Hoofdredacteur Rick van der Made en politiek redacteur Ronald Mol brachten een bezoekje aan Brussel. Het doel van de reis? Een ontmoeting met Catharina Rinzema, Europarlementariër namens de VVD in de fractie Renew Europa. Zij houdt zich daar onder andere bezig met de portefeuilles Internationale Handel, Interne Markt en Consumentenbescherming. Maar om een delegatie van Gaykrant naar Brussel te krijgen, moet je als Europarlementariër ook de LHBTI+ belangen scherp in het oog houden.
Tekst: Ronald Mol, redacteur politiek
Foto: Cayo Scheyven
En dat doet ze: Rinzema is ‘onze vrouw in de EU‘, ze zit namelijk ook in de LGBTI Intergroup van het Europees Parlement. Dat is een groep Europarlementariërs uit verschillende fracties, die zich gezamenlijk inspannen om de Europese wet en regelgeving LHBTI+ vriendelijk te houden. Een soort regenboog-toetsingscommissie.
lunch
Catharina ontvangt ons met een lunch. “Eindelijk”, zo zegt ze zelf. Een eerdere ‘spontane’ ontmoeting tijdens de Rotterdam Pride ging namelijk niet door. En dat terwijl ze als Europarlementariër juist een bomvolle agenda heeft: “Je doet mensen altijd tekort, daar moet je echt aan wennen. Maar hier in Brussel gebeurt het. Zeker nu. Er worden momenteel allerlei handelsverdragen gesloten, juist omdat er spanningen zijn op de internationale markt. Dat zijn ook zaken waar de EU echt over gaat. En mijn portefeuille Internationale Handel is natuurlijk bij uitstek een EU aangelegenheid.”
En met handelsverdragen is de EU eigenlijk begonnen; de EEG, de BENELUX enzovoorts, tenminste: zo heb ik dat ooit op school geleerd.
“Ja, ik ook! Nederland hoorde destijds al bij die kerngroep. En ik hoop mijn steentje bij te kunnen dragen aan het behouden van die voortrekkersrol. Dat hoop ik ook binnen de Intergroup te kunnen doen, dat we daar onze visie goed naar voren kunnen brengen. Gezamenlijk toetsen we daar wetgeving op LHBTI+- acceptatie en mogelijke onbedoelde gevolgen voor de Europese LHBTI+ gemeenschap. Je kiest er echt persoonlijk voor om lid worden van zo’n intergroup, als het onderwerp je na aan het hart ligt.”
Kennis maken
Dat is ook de reden waarom wij hier zijn, om gewoon eens kennis te maken. Het gaat hier immers wel om zaken die ook voor de lezers van Gaykrant van belang zijn. Als mensen in mijn omgeving commentaar leveren op politici, dan vraag ik of ze wel eens het gesprek zijn aangegaan met een politicus? Meestal antwoorden ze dan ontkennend, terwijl politici -zeker tegenwoordig- juist zo benaderbaar zijn.
“Ja, gelukkig mogen we nu weer mensen ontvangen. Dat was tijdens de coronacrisis wel anders. En ik heb die lessen ook wel mee gekregen van ervaren politici, die ons vooral aanspoorden om de verbinding te zoeken. ‘Wees betrokken’, zeiden ze dan. En ik denk dat dat ook wel een rode draad is in mijn leven. Ik vind dat we het ons niet kunnen veroorloven om niet betrokken te zijn.”
“Ik geloof in kracht geven aan het individu en de gemeenschap door ernaartoe te gaan en met ze in contact te treden. Het begint bij aangeraakt worden, de ander aanraken om iets te kunnen veranderen.”
Betrokken
Die betrokkenheid blijkt ook uit de carrière van Rinzema: ze zette zich in als bestuurslid van het Rode Kruis Den Haag, werkte bij Stichting Lezen en Schrijven, een stichting die zich inzet om laaggeletterdheid en analfabetisme te bestrijden. Daar hield ze zich onder andere bezig met diversiteit. Daarna ging ze bij een bank werken en kwam daar terecht bij het Global Centre of Expertise for Behaviour, Ethics and Compliance Learning.
Waarom heeft ze dan nu gekozen voor de politiek?
