Erica van Dooren leest voor Gaykrant en schrijft over wat ze heeft gelezen. Deze keer een recensie van Jean Genets “Dagboek van een dief” (Le Journal du voleur), gepubliceerd in 1949. Een autobiografische roman die het verhaal vertelt van een jonge man die worstelt met zijn passie voor diefstal en zijn zoektocht naar vrijheid en zelfacceptatie. Genet schetst op een poëtische en provocerende manier de thema’s criminaliteit en seksualiteit, en biedt een diepgaand inzicht in de menselijke natuur en de sociale normen van de periode vlak voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog in Frankrijk.
Tekst: Erica van Dooren
Strijd om Identiteit
Genet, een controversiële figuur in de Franse literatuur, confronteerde op jonge leeftijd zijn homoseksualiteit, wat hem vaak in conflict bracht met de maatschappij. Deze strijd vormt de kern van zijn literaire werk en komt diepgaand tot uiting in “Dagboek van een dief”. De hoofdpersoon, een jonge dief en prostituee, zwerft door Europa en verkent zijn seksualiteit en verlangens terwijl hij zijn criminele avonturen beschrijft. Genet biedt een eerlijke en ongefilterde blik op zijn relaties met mannen en gebruikt het verhaal van de hoofdpersoon om de complexiteit van homoseksuele identiteit en verlangen te onderzoeken, en de sociale taboes en vooroordelen van zijn tijd uit te dagen.
Broeinest van Onderdrukte Verlangens
In zijn beschrijving van de gevangenis als een plek vol onderdrukte verlangens en verborgen genegenheden, onthult Genet de geheime aantrekkingskrachten tussen mannen in een vijandige en gewelddadige omgeving. Met openhartige beschrijvingen van homoseksuele ontmoetingen en relaties nodigt hij de lezer uit om menselijke verlangens te erkennen, los van sociale normen en vooroordelen, zoals in de volgende treffende passage:
“Les murs de la prison ne peuvent pas contenir nos désirs, nos rêves, nos amours. Nous sommes libres, même enchaînés.”
(“De muren van de gevangenis kunnen onze verlangens, onze dromen, onze liefdes niet bevatten. We zijn vrij, zelfs als we geketend zijn.”)
Deze zin benadrukt de onverwoestbare kracht van de menselijke geest. Het illustreert dat ware vrijheid niet noodzakelijkerwijs een fysieke toestand is, maar eerder een mentale en emotionele bevrijding.
Rauwe Schrijfstijl
Genets schrijfstijl is moedig en onconventioneel, zeker voor die tijd; hij schuwt geen enkel taboe en durft de duistere en ruwe kanten van de mens te tonen. Hij schrijft prikkelend en poëtisch, met een taal vol symboliek en beeldspraak, wat zijn werk een mysterieuze sfeer geeft. Zijn zinnen zijn vaak lyrisch en vol emotie, waardoor ze de lezer meenemen in de ingewikkelde wereld die hij schept. Tegelijkertijd stelt hij met scherpe observaties en direct taalgebruik de heersende normen en waarden ter discussie. In zijn werk benadrukt hij de leegte van de wereld en de eenzaamheid van de verteller, een terugkerend thema in Genets oeuvre. Zo schreef hij de volgende zin waarmee hij een gevoel van isolatie en vervreemding uit, waarbij de werlend als vijandig en afstotend wordt ervaren.
“Le monde est vide et entouré de murs; le soleil est un poignard. Je suis comme un chien, seul parmi les hommes, seul parmi les femmes.”
(“De wereld is leeg en omringd door muren; de zon is een dolk. Ik ben als een hond, alleen onder de mannen, alleen onder de vrouwen.”)
Tijdloos
“Dagboek van een dief” is meer dan een verhaal over criminaliteit en vrijheid; het is een krachtige verkenning van homoseksualiteit en identiteit. Jean Genet portretteert op een genuanceerde en ontroerende manier de complexiteit van menselijke emoties en verlangens, en daagt de lezer uit om voorbij de oppervlakkige oordelen van de samenleving te kijken. Met zijn moedige en provocerende benadering blijft dit werk een tijdloos meesterwerk van de Franse literatuur dat ons uitnodigt om na te denken over de fundamentele aspecten van onze menselijkheid.
Over Jean Genet
Jean Genet was een Franse schrijver en politiek activist, geboren op 19 december 1910 en overleden op 15 april 1986. Hij stond bekend om zijn controversiële werken die vaak thema’s als criminaliteit, homoseksualiteit en subculturen behandelen, zoals zijn debuutroman “Onze-Lieve-Vrouw van de Bloemen” (Notre-Dame-des-Fleurs) uit 1943. Genet leidde een tumultueus leven, waarin hij gevangen zat voor verschillende misdaden voordat hij zich toelegde op schrijven. Zijn werk wordt gekenmerkt door een compromisloze verkenning van de duistere kanten van de menselijke psyche.
“Dagboek van een dief” is door uitgeverij De Bezige Bij opnieuw uitgebracht.
Erica van Dooren zet haar liefde voor het geschreven woord om in recensies voor Gaykrant. Ze woont in de Flevopolder en dompelt zich al lezende graag onder in fusionmuziek. Daarnaast schrijft en publiceert ze verhalen en werkt ze aan haar debuutroman.