Hongarije, Georgië en het Verenigd Koninkrijk zijn de grootste dalers op de lijst van 49 onderzochte landen. Volgens ILGA-Europe is dit geen toeval, maar onderdeel van een bredere trend: een gecoördineerde aanval op LHBTIQ+ rechten onder het mom van ‘openbare orde’ en ‘veiligheid’. “De wetten en vonnissen in deze landen staan niet op zichzelf,” aldus ILGA. “Ze passen in een verontrustend patroon waarin rechten systematisch worden ontmanteld.”
In Hongarije verbood de regering als eerste EU-lidstaat Pride-evenementen en schrapte ze bescherming tegen discriminatie op basis van genderidentiteit. Georgië ging zelfs nog verder: het verbood regenboogvlaggen in de publieke ruimte, bemoeilijkte adoptie door paren van gelijk geslacht en schafte fundamentele rechten van transgender personen af.
Het Verenigd Koninkrijk, ooit koploper op het gebied van LHBTIQ+ rechten, tuimelde van de eerste plaats in 2015 naar plek 22. De recente uitspraak van het Britse Hooggerechtshof, waarin enkel het ‘biologisch geslacht’ wordt erkend, betekent dat trans vrouwen in juridische zin niet meer als vrouw worden beschouwd. Hierdoor verliezen zij onder andere toegang tot bepaalde voorzieningen in ziekenhuizen, restaurants en overheidsinstellingen. Mensenrechtenorganisaties noemen de uitspraak daarom een regelrechte schending van de privacy en veiligheid van transgender personen.
Nederland: kleine stap vooruit, grote stappen nodig
Nederland stijgt dit jaar op de Rainbow Index. Van plek 14 naar plek 13. Dit kon dankzij de invoering van strengere wetgeving tegen discriminerend geweld. De nieuwe wet, een initiatief van GroenLinks-PvdA en de ChristenUnie, maakt het mogelijk om geweld met een discriminerend motief zwaarder te bestraffen. Een belangrijke stap, waar COC Nederland jarenlang voor heeft gepleit.
Toch blijft Nederland nog ver achter bij andere Europese landen als het gaat om structurele bescherming van LHBTIQ+ personen. Zo ontbreekt het aan een nationaal actieplan tegen LHBTIQ+ geweld, is groepsbelediging van transgender, intersekse personen en vrouwen nog steeds niet strafbaar en ontbreekt een verbod op niet-noodzakelijke medische behandelingen van intersekse kinderen zonder hun instemming.
Ook kent Nederland nog geen zelfbeschikkingswet voor transgender personen die het wijzigen van geslachtsvermelding zonder medische poortwachters mogelijk maakt. Daarnaast laat het huidige kabinet regenbooggezinnen nog altijd in de kous staan, waardoor het ouderlijk gezag voor veel paren van gelijk geslacht nog altijd niet goed geregeld is.
Hoopvolle stappen elders
Maar niet alle berichten uit Europa zijn somber. Duitsland stijgt drie plekken dankzij een nieuwe wet die het mogelijk maakt om zonder psychologische verklaringen de geslachtsregistratie aan te passen. Polen doet afstand van de laatste zogeheten ‘LHBT-vrije zones’ en laat Pride-evenementen weer toe. Tsjechië en Letland maken geregistreerd partnerschap voor paren van gelijk geslacht mogelijk.
Malta blijft ook dit jaar de onbetwiste koploper op de lijst, gevolgd door België, IJsland, Denemarken en Spanje. Helemaal onderaan staan Rusland en Azerbeidzjan, met slechts 2 van de 100 te behalen punten.
“De democratie wordt in heel Europa stilletjes uitgehold, als door duizend kleine papiersneetjes.”
Katrin Hugendubel, directeur Belangenbehartiging ILGA-Europe
Democratie is niet vanzelfsprekend
De boodschap van de ILGA-Europe is glashelder: zonder actieve verdediging van mensenrechten dreigt decennia aan vooruitgang verloren te gaan. Katrin Hugendubel, directeur belangenbehartiging van ILGA-Europe luidt daarom de alarmbel: “De grote krantenkoppen over het Verenigd Koninkrijk en Hongarije trekken de aandacht, maar de democratie wordt in heel Europa stilletjes uitgehold, als door duizend kleine papiersneetjes.”
Wie hiervoor verantwoordelijk zijn en wat hun werkwijze is, is duidelijk: “Centrum- en extreemrechtse actoren in de EU richten zich op de financiering van NGO’s. Om op die manier organisaties die opkomen voor rechten te verzwakken,” zegt Hugendubel. “Ondertussen zien we dat er op nationaal niveau wetten worden ingevoerd die niet gericht zijn op een echte maatschappelijke behoefte, maar puur bedoeld zijn om te marginaliseren.”
wake-up call
De Rainbow Index 2025 is daarom niet zomaar een rapport, maar een wake-up call voor Europa. Het is tijd dat Nederland en andere Europese landen verder kijken dan symboliek en regenboogvlaggen. Het gaat om wetten, bescherming van fundamentele rechten en daadwerkelijke gelijkwaardigheid. Mensenrechten van LHBTIQ+ personen zijn geen luxe – ze zijn de lakmoesproef voor elke democratie.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