Rinzema: “Of het nu gaat om klimaat, laaggeletterdheid, of LHBTI+ rechten, daar kan politiek een middel zijn. Het is nooit een doel. Je probeert er iets mee te bereiken. Van de mensen waarmee ik gestudeerd heb, zijn er veel actief geworden voor een maatschappelijk doel. Als journalist, of bij het Rode Kruis, bij de vakbond of een politiek partij. Dat vind ik belangrijk; als je iets vindt, verdiep je erin en ga ervoor.”
deelbelangen afwegen
Veel activisten vergeten dat nog wel eens. Ze staan op de barricade en vergeten dan dat hun wensen ook door de politiek opgepakt moeten worden.
“Daar ligt ook een opdracht voor ons als politici,” antwoordt Rinzema. “Om duidelijk te maken dat iedereen welkom is. We kunnen op de inhoud verschillen, maar persoonlijke verhoudingen zijn heel belangrijk. Je ziet dat mensen zich door polarisatie afwenden van de politiek. Mensen voelen zich niet gehoord. Maar voor mij is politiek heel dienend. Het gaat om het algemeen belang. Veel mensen kloppen bij je aan met een deelbelang. Als politicus neem je dat mee in het grotere plaatje. Hoe verhouden al die deelbelangen zich tot elkaar en hoe verhouden die zich weer tot het algemeen belang? Dat weeg je dan aan de hand van je principes. En voor mij zijn dat de liberale principes. Het is aan jezelf om inzet te plegen als je iets wilt veranderen. Maar zorg dat je niet alleen bent, zoek medestanders, een coalition of the willing.”
samenwerken moet
Dat was ook de manier waarop Rinzema haar campagne voor het Europese Parlement heeft gevoerd. Ze maakte er meteen een sterk statement mee voor meer vrouwen in de politiek, door een samenwerking te zoeken met Eline van Nistelrooij (GroenLinks) en Samira Rafaela (D66).
“Ik wilde laten zien dat samenwerking niet alleen kan, maar dat het ook moet.” Verklaart Rinzema als er gevraagd wordt naar deze stap. “Als je kijkt naar de problemen waarmee we nu worden geconfronteerd: klimaat, terrorisme, het energievraagstuk, de voedselcrisis… Dat zijn problemen die zich niet aan landsgrenzen houden. Voor mij was het samenwerken met andere vrouwelijke kandidaten een signaal van hoe ik graag wil werken. Ik was geïnspireerd geraakt door vrouwen in de VS die, toen Trump aan de macht kwam, opstonden en dachten: ik voel me nu geroepen om iets te doen. Dat gaf een sterke drive om op zoek te gaan naar generatiegenoten en te kijken wat we met elkaar delen. Op de inhoud kunnen we verschillen, daarover gaan we goed debatteren. Maar wat we delen is dat we vinden dat er meer diversiteit in het Europees Parlement moet komen en dat we jonge mensen naar de stembus willen trekken. Toen er over de Brexit gestemd werd, zijn heel veel jongeren niet gaan stemmen. Toen Trump aan de macht kwam hebben heel veel jongeren hun stem verloren laten gaan. En als je stem op die manier verloren gaat, kun je ook niet bijsturen en de richting bepalen.”
‘don’t fight stupid, create awesome’
Maar als je samenwerking zo belangrijk vindt, hoe heb jij dan gekeken naar de trage onderhandelingen voor het huidige kabinet?
“Kijk, je hebt vierentwintig uur in een dag en ik erger me eigenlijk… Je kunt het aan mijn omgeving vragen, die zullen zeggen dat ik me eigenlijk nooit erger. Daar is het leven veel te kort voor. Toen ik ooit bij Google werkte, was daar het motto: ‘don’t fight stupid, create awesome’ en dat past heel erg bij mij. Ik ga daar waar de energie zit, waar ik mogelijkheden zie. Ik ben pas recent in het Europees Parlement terecht gekomen, voor die tijd heb ik me ingezet voor allerlei maatschappelijke organisaties: het Rode Kruis Den Haag, Stichting Lezen en Schrijven, Nederlanders buiten Nederland…
Maatschappelijke betrokkenheid
Je C.V. geeft inderdaad niet direct een klassieke VVD-vibe…
Zonder aarzelen: “Het is interessant dat juist iemand van Gaykrant op die manier een hokje om me heen zou tekenen…”
Ik vond het juist heel verfrissend om je C.V. te lezen. Er spreekt veel maatschappelijke betrokkenheid uit.
