? “We hebben de melding gedaan bij Bureau Veiligheid van het COA. Overigens heeft het COA ons eerder als kritische belangenorganisatie voor LHBT+-asielzoekers een gedragsregel opgelegd dat wij geen direct contact mogen hebben met locatiemanagers.” Die regel werkt absoluut niet, zegt Kortekaas verontwaardigd.  “Ook hebben we melding gedaan bij de burgemeester van de gemeente Ter Apel. Die heeft gezegd dat het geen politieoptreden kan zijn geweest omdat hier geen mutatie van is. “ De jonge Iraanse asielzoeker ontving direct na het incident van het COA een transfer naar een ander AZC.

Later sprak Kortekaas met hem. “Het incident heeft hem diep geraakt. Geëmotioneerd verklaarde hij mij dat deze situatie gelijk was aan situaties als in Iran. Het bracht al zijn angsten naar boven en die zou je juist in Nederland niet moeten verwachten.”

En de transvrouw? “Het gaat vrij redelijk met haar. Verblijven in Ter Apel  is erg moeilijk, zeker voor de positie van transgenders die continu gediscrimineerd worden door medebewoners. Dan verwacht je juist begrip van de instantie die garant moet staan voor jou veiligheid.”

Geen excuus

Hij is wel positief over het samen hijsen van de regenboogvlag afgelopen woensdag. “Maar als wij niet een klacht hadden ingediend en waren opgekomen voor hun rechten, was er niets gebeurd. Het COA had direct excuses moeten aanbieden. We hebben deze LHBT+-asielzoekers van al onze stappen op de hoogte gehouden. Die open communicatie zou het COA ook moeten tonen omdat we als gemeenschappelijk doel hebben als veiligheid in AZC’s, voor LHBT+-asielzoekers en zeker voor transgender asielzoekers.”

Reactie Jacqueline Engbers (woordvoerder COA):

“We doen altijd zeer ons best om de opvang voor elke bewoner zo goed mogelijk te maken, binnen het kader van het (vreemdelingen)beleid. De leiding en medewerkers van de locatie in Ter Apel  betreurden het dan ook zeer dat er op een vervelende manier verwarring was ontstaan. Zij hadden niet anders kunnen doen dan optreden tegen het ophangen van de vlag op een brandgevaarlijke plek. Helaas heeft daarbij de politie een rol moeten spelen. Dat kwam onder andere doordat de betreffende bewoners opnames maakten van de COA-medewerkers, die hier bezwaar tegen hadden en vroegen om de beelden te verwijderen, wat de bewoners weigerden.”

“Er is op een vervelende manier verwarring ontstaan.” (COA)

De dag na het incident is goed nagepraat door betrokken bewoners en het COA en is tot ieders tevredenheid besloten de regenboogvlag te hijsen bij de entree van de opvanglocatie. Ik wil graag benadrukken dat we als COA precies hetzelfde gehandeld zouden hebben als het om een andere vlag dan de regenboogvlag was gegaan – behalve dat ik geen andere vlag kan bedenken die we vervolgens op zo’n prominente plek bij het AZC zouden hebben opgehangen.”

Of er sprake was van gewapende beveiligers? Volgens de woordvoerder is dit niet het geval. “Omdat je me vertelde dat de burgemeester geen melding van optreden van de politie bij het incident heeft gekregen, heb ik na ons telefoongesprek vanmiddag de betrokken locatiemanager gesproken, om te horen wat er op dit punt precies gebeurd is. Ik dacht namelijk dat er wellicht medewerkers van AVIM (onderdeel van politie) of de Koninklijke Marechaussee (Kmar)  bij betrokken waren, die geregeld op het terrein zijn, en bij dit incident mogelijk zijdelings een rol gespeeld zouden kunnen hebben. Dat was dus niet het geval.”

Kader: Ter Apel huisvest het grootste landelijke asielzoekerscentrum. Op dit moment verblijven er 2.000 asielzoekers.. Van 2016 was een aparteLHBT+-unit, omdat homo’s en lesbiennes door andere asielzoekers werden gediscrimineerd vanwege hun geaardheid. In 2019 werd deze wegens ruimtegebrek gesloten.