Dankzij het potentieel om hiv-infecties drastisch te verminderen, heeft het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Science het hiv-preventiemiddel Lenacapavir uitgeroepen tot “Doorbraak van het Jaar”. Ondanks decennia van vooruitgang in de bestrijding van hiv worden jaarlijks nog meer dan een miljoen mensen wereldwijd geïnfecteerd. Een vaccin is -helaas- nog altijd bereik.
Revolutionaire Effectiviteit
Twee baanbrekende onderzoeken toonden de uitzonderlijke werking van Lenacapavir als pre-exposure prophylaxis (PrEP). In Zuid-Afrika en Oeganda werd HIV bij meer dan 5000 jonge vrouwen en meisjes volledig voorkomen – een effectiviteit van 100%. Een tweede onderzoek onder ruim 2000 mannen die seks hebben met mannen, transgender personen en andere genderdiverse groepen op vier continenten meldde een vergelijkbare werkzaamheid van 99,9%.
Linda-Gail Bekker, een van de onderzoekers, beschrijft de impact van deze bevindingen als “potentieel revolutionair”. Volgens haar kan Lenacapavir, mits breed uitgerold, wereldwijd de infectiecijfers drastisch verlagen.
Waarom een Doorbraak?
De erkenning van Science als de “Doorbraak van het Jaar” is niet alleen gebaseerd op de praktische resultaten, maar ook op het innovatieve wetenschappelijke werk dat daaraan vooraf ging. Lenacapavir werkt op een uniek onderdeel van het HIV-virus: het capside-eiwit. Dit eiwit vormt een beschermende structuur rond het genetisch materiaal van het virus. Voorheen werd aangenomen dat dit moeilijk te manipuleren was, maar recente ontdekkingen hebben dat beeld veranderd.
Onderzoekers van Gilead Sciences ontdekten dat het capside-eiwit bestaat uit een flexibel moleculair rooster. Lenacapavir verstijft deze structuur, waardoor het virus niet langer zijn genetische lading kan afleveren in gastheercellen. Bovendien verhindert het medicijn de vorming van nieuwe virale deeltjes. Dit baanbrekende inzicht kan ook worden toegepast op andere virussen, wat de impact van dit werk verder vergroot.
Een Nieuwe Standaard in HIV-Preventie
Sinds de introductie van antivirale combinatietherapieën in 1996 zijn grote stappen gezet in de behandeling van HIV. Deze medicijnen hebben miljoenen mensen een normaal leven gegeven, maar preventie blijft een uitdaging. Traditionele PrEP, zoals dagelijkse pillen, wordt vaak inconsistent gebruikt door obstakels zoals stigma, kosten en praktische belemmeringen.
Lenacapavir biedt een aantrekkelijk alternatief. Met slechts twee injecties per jaar kan het mensen langdurig beschermen. Eerdere injecteerbare PrEP-opties, zoals cabotegravir, hadden ook potentie, maar werden beperkt door hoge kosten en beperkte beschikbaarheid. Lenacapavir kan dit patroon doorbreken door zijn lange werkingsduur en eenvoud.
De Praktische Uitdagingen
Hoewel lenacapavir een wetenschappelijke doorbraak is, zijn er nog uitdagingen in de praktijk. De prijs van het medicijn is bijvoorbeeld nog onbekend. Hoewel Gilead afspraken heeft gemaakt met zes generieke fabrikanten om goedkope versies beschikbaar te maken voor 120 ontwikkelingslanden, zijn middeninkomenslanden zoals Brazilië nog uitgesloten van deze regeling. Dit is zorgwekkend omdat juist in deze landen een groot deel van de wereldwijde HIV-patiënten wonen en leven.
Daarnaast moeten gezondheidszorgsystemen in staat zijn om het medicijn consistent te leveren. Sociale onrust, transportproblemen en beperkte budgetten kunnen barrières vormen. Ook is het essentieel dat mensen bereid zijn de injecties om de zes maanden te ontvangen. Gilead werkt momenteel aan een nieuwe formule van Lenacapavir. Die versie zou mogelijk een jaar bescherming bieden met slechts één injectie. Dit kan verdere obstakels wegnemen en de inzetbaarheid vergroten.
Geen Vervanging voor een Vaccin
Hoewel Lenacapavir een revolutie is in HIV-preventie, het is geen vervanging voor een vaccin. Een vaccin zou namelijk universeel kunnen worden ingezet, langdurige bescherming bieden en goedkoper zijn. Volgens het Amerikaanse National Institute of Allergy and Infectious Diseases, is een vaccin essentieel voor het definitieve einde van de epidemie.
De Weg naar Wereldwijde Impact
Goedkeuring van Lenacapavir als PrEP door de medische autoriteiten wordt medio 2025 verwacht. Als de prijs en toegang tot het medicijn goed worden geregeld, kan dit medicijn een nieuwe standaard zetten in HIV-preventie. De erkenning van Lenacapavir als doorbraak van het jaar door Science onderstreept het potentieel van Lenacapavir als een van de meest veelbelovende innovaties in de strijd tegen HIV/AIDS. Dankzij de verwachte impact en eenvoudige toediening brengt het de wereld dichter bij het doel van UNAIDS om HIV-infecties drastisch te reduceren.
Andere doorbraken
Lenacapavir wordt door Science geprezen als doorbraak van het jaar, maar daar hield het tijdschrift het niet bij. Ook een nieuw hoofdstuk in de behandeling van auto-immuunziekten is in het lijstje opgenomen. De aanpak wordt omschreven als een heel andere manier om ziektes aan te pakken: Artsen isoleren T-cellen, de schildwachten van het immuunsysteem, uit de witte bloedcellen van een patiënt. Vervolgens ontwikkelen ze deze cellen genetisch – om op hol geslagen B-cellen, een ander onderdeel van het immuunsysteem, te zoeken en te vernietigen – en geven ze terug aan de patiënt.
Ook NASA’s JWST observatorium kreeg een plaats op het lijstje. Sinds het observatorium in februari 2022 zijn gigantische oog opende, heeft de ruimtetelescoop meer heldere sterrenstelsels in de vroegste tijdperken van het heelal gezien dan theoretici voor mogelijk hielden. Dit jaar lijken gedetailleerde studies van het oude licht van de sterrenstelsels te verklaren wat er aan de hand zou kunnen zijn. De bevindingen suggereren dat de omstandigheden aan het begin van de tijd enorme sterren in staat stelden om snel en efficiënt te groeien. Andere spectroscopische studies wijzen op massieve en actieve zwarte gaten als bron van de vroege schittering.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