“De reden waarom ik me juist thuis voel bij de VVD is omdat we uitgaan van de kracht van het individu. Eén van de professoren waarbij ik afstudeerde was Afshin Elian, die na zijn vlucht uit Iran te horen kreeg dat hij eerst maar genoegen moest nemen met een mindere baan, om de taal machtig te worden. Hij heeft zich niet laten kisten en mij laten zien wat de prijs van vrijheid is, maar ook wat onvrijheid je kan kosten. Uiteindelijk ben ik afgestudeerd -en nu wordt het heel politiek-filosofisch- op Hanna Arend. Zij spreekt over het gevaar van het individu klein maken of de mond snoeren. Ik ben onlangs naar Auschwitz geweest. Daar wordt een oproep gedaan: wees moedig, wees waakzaam op grote dreigingen van repressieve overheden. Op de tirannie van de meerderheid. Voor mij is het dan ook heel belangrijk om je uit te spreken. Dat heb ik ook van huis uit meegekregen. Als je in een domineesgezin opgroeit, dan krijg je heel veel waarden mee, veel verantwoordelijkheidsbesef.”
geloof
Binnen welke geloofsstroming ben je opgegroeid?
“Mijn vader is Nederlands Hervormd, maar mijn grootvaders waren Gereformeerd. En daar ligt ook mijn link met Gaykrant, waarom die lezersgroep me aan het hart gaat: mijn grootvader was echt richtinggevend binnen de gereformeerde gemeente. Als hij op de kansel stond, zaten de mensen tot aan de trappen te luisteren. Hij heeft ook een rapport geschreven over de vraag: Is Christendom en homoseksualiteit verenigbaar? Daarin stond op basis van de bijbel: ‘Nee’. Mijn oom las dat rapport en dacht: dit gaat over mij. En hij is toen naar zijn vader -mijn pake- gegaan en heeft gezegd: ‘Heit, ik val op mannen.’ Mijn grootvader heeft hem toen omarmd en gezegd: ‘Ik aanvaard je zoals je bent.’ Dat was echt heel wat, voor die tijd en binnen die omgeving.
“Je ziet dat mensen zich door polarisatie afwenden van de politiek. Mensen voelen zich niet gehoord. Maar voor mij is politiek heel dienend. Het gaat om het algemeen belang.”
En ik heb me al vroeg gerealiseerd dat daar toen iets héél indringends is gebeurd. Een grootvader die heel gezaghebbend en normerend was. En die vervolgens zo’n draai maakt. Ik heb me gerealiseerd dat het binnen onze familie heel anders had kunnen lopen. Als het mijn opa niet gelukt was om die religieuze overtuigingen te verenigen met de waardigheid van de mens, zijn zoon. Dat is de reden achter mijn maatschappelijke betrokkenheid. Om mensen die waardigheid te geven. Om het individu een stem te geven. Daarom zet ik me dus ook in voor de LHBTI+-gemeenschap. En hoe zorg je dat de waardigheid van het individu geborgd is? Dat kun je doen door middel van wetgeving. Je ziet dat dat nodig is in Europa, met de spanning van de conservatieve stromingen. Met regeringen in Hongarije en Polen.”
wereldbeeld
Toen ik je sprak ter voorbereiding op vandaag, zei je ook dat je juist wilt zorgen dat je zoontje opgroeit in een wereld waarin het juist niet uitmaakt op wie je verliefd wordt, of wat je genderidentiteit is…
“Dat klopt, je hebt een beeld van de wereld waarin je wilt dat je kind opgroeit, of hoe je zou willen dat die wereld eruitziet. Mijn bevalling was heel zwaar en is uiteindelijk vrij kritiek geworden. In de eerste nacht van het leven van onze zoon, heeft mijn man in zijn eentje voor hem moeten zorgen. Ik was op dat moment niet bij bewustzijn. Wat mij uiteindelijk gered heeft, waren bloedtransfusies. Dat waren spannende uren, want ze wisten niet of het zou aanslaan. Op het moment dat je dat bloed toegediend krijgt, dan voel je je heel warm worden. Je voelt ook dat het niet van jezelf is, maar ik voelde wel: dit geeft mij nieuwe kracht. Ik heb uiteindelijk in één week vier bloedtransfusies gekregen om weer op mijn eigen benen te kunnen staan.”
