In een toespraak in Ankara heeft de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan afgelopen maandag zijn standpunten over LHBTIQ+ kwesties en gender opnieuw scherp geformuleerd. Tijdens de openingsbijeenkomst van het Family Year Promotion Program verklaarde hij dat het “fascistisch opdringen” van beleid dat zich richt op LHBTIQ+ emancipatie een gevaar is voor ’traditionele gezinswaarden’.
Tekst: Ronald Mol
Foto: via YouTube
In zijn toespraak riep Erdoğan 2025 uit tot het “Jaar van het Gezin”. Ook introduceerde de Turkse president een reeks financiële en sociale initiatieven ter bevordering van gezinsstructuren in Türkiye. Erdoğan staat internationaal niet bekend om zijn subtiele woordkeuze. Eerder noemde hij LHBTIQ+ personen al ‘perverselingen’ die erop uit zijn om ‘jongeren te vergiftigen‘. Ook dit keer liet hij weer het achterste van zijn tong zien. Erdoğan uitte in zijn toespraak scherpe kritiek op wat hij het gevaar van het “fascistisch opdringen” van LHBTIQ+ beleid noemt.
‘de heiligheid’ van het gezin
Dergelijk beleid wordt volgens Erdoğan ingezet als een instrument om het gezin en ‘de heiligheid’ ervan te ondermijnen. Beleid dat is gericht op gelijke behandeling van mannen en vrouwen en minder onderscheid op basis van gender is volgens de Turkse president ‘een bewuste strategie’ die schadelijk zou zijn voor kinderen, jongeren en de sociale cohesie. “Het primaire doel van dit beleid is het gezin en de gezinsstructuur aan te tasten,” zei Erdogan. Hij benadrukte dat Türkiye een van de weinige landen is die internationaal, zelfs op VN-niveau, stelling neemt tegen deze trends. “Wat anderen ook zeggen, onze houding is duidelijk: Türkiye zal nooit toegeven op deze kwesties,” aldus de president.
Nieuwe maatregelen voor ’traditionele gezinsstructuren’
Naast de harde woorden van Erdoğan over LHBTIQ+ beleid en het gevaar daarvan presenteerde hij een reeks initiatieven om gezinnen financieel en sociaal te ondersteunen. Deze maatregelen lijken vooral gericht op het omkeren van de dalende geboortecijfers en het versterken van traditionele familiewaarden. Zo introduceerde hij een Gezins- en jeugdfonds dat renteloze leningen van ₺150.000 (ongeveer $4.225) aan pasgetrouwde stellen verstrekt, onder gunstige voorwaarden.
De leningen hebben bijvoorbeeld een aflossingstermijn van vier jaar en daarnaast zijn ze twee jaar aflossingsvrij. De gemiddelde inflatie in Turkije in 2024 was meer dan 61%. In zulke gevallen stijgt de rente die men over leningen betaalt over het algemeen mee, omdat de kredietverstrekker een hogere rente vraagt om zichzelf tegen de inflatie te beschermen. Dat maakt renteloze leningen dan ook zeer aantrekkelijk in Türkiye. Degene die de lening afsluit zou uiteindelijk zelfs van de inflatie kunnen profiteren. Dit komt doordat de waarde van de schuld zal afnemen als de inflatie blijft stijgen. Het bedrag van de schuld blijft immers hetzelfde, maar door de inflatie wordt de waarde van het geld, en daarmee ook de schuld, minder.
‘broedkip-subsidie’
Ook kondigde Erdogan een hogere kindertoelage aan. Er komt een verhoging van de geboortetoelage aan, die de toeslag doet stijgen naar ongeveer €140,- voor een eerste kind. Voor een tweede kind wordt ongeveer €42,- per maand beschikbaar gesteld, en €140,- per maand voor daarop volgende kinderen. Critici noemen de toelagen ondertussen al een ‘broedkipsubsidie’ of ‘geboortefooi’. Daarnaast komen er meer mogelijkheden voor flexibel en thuiswerken. Deze zijn vooral gericht op vrouwen.
Ook wordt betaalbare of gratis kinderopvang uitgebreid om ouders beter te ondersteunen. Tot slot wordt de medische ondersteuning uitgebreid om paren te helpen bij het krijgen van kinderen en worden de financiële drempels voor bijvoorbeeld Ivf-behandelingen verlaagd. Paren van gelijk geslacht en regenbooggezinnen zijn uiteraard uitgesloten van al deze maatregelen.
‘democratische erosie’
Toen Erdoğan begon met zijn landelijke politieke carrière voerde hij een grote hoeveelheid hervormingspakketten door. Die hervormingen waren gericht op toenadering tot Europa. Tien jaar later was er weinig over van die progressieve houding. Er braken landelijke protesten uit tegen zijn bewind, dat steeds meer autoritaire trekken kreeg. De regering van Erdoğan onder vuur te liggen vanwege mediacensuur, verkiezingsfraude en minachting voor de grondwet en de rechtsstaat. Hierdoor noemen zijn tegenstanders hem een dictator en sommige media, die nog niet onder staatstoezicht zijn gesteld, noemen hem een autoritaire leider.
Volgens politieke wetenschappers is hij verantwoordelijk voor democratische erosie in Turkije. Dat gaat meestal gepaard met een uitgesproken vijandige houding tegen LHBTIQ+ of anderssoortig emancipatiebeleid. En Türkiye vormt daarop geen uitzondering. De Turkse framing maakt deel uit van een bredere strategie om de sociale en culturele waarden te hervormen volgens een conservatief, Islamitisch beeld.
uitdaging voor de LHBTIQ+ gemeenschap
Voor de LHBTIQ+ gemeenschap betekent de kritiek van Erdoğan op LHBTIQ+ beleid dat het gevaar waarmee zij geconfronteerd worden alleen maar zal toenemen. De nadruk op traditionele gezinswaarden en de afwijzing van zaken als genderdiversiteit versterken de bestaande sociale spanningen. Ook dragen ze bij aan een verdere stigmatisering van LHBTIQ+ personen in Türkiye.
De maatregelen worden door critici dan ook vooral gezien als een bewuste poging om progressieve bewegingen te onderdrukken en het publieke debat over diversiteit en gelijkheid te beperken. Naar verwachting zal de kloof tussen de Turkse regering en de LHBTIQ+ gemeenschap de komende jaren alleen maar verder groeien. En dat terwijl de strijd om erkenning en gelijkheid voor LHBTIQ+ personen in Türkiye sowieso al niet makkelijk is. Voor Turkse LHBTIQ+ activisten creëren Erdoğans uitspraken en beleid dan ook een steeds grotere noodzaak voor internationale solidariteit. Zij roepen buitenlandse media die zich richten op de regenbooggemeenschap daarom wanhopig op tot voortdurende aandacht voor de rechten van minderheden in Türkiye.