Precies twintig jaar geleden wordt Nederland opgeschrikt door een ramp van ongekende omvang. Op een zonnige zaterdagmiddag in mei ontploft in Enschede een vuurwerkopslag. Meer dan twintig doden, honderden gewonden en een compleet verwoeste wijk. Een jonge verslaggever van de regionale omroep legt de eerste uren van de ramp vast. Zijn beelden gaan de hele wereld over. Zijn naam? Danny de Vries (46). Inmiddels is hij zeven jaar pers- en communicatieman van Pride Amsterdam. Samen met hem kijken we terug. “Ik ben in één middag een ander mens geworden.”
Tekst: Paul Hofman
Zwoel
Zijn herinneringen aan de eerste weken na de ramp heeft Danny opgeschreven in een dagboek. Onlangs haalde hij dat uit de kast en besloot het in boekvorm uit te geven. Een goede vriend van Danny kwam bij de ramp om het leven. Danny schreef een brief aan hem. Deze maanden beleeft hij de dertiende mei sterker dan ooit. Straten die leeg zijn, gesloten winkels en afgelaste evenementen brengen alle herinneringen weer naar boven. In Enschede is de vuurwerkramp het gesprek van de dag. Net zoals corona dat nu in de hele wereld is. Het leven stond stil. Met een belangrijk verschil: toen lokaal en nu wereldwijd.
“Ik wilde er wel ‘iets’ mee, maar hoe wist ik niet. Tot corona.”
Te gevoelig
Waarom heb je dit boek Brief aan Marcel geschreven? “Waarom schrijf je niet gewoon alles op”, zei mijn beste vriend tegen mij. Het is dan twee maanden na de vuurwerkramp. Ik vind het een goed idee. Mijn hoofd loopt namelijk over. Het enige waar ik nog aan kan denken is de vuurwerkramp. De dag die mijn hele leven zal blijven beïnvloeden. Door alles op te schrijven kan ik één en ander ordenen én afstand nemen. Bovendien ga ik zo ook niet meer alles krampachtig proberen te onthouden. Daarna heb ik het verhaal in de kast gelegd en het, op een andere vriend na, twintig jaar lang niemand laten lezen. Zelf kwam ik het verhaal in al die jaren wel eens tegen. Dapper las ik dan de eerste bladzijde om het vervolgens weer snel weg te leggen. Te persoonlijk. Te gevoelig. Ik was er niet klaar voor om dit te delen. Ik wilde er wel ‘iets’ mee, maar hoe wist ik niet. Tot corona. “
Jonge versie
“Nu wordt de wereld geteisterd door het coronavirus. Ander nieuws bestaat niet meer. Het doet mij sterk denken aan hoe ik de vuurwerkramp heb beleefd. Tijdens de ‘intelligente lockdown’ weet ik ineens wat ik met mijn verhaal moest doen. Ik moet het Marcel vertellen. Ik schrijf vervolgens deze ‘brief’ aan hem. Mijn belevenissen van toen, wat in de jaren daarna gebeurde en de impact ervan op mijn leven. Een blik op de hedendaagse journalistiek, rampen in het algemeen en de rol van koningin Beatrix. Een eerbetoon aan Marcel en aan alle slachtoffers van de vuurwerkramp. Het is een boek geworden dat geschreven is door zowel een jonge als een oude versie van mijzelf.”
Wie was Marcel eigenlijk?
‘Hij was een goede kerel, journalistiek gedreven, een fijne collega en later concurrent. Hij had een enorme passie voor zijn vak en wilde altijd en overal de eerste zijn. Het kwam geregeld voor dat hij al de brand aan het filmen was, terwijl de brandweer de straat nog moest inrijden. Altijd met één oor gericht op de scanner. Hij sliep zelfs met z’n kleding aan. Tegelijkertijd kon je met hem lachen, leuk praten en had je – ondanks al zijn streken – al gauw een zwak voor hem.
Wat zijn volgens jou de overeenkomsten tussen de coronacrisis en de vuurwerkramp? Danny legt uit: “Je kunt niet om deze crisis heen. Net als bij de vuurwerkramp. De wereld draaide toen – vergeleken met nu – gewoon door, maar voor mij en Enschede, ging het ná 13 mei 2000 alleen nog maar over deze ramp en stond het leven wél stil. Ook toen werden we elke dag geconfronteerd met cijfers over doden, gewonden en vermisten. Liepen mensen met mondkapjes en in beschermende pakken aan door het rampgebied. Evenementen werden net als nu afgelast en het nabuurschap en saamhorigheidsgevoel onder de getroffen bevolking groeide. En elke ochtend als we wakker worden, krijgen we weer de afschuwelijke situatie waarin we zitten onder ogen én waar we niets aan kunnen veranderen. Dat was voor mij toen de vuurwerkramp en nu corona. Ik heb dan ook het gevoel dat ‘ik al een keer hier geweest ben.’”
