Tijdens ‘The Sexy Side of the Netherlands’ worden homoseksuele en transgender vluchtelingen en asielzoekers gratis getest op soa’s en hiv en kunnen zij gevaccineerd worden tegen hepatitis B. Het is voor deze groep – met een verhoogd risico op hiv en soa – vaak de eerste kennismaking met seksuele gezondheidszorg. Wim Zuilhof van Soa Aids Nederland: “We willen laten zien dat de GGD een toffe dienst is die ze kunnen vertrouwen.”
Tekst: Marvin de Vos & Evelien Siedenburg
“Alle drie de vaccinatie-prikken krijgen kan niet, want ik zit nog in het proces van mijn asielaanvraag,” zegt Yerandy, een van de bezoekers van de bijeenkomst. Het is een begrijpelijke vergissing. Want elke GGD zal homoseksuele vluchtelingen en asielzoekers willen vaccineren tegen hepatitis B en testen op soa, ongeacht de verblijfsstatus. En een vaccinatiereeks die is begonnen bij een GGD, kan bij een andere GGD-locatie worden vervolgd. Dus overplaatsing van het ene naar het andere Asielzoekerscentrum is hierbij geen probleem. Wel moet de vluchteling zelf aan geven dat hij deze zorg nodig heeft, bij medewerkers van het asielzoekerscentrum of de daaraan gekoppelde huisartsenzorg.
“We willen laten zien dat de GGD een toffe dienst is die ze kunnen vertrouwen.”
LHBT-vluchtelingen moeten dus weten dat dit gratis vaccinatieprogramma bestaat. Ze worden verplicht om uit de kast te komen tegenover de instanties en dan moeten ze ook nog een afspraak maken bij de dichtstbijzijnde GGD. Een dienst die hen onbekend is en vaak niet om de hoek zit. Dat alles terwijl ze de taal nog niet machtig zijn. Om deze drempels te overwinnen heeft Soa Aids Nederland in samenwerking met GGD Amsterdam en het RIVM het project ‘The Sexy Side of the Netherlands’ in het leven geroepen. “Wij willen hen heel welkom laten voelen in Nederland als LHBT’er”, zegt Wim Zuilhof van Soa Aids Nederland. “En tegelijkertijd willen we laten zien dat de GGD het beste met ze voor heeft.”
Hogere kans op hiv en soa
Veel homoseksuele en transgender vluchtelingen en asielzoekers hebben gezien hun achtergrond en leefsituatie een hogere kans om met hiv en soa in aanraking te komen. Dit heeft verschillende oorzaken:
- Vluchtelingen en asielzoekers komen over het algemeen uit soa- en hiv-endemische landen. Dit betekent dat zij per definitie een hogere kans hebben om geïnfecteerd te zijn.
- Bij de aanleiding om te vluchten kunnen factoren zoals detentie, mishandeling, marteling, aanranding, intimidatie en verkrachting allemaal een rol spelen.
- Tijdens het vluchttraject maken omstandigheden zoals ondervoeding, gebrek aan persoonlijke bescherming, depressie en afhankelijkheid van anderen deze mensen kwetsbaar voor seksuele uitbuiting en geweld.
- Zolang zij geen verblijfsvergunning hebben, weinig financiële middelen hebben, de taal niet spreken en nog niet zijn opgenomen in de samenleving, zijn zij ontvankelijker voor seks tegen vergoeding en is er in veel van hun sekscontacten sprake van een ongelijke machtsverhouding.
- Er is een kennisachterstand over seksuele gezondheid, hiv en soa. In hun land van herkomst bestaat meestal geen laagdrempelige en LHBT-vriendelijke hiv- en soa-zorg. Omdat zij in dat land van herkomst, maar soms ook hier in Nederland, slechte ervaringen hebben met autoriteiten, maken zij ook niet zo snel de stap naar een poli of huisarts om over hun seksuele gezondheid te praten.
Vrijheid en veiligheid
De bijeenkomsten die door Soa Aids Nederland en de GGD Amsterdam worden georganiseerd staan voor vrijheid en veiligheid. Afgelopen edities zijn georganiseerd in de populaire club Church. Deze club doet veel voor de LHBT-gemeenschap. Voor de bijeenkomsten krijgt de club eerst een make-over. Zo worden de kleedruimtes van de medewerkers omgebouwd tot testlocatie en de darkroom wordt een volledig verlichte en open wachtruimte. Buiten parkeert een bus die dienst doet als vaccinatieruimte. Voor veel van de aanwezigen is dit de eerste keer dat zij open over seks en homoseksualiteit kunnen praten. Het is daarom belangrijk dat zij zich veilig voelen. Daarom mogen alleen mensen die van tevoren zijn uitgenodigd en zich hebben aangemeld naar binnen. Om de doelgroep uit te kunnen nodigen, is samengewerkt met verschillende belangenorganisaties.
“In mijn land hebben drag queens het heel moeilijk. Ik maak hier kennis met een andere cultuur en ik houd ervan.” – Yerandy
Feestelijke elementen
De bijeenkomsten zijn zeer populair bij homo- en transgender asielzoekers uit het hele land. Men wil heel graag komen, maar heeft vaak de middelen niet. Daarom worden treinkaartjes vergoed, ontvangen de bezoekers consumptiebonnen en is het avondeten geregeld. Verder wordt er gezorgd voor entertainment. Zo werd onlangs een vogue workshop verzorgd door niemand minder dan Amber Vineyard. House of Hopelezz heeft iedere keer een prachtige dragshow neergezet. De acts staan in het teken van zelfacceptatie en zelfexpressie – niet voor iedereen even gemakkelijk – en het losbreken uit de ketenen die veel bezoekers ervaren. Yerandy: “In mijn land hebben drag queens het heel moeilijk. Ik maak hier kennis met een andere cultuur en ik houd ervan.”
Lange termijn gedragsverandering
Soa Aids Nederland en haar partners willen blijvende gedragsverandering stimuleren. Dit doe je niet met één gezellige avond waarbij je getest en gevaccineerd wordt. Om seksueel gezond gedrag op de lange termijn te bereiken is meer nodig. Daarom biedt het programma nazorg in de vorm van informatievoorziening, krijgen de bezoekers uitgebreide informatie over de GGD en haar diensten en wordt er gewerkt aan vervolgbijeenkomsten.
Meer edities
Daarbij is het uiteindelijk de bedoeling dat de doelgroep zelf het initiatief neemt en de professionals ondersteunend optreden. Soortgelijke bijeenkomsten hebben al plaatsgevonden in Eindhoven en Den Haag. In Eindhoven is er een samenwerking tot stand gekomen tussen COC Eindhoven, GGD Amsterdam, GGD Eindhoven en de Aids Healthcare Foundation. In Den Haag was de samenwerking tussen GGD Haaglanden en Stichting Rainbow Den Haag. In beide gevallen heeft Soa Aids Nederland ondersteund.
Een project als dit is voor het merendeel afhankelijk van regio-gebonden subsidies. Wij hopen daarom ook dat er meer initiatiefnemers op zullen staan. Soa Aids Nederland helpt graag mee om ook in andere regio’s te faciliteren in soortgelijke interventies.