Met een aantal wijzigingen in het wetboek van Strafrecht wil de Turkse regering “biologische sekse” in de wet vastleggen en het “promoten” van LHBTIQ+ rechten strafbaar stellen. Dat blijkt uit een document van het ministerie van Justitie van Turkije waarin het anti-LHBTI-wetsvoorstel in beschreven staat. Dat document kwam dankzij een regeringsmedewerker in handen van LHBTIQ-rechtenorganisatie Kaos GL. Het anti-LHBTI-wetsvoorstel van Turkije voert ook gevangenisstraffen in voor koppels van hetzelfde geslacht die in het geheim trouwen en voor degene die dat huwelijk voltrekt.
Tekst: Ronald Mol
De voorgestelde wetswijzigingen bepalen onder andere dat “een persoon die publiekelijk gedragingen of houdingen aanmoedigt, promoot of prijst die in strijd zijn met het biologische geslacht bij geboorte en de openbare zedelijkheid, wordt bestraft met een gevangenisstraf van één tot drie jaar”. Iemand die een verlovings- of huwelijksceremonie voor mensen van hetzelfde geslacht uitvoert, kan een celstraf van anderhalf tot vier jaar krijgen.
jaar van het gezin
Een ander onderdeel van het wetsvoorstel is de verhoging van de minimumleeftijd voor geslachtsveranderende behandelingen van 18 naar 21 jaar. Voorafgaande medische beoordelingen en de geslachtsveranderende operaties mogen volgens het wetsvoorstel alleen worden uitgevoerd in speciale ziekenhuizen. Die moeten zijn aangewezen door het ministerie van Volksgezondheid. De artsen moeten na de operaties onder andere bevestigen dat de persoon permanent het voortplantingsvermogen heeft verloren. Daarnaast wordt het moeilijker om de geslachtsregistratie op officiële documenten te wijzigen.
Zogenaamde “illegale geslachtsverandering” wordt met de voorgestelde wetswijziging een aparte strafrechtelijke overtreding. Artsen die buiten de wettelijke regels om geslachtsveranderende procedures uitvoeren, riskeren gevangenisstraffen van drie tot zeven jaar en hoge boetes. Degenen die ongeoorloofde procedures ondergaan, worden ook veroordeeld tot één tot drie jaar gevangenisstraf. Als de procedure wordt uitgevoerd op een minderjarige of door een arts die niet door het ministerie is goedgekeurd, worden de straffen verdubbeld.
Uitwissen van 40 jaar vooruitgang
LHBTIQ-activisten in Turkije waarschuwen dat dit anti-LHBTI-wetsvoorstel hun gemeenschap ernstig bedreigt. “Dit gaat niet over het beschermen van gezinnen, maar over het criminaliseren van ons bestaan,” stelt Damla Umut Uzun van Kaos GL vast. Ze vreest dat de wet een einde kan maken aan bijna vier decennia van LHBTIQ-activisme in Turkije en dat de wettelijke status van LHBTI+-organisaties uitgewist zal worden.
“Activisten kunnen straks worden gearresteerd, belangenorganisaties gesloten en verboden worden. Met name feministische bewegingen zullen direct worden getroffen,” waarschuwt Uzun. “Het doel is om sociale stabiliteit te ondermijnen en om relaties en identiteiten die buiten de nauwe definitie van de overheid vallen te onderdrukken.”
Hoewel brede steun voor LHBTIQ-rechten in Turkije nog altijd zeer beperkt is, hebben bekende homo- en transpersonen door de jaren heen aandacht gekregen. Linkse en liberale politici hebben de kwestie van gelijke rechten voor de regenbooggemeenschap steeds vaker aangekaart. Erdogan werd zelf nota bene in 2016 nog gefotografeerd tijdens een iftar-diner met transgender-zanger Bulent Ersoy.
verslechterd klimaat
Op dit moment gaat het nog om een concept en is er nog geen parlementaire goedkeuring aan het wetsvoorstel gegeven. Wel komt het wetsontwerp verdacht kort na een aankondiging van president Recep Tayyip Erdogan, die verklaarde dat 2025 het “Jaar van het Gezin” wordt. Een jaar waarin zijn regering hard gaat opgetreden tegen “schadelijke trends en perverse ideologieën”, aldus de Turkse president. In die verklaring noemde hij beleid dat zich richt op LHBTIQ+ emancipatie iets dat ‘op een fascistische manier’ wordt opgedrongen.
Ook verklaarde Erdogan dat LHBTIQ-rechten worden ingezet als een “stormram” tegen het gezin. “Het is onze plicht om onze jeugd te beschermen tegen schadelijke trends en perverse ideologieën,” zei hij in Ankara. “Neoliberale culturele invloeden overschrijden grenzen en dringen overal binnen, waardoor LHBT-bewegingen terrein winnen.” Met dit verhaal volgt Erdogan hetzelfde extreemrechtse draaiboek dat in Rusland en Hongarije al tot vergelijkbare wetgeving heeft geleid.
verboden en arrestaties
Op 18 februari werd Yildiz Tar, hoofdredacteur van Kaos GL, gearresteerd tijdens een grootschalige politieactie tegen linkse en pro-Koerdische journalisten. Tar waarschuwde eerder al dat Turkije een steeds gevaarlijker omgeving wordt voor activistische journalisten en LHBTIQ+ personen. “De overheid probeert een anti-LHBTI-agenda op te dringen,” zei Tar al in 2021. “Het is niet zo dat er een grote maatschappelijke groep is die tegen LHBTI-mensen is. Door de staat gesteunde politieke partijen en media maken ons tot doelwit.”
De Istanbul Pride, die in 2003 voor het eerst werd gehouden, werd 2015 verboden. Officieel vanwege “veiligheidsredenen”. Maar LHBTIQ+ activisten en journalisten worden in Turkije steeds vaker geconfronteerd met mishandeling en intimidatie. Daarnaast richten politieacties zich meer en meer op emancipatoire groepen op universiteiten.
De vraag is alleen waarom deze ommezwaai nu plaatsvindt. Erdogan heeft geen directe verkiezingen in het vooruitzicht, dus een zondebok heeft hij momenteel niet nodig. Sterker nog: na de laatste presidentsverkiezingen kondigd hij aan dat hij niet meer mee zal dingen naar nog een termijn. Sommigen vragen zich af of de conservatieve president van Turkije zijn politieke nalatenschap met het anti-LHBTI-wetsvoorstel simpelweg van een laatste glanslaag wil voorzien.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
