Nederland zakt alweer op LHBTI+ mensenrechtenindex

Op de foto staat de kaart van het continent Europa. De landen zijn ingekleurd op basis van hun LHBTI+ vriendelijkheid: Donkergroen is goed, daarna volgt in afnemende mate lichtgroen, geel, oranje, lichtrood en donkerrood. Nederland staat lichtgroen ingekleurd, België is donkergroen ingekleurd.

Nederland zakt alweer op de LHBTI+ mensenrechtenindex van landen waar LHBTI+ mensenrechten goed geregeld zijn. We dalen van de 13e naar de 14e plaats in Europa. Dat blijkt uit de Rainbow Europe Index van ILGA-Europe die op 11 mei verscheen. Belangenorganisaties COC, NNID en TNN noemen dat ‘slecht nieuws’ en roepen de regering op om snel werk te maken van trans- en intersekse rechten en de aanpak van geweld.

Tekst: COC Nederland en redactie
Foto: ILGA Europe

De Rainbow Europe Index van ILGA-Europe toetst jaarlijks 49 Europese landen aan 74 criteria op het gebied van LHBTI+ mensenrechtenwetgeving en beleid. Het gaat dus niet om acceptatie door de bevolking. ILGA-Europe constateert dat veel landen het afgelopen jaar, anders dan Nederland, juist vooruitgang boekten. Met name als het gaat om mensenrechten voor transgender en intersekse personen blijft Nederland achter.

‘Waar ons land ooit voorop liep in de wereld, streven steeds meer landen ons nu voorbij, en dat is slecht nieuws voor Nederland,’ laten belangenbehartigers COC, TNN en NNID weten in een reactie. ‘We roepen politiek Den Haag op om een inhaalslag te maken. Dat moet snel kunnen, want veel van de benodigde wetgeving ligt klaar voor behandeling.’

Malta, België en Denemarken vormen de top drie van Europese landen waar LHBTI+ mensenrechten volgens de ILGA Index goed geregeld zijn. De grootste stijgers in 2023 zijn Spanje en Finland, die het afgelopen jaar betere ‘transgenderwetgeving’ invoerden die gebaseerd is op zelfbeschikking.

Op de afbeelding staat een oranjegekleurde sneeuwschuif. De steel is naar verhouding erg lang ten opzichte van het schuifgedeelte. Naast de sneeuwschuif zijn op chronologische volgorde alle procedurevergaderingen, regelingen van werkzaamheden en plenaire debatten over de wetgeving rondom geslachtsregistratie weergegeven. Dit zijn er tot nu toe 16. Boven de afbeelding staat de tekst: De Haagse Sneeuwschuif.
De vergaderingen over de aanpassing van de wetgeving rondom geslachtsregistratie. (Tot nu toe….)
Reactie COC

COC woordvoerder Philip Tijsma legt uit waarom Nederland steeds verder zakt op de ranglijst: “De Rainbow Europe Index meet de mensenrechten van de LHBTI+ gemeenschap. Dus het gaat over wetten en regels, maar niet over bijvoorbeeld acceptatie.”

Die maatregelen zijn dus goed te meten, maar hoe komt het dan dat Nederland achterblijft?
Tijsma verklaard dit aan de hand van drie punten: “Ten eerste: we pakken in Nederland het geweld tegen de regenbooggemeenschap niet goed aan. Ook hebben we geen hogere straffen als er sprake is van discriminerend geweld. Daarnaast hebben we nog maar een paar discriminatierechercheurs bij de politie. Kortom; er zijn weinig maatregelen tegen het geweld.”

“Het tweede punt is dat Nederland achterblijft op het gebied van de mensenrechten van transgender personen. Als je hier in Nederland je geslachtsvermelding wilt wijzigen, dan moet je nog steeds naar de dokter. Maar in de meeste andere Europese landen ga je daarvoor gewoon naar het gemeentehuis.”

