Het klimaat. Waarom gaan wij er in Nederland vanuit dat het goed komt, terwijl de zeespiegel stijgt en grote delen van ons land nu al onder zeeniveau liggen? In De klimaatverkenner loopt Nicolaas Veul op de troepen vooruit. Hij verkent onze toekomst én gaat op zoek naar een plan B.
Tekst: Rick van der Made
Foto’s: VPRO
Noorwegen ligt hoog, heeft veel ruimte, aardige mensen en is een rijk land. De ideale plek voor Nederlanders om naartoe te verhuizen mocht de zeespiegel zo drastisch stijgen dat de dijken ons niet meer kunnen beschermen.
Want waarom luisteren we niet naar klimaatwetenschappers? We zien de ramp aankomen, maar komen niet echt in actie. Sterker nog, we denken dat wij Nederlanders het wel kunnen winnen van de klimaatcrisis.
We blijven bouwen in lage gebieden meters onder zeeniveau, terwijl de wetenschap ons waarschuwt. De aarde warmt sneller op dan we dachten. In de worst case scenario’s van het IPCC kan de zeespiegel tot vijf meter stijgen in honderd jaar, en tot wel vijftien meter in de eeuwen daarna. Wij zijn geneigd te denken: de dijken redden ons wel, en anders verzinnen de ingenieurs wel iets. Maar is dat wel zo? Nemen we niet een te grote gok? Programmamaker Nicolaas Veul maakt zich zorgen en maakte De klimaatverkenner. Gaykrant sprak met hem.
En, Nicolaas, heb je je koffers al gepakt?
Haha, nee hoor. Ik heb het programma gemaakt voor toekomstige generaties. Ik verwacht niet dat ik de meest ellendige effecten van de klimaatverandering zelf nog zal meemaken.
Misschien niet, maar je gaat in het programma ook naar Fairbourne in Wales waar mensen te horen hebben gekregen dat ze hun huizen binnen nu en dertig jaar dienen te verlaten.
Ja, dat is een schrijnend verhaal. Door de stijgende zeespiegel is het kustplaatsje niet langer te beschermen en er is geen financiële compensatie. De Britse overheid zegt gewoon: ‘We hebben geen geld om jullie tegen het wassende water te beschermen, dus vertrek maar’, met alle gevolgen van dien: de huizenprijzen zijn gekelderd en de enige mensen die er voor een prikkie nog best willen wonen zijn ouderen die denken ‘mijn tijd zal het wel duren.’
De prognoses zijn slecht. Het IPCC-rapport van de VN laat zien dat we in het jaar 2100 een zeespiegelstijging zien van 2 meter, en in 2150 van 5 meter, en daar is het smelten van de Twaitesgletsjer nog niet eens in meegenomen. En wat als dat gebeurt? Hebben we in Nederland een plan B?
Hebben we die?
Nee. Volgens een klimaatpsycholoog in Noorwegen hebben wij last van ‘polderarrogantie’. Het idee dat we als zeehelden de zee wel zullen bedwingen. Eerst was er God, en daarna de Nederlander. ‘We redden het wel,’ is hier de teneur en die houding kan ons nog wel eens lelijk opbreken: het klimaat is een game changer, de situatie wordt steeds gevaarlijker. En toch blijven we polders volbouwen. Hoe hoog willen we dat de dijken worden? Hoe gaan we verzilting van de grond tegen? We zetten alle fiches op onze kennis van dijkbouw, maar is dat wel slim? Is dat reëel?
Waarom moeten we naar Noorwegen verkassen?
Noorwegen ligt hoog, is rijk en heel groot en is zwaar onderbevolkt. Er zijn dorpen en steden die mensen smeken om daar te komen werken. Het is een ‘wat, als’ vraag die ik mezelf stel: wat als alle maatregelen die we nemen niet meer werken? Wat als mensen uit het westen van het land verplicht naar het oosten moeten verhuizen? Wat als onze zeeverdediging onhoudbaar wordt, als de rivieren overstromen, als het te duur wordt om het land nog tegen het water te beschermen, zoals in Wales? Is het dan geen goed idee met z’n allen naar het noorden te gaan en daar opnieuw te beginnen?
Waarom heb je het klimaat als onderwerp genomen?
Ik wilde vanuit de omroepen meer aandacht voor het klimaat vragen, het is een van de belangrijkste vraagstukken nu: wat doen we met de klimaatcrisis? Ja, er zijn oorlogen, ja er is een energiecrisis en een wooncrisis, maar we kunnen het klimaat gewoonweg niet negeren. In de media zakt het onderwerp toch steeds weer weg, merk ik, en een gedachtenoefening als ik nu met dit programma doe kan heel nuttig zijn. Mijn vriend en ik zijn bezig kinderen te krijgen, en nu dat concreter wordt, worden we ook met de verdere toekomst geconfronteerd. Wil ik mijn kind opzadelen met een soort apocalyptische toekomst of kan ik nog andere, meer optimistische scenario’s bedenken? Het gesprek over een plan B moeten we nu met elkaar aangaan om straks niet overvallen te worden.
*
Nicolaas Veul (38) is documentairemaker bij de VPRO en maakte onder andere Pisnicht: The Movie, #followme, Oudtopia en Super Stream Me. Ook maakte hij met presentator Tim den Besten de documentaireseries 100 dagen voor de klas en 100 dagen in je hoofd. Momenteel is hij te zien in de vijfdelige VPRO-reportageserie Electric Avenue.
*
De Klimaatverkenner
Nicolaas Veul
VPRO
Vrijdag 28 oktober, 20.25 uur
NPO 3
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