weeffout
“En terwijl ik daar lag in dat ziekenhuis en af en toe bij bewustzijn kwam, maar ook weer wegzakte, realiseerde ik me dat het een enorme luxe is om in een westers land te leven. Hier kun je erop vertrouwen dat het bloed dat je krijgt toegediend schoon en veilig is, maar ook dát het beschikbaar is! Daarna ben ik me gaan verdiepen in het onderwerp: hoe steekt bloeddonatie nu in elkaar? En als lid van het Europese Parlement heb je de mogelijkheid om daarmee aan de slag te gaan. Via mijn betrokkenheid bij de LGBTI Intergroup werd ik uitgenodigd om te spreken op een bijeenkomst van UNAIDS ter gelegenheid van Zero Discrimination Day. En daardoor ging ik me afvragen hoe het eigenlijk zit met de Europese Bloedrichtlijn. Toen merkte ik dat er een weeffout in het systeem zit.”
Risico’s uitsluiten, niet mensen
Welke weeffout was je tegengekomen?
“Ik realiseerde me dat er niet gekeken wordt naar het risico dat er genomen wordt tijdens de seks, maar puur naar de aard van de relatie. Er wordt gekeken of je als man seks hebt met mannen; niet hoeveel risico je hebt gelopen. We hebben inmiddels op medisch gebied zoveel stappen gemaakt, maar de weeffout is dat je nog altijd afgewezen wordt als je als man seks hebt met mannen.
Wat mij betreft zou in de nieuwe bloedrichtlijn moeten staan dat iedereen een medische controle krijgt, onafhankelijk van seksuele geaardheid. In het voorstel van de Europese Commissie ontbreekt dat. Daarom ga ik amendementen daarvoor indienen. Ik realiseer me goed hoe gek het is als je zelf de norm blijkt te zijn. En hoe erg en kleinerend en ook discriminerend het moet zijn om daarvan – door een wet- te worden uitgesloten.”
nationale competentie
Maar als de afgelopen coronacrisis ons iets geleerd heeft, dan is het dat gezondheid nog echt een nationale aangelegenheid is, daar heeft de Europese Unie vrij weinig over te zeggen. Dus de richtlijn kan worden herzien, maar individuele landen kunnen nog altijd strengere wetgeving maken.
“Klopt. De soevereiniteit van een land is natuurlijk een heel belangrijk goed. Nederland realiseert zich dat als geen ander. Tegelijkertijd denk ik dat wel dat de kracht is van de Europese Unie. Het is een beweging die ook gericht is op de waardigheid van het individu. Een individueel land wordt dan in de verdediging gedrukt als het af wil wijken. Misschien zijn daar hele goede redenen voor. Maar in dit geval kun je ook wel bedenken dat het veel logischer is om gewoon naar de medische risico’s te kijken. Ik denk dat het absoluut niet de bedoeling is dat Europa dicteert. Maar als de samenleving een bepaalde kant op gaat, moet je kunnen uitleggen waarom je niet met de meest recente wetenschappelijke ontwikkelingen meegaat.”
wortel en stok
Wat dat betreft hebben we de afgelopen periode wel gezien dat er twee landen waren die weliswaar aardig in de verdediging zijn geduwd, maar zich daar vooralsnog weinig van aan hebben getrokken…
“Dan geldt het wortel-en-stok-principe. Als je onderdeel wilt zijn van die waardengemeenschap én aanspraak wilt maken op subsidies, dan gaan die dingen samen. Dat ligt lastig. Maar als Polen en Hongarije lid willen blijven van deze club én geld willen ontvangen, dan moeten we met elkaar in beweging komen. In Polen hebben een aantal lokale overheden het besluit om een LHBTI+ vrije zone in te stellen teruggedraaid, omdat anders de geldkraan dicht zou gaan. Het lijken kleine succesjes, maar dat is het niet. Uiteindelijk is het natuurlijk triest dat het op deze manier moet.”
Dat is dan ook het enige pressiemiddel dat de EU heeft, je kunt ze er niet uit zetten en Polen en Hongarije houden elkaar in de artikel 7 procedure (een procedure om een land het stemrecht te ontnemen) het hand boven het hoofd…
“Ik geloof zelf dus heel erg in empowerment en outreach, om zo de persoonlijke connectie aan te gaan. En ja, je hebt ook wetgeving en ja, je hebt het middel van de financiën. Maar dat is niet de politiek die bij me past. Ik geloof in kracht geven aan het individu en de gemeenschap door ernaartoe te gaan en met ze in contact te treden. Het begint bij aangeraakt worden, de ander aanraken om iets te kunnen veranderen.”
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