“En het laatste punt betreft de mensenrechten van intersekse personen. Intersekse kinderen krijgen nog altijd te maken met operaties of handelingen op hun lichaam. En dat terwijl daarvoor geen expliciete toestemming is gegeven en bovendien zonder dat daar een medische noodzaak voor is. Dat is in Nederland dus nog niet verboden en in veel andere landen wel.”

“Het is ontzettend triest nieuws, het is ook echt een wake-up call

En daarmee zakken we dus -alweer- in deze ranglijst, schrikt u
daarvan?
“Ja, het is ontzettend triest nieuws, het is ook echt een wake-up call” zegt Tijsma. “Het is overigens niet zozeer dat wij achteruit gaan, maar dat andere landen sneller vooruit gaan. Landen zoals Spanje en Finland doen het gewoon beter dan Nederland.”

Aanpakken

Wat moet er gebeuren, wat zouden Nederlandse politici moeten doen om weer bij de kopgroep aan te kunnen haken?
“Ik noemde net al die drie punten: dus pak geweld steviger aan, zorg dat de mensenrechten van transgender personen op orde komen en zorg dat de mensenrechten van intersekse personen op orde komen. En het interessante is: voor de meeste van die dingen liggen al wetsvoorstellen klaar in het parlement. We hebben met tien politieke partijen daarover ook afspraken gemaakt in het Regenboogstembusakkoord. Dus het ligt klaar, dus laten we die inhaalslag dan ook gaan maken met elkaar. En dat is ook mijn oproep aan de politici in Den Haag: Aan de slag!”

De kritiek vanuit bijvoorbeeld België is dat we in Nederland teveel achterover zijn gaan leunen, sinds we als eerste land ter wereld het huwelijk hebben opengesteld voor paren van gelijk geslacht. Hoe ziet u dat?
“Ik herken die kritiek wel. In 2001 waren wij inderdaad het eerste land ter wereld waarin het voor paren van gelijk geslacht mogelijk werd om een burgerlijk huwelijk te sluiten. Dat was natuurlijk geweldig. En sommige mensen dachten toen: ‘We zijn er wel.’ Bij het COC dachten we dat natuurlijk niet, maar het heeft heel wat moeite gekost om die machine weer draaiende te krijgen en dat bewustzijn weer te creëren. Dus ik herken wel wat de Belgische collega’s zeggen.”

“Sommige mensen dachten toen: ‘We zijn er wel.’ Bij het COC dachten we dat natuurlijk niet”

rol van het coc

En de rol van het COC is daarbij dan weer die van aanjager, om dat bewustzijn nog meer aan te scherpen?
“Ik denk dat het aan ons niet gelegen heeft. We hebben vorig jaar nog een hele lijst met afspraken met de politiek gemaakt,. Dus mijn oproep aan de politici en de regering is dan ook: de wetsvoorstellen liggen er, de afspraken staan in het regenboogstembusakkoord, het is duidelijk welke maatregelen er genomen moeten worden. Laten we dan ook aan de slag gaan!”

Welke dingen zijn wel goed gegaan de afgelopen jaren?
“Ja, waar Nederland nog wel in voorop loopt is dat we een paar maanden geleden de rechten van LHBTI+ personen hebben verankerd in de Nederlandse Grondwet. Hier heeft het COC wel twintig jaar voor moeten strijden. En het is ontzettend belangrijk dat dit is gebeurd. Op die manier kan de regenbooggemeenschap bepaalde verworven rechten, zoals het recht om te mogen trouwen, in de toekomst niet zomaar kwijtraken. En daar zijn we dan ook ontzettend blij mee.”

Europees beeld

Hoe is het algemene beeld in Europa, als het gaat om LHBTI+ rechten?
“We zien eigenlijk twee dingen gebeuren; aan de ene kant is er een kleine groep tegenstanders die steeds luider van zich laat horen. En helaas leiden die woorden van haat ook tot daden van haat. Dit hebben we helaas gezien in Noorwegen en Slowakije, waar echt aanslagen met afschuwelijke gevolgen op LHBTI+ gelegenheden zijn gepleegd. Maar onlangs nog zagen we het ook in eigen land, in Eindhoven werd onlangs nog een groep kinderen bedreigd en uitgescholden. Daarbij werd ook een regenboogvlag vernietigd.”

