Vaticaan: priesters mogen zegen geven aan paren van hetzelfde geslacht

Het Vaticaan heeft maandag 18 december verklaard dat katholieke priesters hun zegen mogen geven aan de relatie van paren van hetzelfde geslacht. Het besluit werd maandag werd bekrachtigd door paus Franciscus. Het Vaticaan benadrukt echter wel dat de zegening niet hetzelfde is als die bij een huwelijk tussen hetero’s wordt gegeven. Dat beschouwt Het Vaticaan nog altijd als één van de heilige sacramenten. Critici zijn ondertussen sceptisch. Zij noemen het besluit voor de kerk weliswaar ‘baanbrekend’, maar zien het tegelijkertijd als een ‘ongelijkwaardig alternatief’.

Met dit besluit van het doctrinair bureau van het Vaticaan, maakt de kerk een verklaring uit 2021 van datzelfde orgaan ongedaan. De Katholieke kerk heeft namelijk lange tijd volgehouden dat de zegening van dergelijke relaties ‘een erkenning van onregelmatige situaties’ zou betekenen. Zo wordt dat inmiddels niet meer gezien. Volgens de kerk is de zegening van de relatie van koppels van hetzelfde geslacht vanaf nu ‘een teken dat God iedereen verwelkomt’.

ongelijkwaardig alternatief

Het Vaticaan benadrukte in de verklaring wel dat de zegening niet gelijk is gesteld aan een sacrament. Dit is wel het geval bij een heteroseksueel huwelijk. Met deze B-categorie zegeningen wil Het Vaticaan naar eigen zeggen ‘het vertrouwen van mensen in God vergroten’. Volgens de kerk moet dat namelijk ‘eerder bevorderd dan belemmerd’ worden. Critici van de Katholieke kerk noemen het besluit op hun beurt ‘niet veel meer dan een PR-stunt’. Volgens hen biedt Het Vaticaan ‘met veel bombarie een ongelijkwaardig alternatief’ aan, in een poging mensen bij de kerk betrokken te houden.

Vrijheid van zegeningsuitsluiting

Die ongelijkwaardigheid wordt benadrukt door het feit dat priesters op individuele basis mogen besluiten om de zegen voor de relatie van paren van hetzelfde geslacht te weigeren. De kerk geeft daarbij wel aan dat priesters “de steun van de Kerk aan mensen die Gods hulp zoeken door middel van een eenvoudige zegen, in welke situatie dan ook, niet mogen belemmeren of verbieden.” Eerder in oktober zinspeelde de paus al op een aankomende officiële verandering. Dit deed hij in antwoord op vragen van vijf conservatieve kardinalen, aan het begin van een bisschoppensynode in het Vaticaan.

Het antwoord van de paus in oktober, kan op zijn minst genuanceerd genoemd worden. Toch zorgde het zowel binnen als buiten de kerk voor grote opschudding. Het acht pagina’s tellende document van maandag biedt nu meer duidelijkheid over specifieke situaties. In een paragraaf van 11 punten ging de kerk in op het onderwerp “Zegeningen van paren in onregelmatige situaties en van paren van hetzelfde geslacht“.

uitnodiging tot schisma

De kerk houdt al jaren vol dat aantrekking tot hetzelfde geslacht op zich niet als zondig wordt beschouwd. Homoseksuele handelingen worden daarentegen wel als zondig gezien. Sinds zijn verkiezing in 2013 heeft Franciscus geprobeerd om een meer inclusieve omgeving te creëren voor de 1,35 miljard leden van de kerk. Maar stappen om de kerkelijke doctrine te veranderen zijn tot op heden echter nog niet gezet. De paus stuit daarbij op verzet vanuit conservatieve hoek.

Conservatieven hebben de paus al eerder bekritiseerd voor zijn opmerkingen in oktober. Ook nu zullen zij zich waarschijnlijk tegen de verklaring van maandag verzetten. Ulrich L. Lehner, theologieprofessor aan de Universiteit van Notre Dame in de Verenigde Staten, was één van de eersten die het besluit van Het Vaticaan bekritiseerde. Volgens hem zouden de nieuwe richtlijnen van het doctrinair bureau “uitnodigen tot misverstanden en verwarring zaaien”.

Ook uitte de theoloog zijn bezorgdheid over de mogelijkheid dat sommige bisschoppen de zegen kunnen gebruiken als excuus voor handelingen die expliciet door de kerk verboden zijn. Lehner concludeert dan ook: “Helaas is het een uitnodiging tot schisma’s.” Met een schisma wordt een kerkscheuring, oftewel een afscheiding bedoelt. Het meest bekende voorbeeld van een schisma is de afscheiding van de Protestanten van de Rooms-Katholieke kerk.

Aan de andere kant verandert er volgens Lehner in feite niets. “Het enige dat hiermee in essentie nog eens wordt verduidelijkt, is dat een priester twee individuen spontaan mag zegenen, iets wat al eerder mogelijk was”. Schrijft hij op X. “Maar de manier waarop de verklaring werd gepresenteerd kan de suggestie wekken dat de kerkelijke opinie omtrent relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht of echtscheiding is veranderd, wat niet het geval is.”

An invitation to #schism. My take on the new document from Rome. #Catholic #Vatican #pope pic.twitter.com/GbuzeAeNTb

— Ulrich L. Lehner 🟦 (@ulrichlehner) December 18, 2023

vergelijking vermijden

In een poging dergelijke schisma’s te voorkomen heeft Het Vaticaan bepaalde voorwaarden aan de zegening verbonden. Zo is bepaald dat de vorm van de zegen “niet ritueel vastgelegd mag worden door kerkelijke autoriteiten”. Zo wil de kerk eventuele verwarring met de zegen die specifiek is bedoeld voor het Sacrament van het Huwelijk vermijden. Het Vaticaan benadrukte in de verklaring dan ook meermaals dat de zegen uitspreken over de relatie van paren van hetzelfde geslacht op geen enkele wijze vergeleken mag worden met een heteroseksueel huwelijk.

Om die vergelijking te vermijden is de kerk vrij specifiek over de do’s and don’ts bij de zegening. Zo mag de zegening niet samengaan met een burgerlijke huwelijksceremonie. Dingen als “kledij, handelingen of woorden die specifiek zijn voor een huwelijk” moeten eveneens worden vermeden. In de verklaring geeft Het Vaticaan zelfs suggesties voor geschikte omstandigheden en locaties voor de zegeningen. “Een bezoek aan een heiligdom, een ontmoeting met een priester, een groepsgebed of een pelgrimstocht” zouden geschikte gelegenheden kunnen zijn.

De zegen uitspreken over de relatie van paren van hetzelfde geslacht kan volgens Het Vaticaan worden uitgebreid tot hen “die geen legitimatie van hun eigen status zoeken. Maar die wel oprecht vragen om verrijking, genezing en verheffing van alles wat waar, goed en menselijk geldig is in hun leven en relaties, door de aanwezigheid van de Heilige Geest.”

•••

Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?

Klik hier voor meer informatie!