Meerdere levens
Door de vuurwerkramp is hij een ander mens geworden, stelt Danny. “De vuurwerkramp was voor mij een journalistiek hoogtepunt en tegelijkertijd een persoonlijk dieptepunt. Maar ik overschat mijn rol niet. Ik heb alleen maar staan filmen. De echte helden, dat waren de hulpverleners. Niet alleen ben ik veel bewuster gaan leven, maar realiseer mij elke dag weer dat ik blij mag zijn dat ik er nog ben. Veiligheid staat bij mij hoog in het vaandel en als je zoiets hebt meegemaakt, ga je toch nadenken over het leven. Dat het in één klap zomaar voorbij kan zijn. Als je zoiets aan den lijve ondervindt, moet je daar dan ook iets mee doen. Ik waardeer het leven meer dan ervoor, en houd mij meer bezig hoe ik iets betekenisvols kan doen. Ik heb vooral geprobeerd de ramp positief te kantelen.
“Zie eerst maar eens de vijftig jaar te halen”
Met de beelden van de vuurwerkramp heb ik op allerlei fronten goede dingen kunnen doen. Het beeldmateriaal heeft bijgedragen aan het politie-onderzoek, hulp geboden aan hen die hulp nodig hadden bij het verwerken van hun trauma, en de opbrengsten van de beelden geef ik – tot de dag van vandaag – aan allerlei goede doelen. De vuurwerkramp heeft er ook voor gezorgd dat ik ‘meerdere levens ineen’ leid. Hoe vaak roepen mensen niet dat ze allerlei mooie dingen gaan doen als ze vijftig zijn? Nou, denk ik dan, zie eerst die vijftig jaar maar eens te halen. En die in de tussentijd kansen laten liggen. Vooral in de jaren tussen mijn dertigste en veertigste heb ik extreem veel zaken tegelijkertijd opgepakt.”
Inmiddels is Danny al vijftien jaar lang directeur van zijn eigen bureau gericht op reputatie, strategie en lobby en sinds vijf jaar directeur van de Twentse Ambassades in Amsterdam, Rotterdam, Maastricht, op Curaçao en in Suriname en ook nog eens in de Rotterdamse politiek actief. En niet te vergeten persman van Pride Amsterdam én mede-initiatiefnemer van CDA Pride. “Hoe gevarieerd wil je het hebben?” lacht hij.
Aan de dood ontsnapt
Deze bizarre periode doet veel met hem. “Ik leef mee met alle nabestaanden en hulpverleners. Maar denk ook aan alle ondernemers die noodgedwongen hun zaak moesten dichtdoen. Ook mijn eigen bedrijven liggen stil. Maar door mijn ervaring met de vuurwerkramp weet ik goed om te gaan met deze coronatijd. Ik ben destijds ontsnapt aan de dood, zo voel ik het niet alleen, zo is het. De ramp van toen heeft al anderhalf jaar gekost van mijn leven. En dat laat ik niet nog een keer gebeuren. Kun je een tijd als die van de vuurwerkramp of corona ooit vergeten? “Mensen moeten er wel rekening mee houden dat zo’n gebeurtenis nooit voor iedereen helemaal klaar is. Twintig jaar na de vuurwerkramp zijn er nog steeds mensen die niet alles verwerkt hebben.”
“Geniet van het leven, wees trots op wie je bent en hou van wie je wil.”
Positief
Hij valt even stil. Dan: “De vuurwerkramp heeft voor een belangrijk deel bepaald wie ik ben en wat ik doe. Door de ramp zit Twente voor altijd in mijn hart, maar heb ik ook geleerd om vooral nieuwe avonturen aan te gaan. Door de vuurwerkramp heb ik mijn leven praktisch ‘ingedeeld’. Bewust voor mijzelf deadlines gecreëerd, om te voorkomen dat het leven anders aan je voorbij trekt, zonder dat je het zelf in de gaten hebt. Ofwel: ik heb allerlei plannen en ideeën en kijk positief naar de toekomst. Mijn adagium? Geniet van het leven, wees trots op wie je bent en hou van wie je wil.”
Over Danny de Vries
Danny de Vries (1974) is communicatie-deskundige en gespecialiseerd in reputatie, strategie en lobby. Hij is directeur van bureau Albers De Vries en met zijn bedrijf partner van Pride Amsterdam. Hij was jarenlang actief als journalist voor radio, tv en krant en kreeg landelijke bekendheid door zijn beelden van de vuurwerkramp. Deze ramp heeft voor een belangrijk deel bepaald wie hij is en wat hij doet. Twee jaar geleden werd De Vries benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn rol rond de vuurwerkramp, zijn inzet voor Twente, Koningshuis en LHBT-emancipatie.
Meer informatie op www.dannydevries.nl waar je ook zijn boek ‘Brief aan Marcel’ kan bestellen.
De vuurwerkramp
De ontploffingen en branden vernielden het grootste deel van een bedrijven- en woonwijk in Enschede. Meer dan 177 ton vuurwerk kwam tot explosie. Een gebied van circa 42 hectare werd totaal verwoest. De grootste ontploffing was tot op zestig kilometer afstand te horen. De rookkolom die ontstond was in de verre omtrek te zien. Meer dan twaalfhonderd mensen raakten dakloos. Toen in de loop van de avond de ernst van de situatie doordrong werd de Nederlandse televisie-uitzending van het Eurovisiesongfestival afgebroken. Aan de stille tocht, zes dagen later in Enschede, namen ruim honderdduizend mensen deel onder wie premier Kok en kroonprins Willem-Alexander. Eerder had koningin Beatrix het rampgebied bezocht.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