“Tegelijkertijd zie je dan ook dat er een tegenbeweging ontstaat. Dat zagen we in Nederland toen iedereen de regenboogvlag uithing in reactie daarop. Echt een golf van solidariteit en liefde. Zo moeten we volgens mij samen strijden. Gelukkig zien we ook dat politici in heel Europa denken: ‘We moeten het er niet bij laten zitten. Dat zie je dus in Spanje en Finland gebeuren en daarvan vind ik dat we daar in Nederland ook toe over moeten gaan.”

Op de foto staat Philip Tijsma, woordvoerder van COC Nederland die in het artikel aan het woord komt. Het is een witte man met kort, gemilimeterd haar. Hij draagt een zwart colbert met een lichtblauw overhemd eronder.
Philip Tijsma (Foto: Geert van Tol voor COC Nederland

 

En hoe gaat u de Nederlandse politieke partijen daartoe aanzetten?
“Ik heb vandaag nog contact gehad met verschillende Tweede Kamerleden gebeld. Zij delen de bezorgdheid van COC Nederland en gelukkig voelen zij ook die urgentie. Dus op die manier houden wij het onderwerp op de agenda.”

Wanneer verwacht u dat zij ermee aan de slag gaan?
“Vandaag nog.”

zelfbeschikking…

TNN, NNID en COC willen dat ook de Tweede Kamer snel een nieuwe ‘transgenderwet’ aanneemt. Een wetsvoorstel, dat zelfbeschikking het uitgangspunt maakt voor wijziging van de geslachtsvermelding van trans- en intersekse personen, ligt al ruim een half jaar stil in de Kamer. Twaalf Europese landen hebben al zulke wetgeving aangenomen: België, Denemarken, IJsland, Ierland, Luxemburg, Malta, Noorwegen, Portugal, Zwitserland, Spanje, Finland en Schotland.

… ook voor intersekse personen!

Ten slotte pleiten NNID, TNN en COC voor een verbod op non-consensuele niet-noodzakelijke medische behandelingen van intersekse kinderen (NNMB’s). Ook de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme riep de regering daar onlangs toe op. Zo’n verbod maakt deel uit van het Regenboog Stembusakkoord dat het COC sloot met tien politieke partijen en dat volgens het coalitieakkoord wordt uitgevoerd. Spanje en Griekenland voerden afgelopen jaar zo’n verbod op NNMB’s in.

#DuurtLang

Hoewel de Nederlandse Grondwet dit jaar nog is aangepast en seksuele gerichtheid als expliciete non-discriminatiegrond in de grondwet werd opgenomen, is Nederland dus al enige jaren geen koploper meer. Gaykrant schreef hier al eerder over, in 2020. Ook onze berichtgeving uit 2022 heeft helaas niet geleid tot een groot gevoel van urgentie bij de politici in Den Haag.

COC, TNN en NNID roepen de Nederlandse regering dus al langer op om meer te doen om geweld tegen LHBTI+ mensen aan te pakken. Een wetsvoorstel van GroenLinks en ChristenUnie voor zwaardere straffen op discriminerend geweld ligt al enige tijd klaar in de Kamer. De meeste andere Europese landen hebben al zo’n hate crime-wet. Nederland heeft ook nog steeds geen plannen om meer discriminatierechercheurs aan te stellen of de Roze in Blauw-teams van de politie te versterken.

Dat COC de aanpak van geweld specifiek benoemt als iets waar verbetering in moet komen, moet pijnlijk zijn voor minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid. Tijdens een debat in 2019 riep zij haar voorganger, toenmalig minister  van Justitie en Veiligheid Grapperhaus, scherp ter verantwoording: “Omdat 7 op de 10 LHBT’ers in hun leven te maken hebben met fysiek of verbaal geweld vanwege hun identiteit, puur om wie ze zijn.” Yeşilgöz-Zegerius was op dat moment nog zeer stellig: “Dat is onacceptabel.”

 

•••

Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?

Klik hier voor meer informatie!

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.