OLVG-icoon Ernst Meulenberg neemt afscheid

Bijna dertig jaar is  de 66-jarige Ernst Meulenberg het gezicht van het Prinsengrachtziekenhuis aan de gelijknamige Amsterdamse gracht geweest. Eerst in het oudste stadsziekenhuis van de stad en daarna op de nieuwe locatie Spuistraat. Jaren waarin de zorg veranderde, maar waarin hij als portier het boegbeeld bleef. Veel mensen zag hij komen en gaan. Samen met De Gaykrant kijkt hij terug op zijn beginjaren, het aidstijdperk en zijn schrijverschap.

Tekst: Paul Hofman

In de jaren vijftig groeide hij op in Amsterdam. De stad veranderde in rap tempo en breidde snel uit. Onderwijs was absoluut niet aan hem besteed, hij speelde liever buiten. Het was zijn jongensdroom om fotograaf te worden. Maar zijn leven nam een andere wending. Op zijn vijftiende hield hij het voor gezien en verliet de school. De wereld lag voor hem open.

Fotomodel

Hij was een mooie jongen. Korte tijd was hij bell-boy in het chique Americain Hotel aan het Leidseplein. Zo sjouwde hij koffers voor gasten naar hun kamer, voerde klusjes voor hen uit en verzorgde de roomservice. Het werk was hem op het lijf geschreven.

Dat hij zijn verdere loopbaan op een steenworp afstand ervan doorbrengen, kon hij toen nog niet bevroeden. Door zijn talenkennis, charme en uiterlijk was hij al snel populair onder de gasten. Ernst werd na zijn pubertijd fotomodel. Een job die hij later goed kon combineren met zijn verschillende banen als DJ en verkoper. Toen hij 28 was, kwam er iets nieuws op zijn pad.

“Jongens en meiden genoten van het verdwijnende taboe op homoseksualiteit. Zij vierden letterlijk de liefde.”

Hoe kwam je in het ziekenhuis terecht?

“Via een advertentie in de Volkskrant belandde ik in het ziekenhuis. Jarenlang heb ik als DJ gedraaid in Homolulu, een discotheek die in de jaren zeventig en tachtig heel populair onder gays was. De hele scene van die tijd kwam er.” Het waren jaren waarin ook de vrije liefde het credo was. “Jongens en meiden genoten van het verdwijnende taboe op homoseksualiteit. Zij vierden letterlijk de liefde.” Met plezier kijkt hij er op terug. Vervelende zaken waren er ook, maar daarover straks.

Werd je niet verliefd op het Prinsengrachtziekenhuis?

“Vanaf de eerste dag. Het oude gebouw met z’n ‘sluip-door-kruip-door’ gangen en de sfeer die je overal proefde waren in een woord geweldig. Wekelijk ongekend.” Meulenberg kent het pand als geen ander. Zo vertelt hij dat de geschiedenis van het pand teruggaat tot 1843. “Toen werd na een cholera-epidemie de protestants-christelijke Vereeniging voor Ziekenverpleging, opgericht. Veertien jaar later werd op de plek van drie afgebrande grachtenpanden, het Prinsengracht-ziekenhuis in gebruik genomen. Patiënten behoorden tot de gegoede burgerij. Arme bewoners van de stad waren niet welkom.” Heel bijzonder was dat alle verpleegkundigen vrouwen waren. Het zou tot 1978 duren totdat ook mannen verpleger in het ziekenhuis konden worden. In 1994 fuseerde het met het  rooms-katholieke Onze Lieve Vrouwen Gasthuis. Nu is het met drie locaties het grootste Amsterdamse stadsziekenhuis.

Aidsepidemie

Over de periode dat aids begin jaren negentig de boventoon voerde zegt een collega van Ernst: “Ooit werd er in de binnentuin een concert gehouden om geld op te halen voor de bestrijding van aids. We hadden optredens van travestieten in de conversatiezaal. Wie wilde, nam zijn eigen dekens mee, zijn eigen lampjes en andere spullen om het zo huiselijk mogelijk te maken.

Het ziekenhuis lag midden in de gayscene en er kwamen veel aids patiënten voor hun behandeling.

Het jaar waarin hij als portier begon weet hij zich nog feilloos te herinneren. De aidsepidemie was op zijn hoogtepunt. Het ziekenhuis lag midden in de gayscene en er kwamen veel aids patiënten voor hun behandeling. “In eerste instantie was de aanblik van hen erg. Ze waren mager, bleek en gevlekt. Als zo’n patiënt een pen van je leende, durfde ik die pen niet meer aan te raken. We wisten toen echt niet hoe we er mee moesten omgaan.” Wat het schokkend maakte, was dat hij veel mensen die ‘de Gracht’ bezochten, uit het uitgaanscircuit kende. “De meesten hebben die vrije liefde waar we het net over hadden moeten bekopen met de dood.

Kerst op de gracht

Dat ‘De Prinsengracht’ na 157 jaar moest sluiten deed hem veel. Het gebouw, de tuin en de sfeer, het was alles voor hem. In de volksmond werd het ziekenhuis als ‘elitair’ beschreven. En inderdaad, de verpleegsters waren veelal van goede komaf en hadden bijna altijd een dubbele achternaam. Hiërarchisch ook, de arts werd als een halve god gezien. Bekende Nederlanders als Hans van Mierlo, Simon Carmiggelt en Harry Mulisch werden er verpleegd.

Toen het ziekenhuis in 2014 voorgoed de deuren sloot, verdween dat stukje verleden. Meulenberg mist het nog elke dag. Maar wat blijft, zijn de herinneringen. Vol weemoed:  “Dat was kerst op de gracht. Op eerste kerstdag had ik vroege dienst. Dat betekende om 7 uur ’s ochtends beginnen. De zusters zongen als engelen kerstliedjes in de tuin toen het plotseling ging het sneeuwen. Vette dikke vlokken die de gracht en de tuin in tien minuten veranderde in een Anton Pieck plaatje.”

Als geen ander kende hij de gayscene.  Inmiddels heeft hij twee homo-romans op zijn naam staan.

De gayscene

Als geen ander kende hij de gayscene. Niet verwonderlijk dat hij een poging waagde erover te gaan schrijven. Inmiddels heeft hij twee homo-romans op zijn naam staan. Meulenberg las veel over de Tweede Wereldoorlog en met name over de holocaust. Dat er maar zo weinig bekend was over de situatie van homoseksuelen in de oorlog verwonderde hem zozeer dat het hem op het idee bracht er een boek over te schrijven. Zijn eerste boek ‘Het roze bloed’ werd goed ontvangen. Niet veel later verscheen een tweede roman met de titel ‘Nova’. Ondeugend lachend geeft hij toe dat hij tijdens zijn werk veel aan zijn boek heeft gewerkt.

Heb je al inspiratie voor een nieuwe roman?

“Mwah, op dit moment heb ik totaal geen inspiratie voor een nieuw boek. Bij mij duurt het interbellum ongeveer twee tot drie jaar.” We zullen dus nog even geduld moeten hebben.

•••

Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?

Klik hier voor meer informatie!