We voelen onszelf doorgaans het meest op ons gemak bij anderen die hetzelfde zijn. Dat weet je natuurlijk nooit helemaal zeker, maar als anderen hetzelfde merk bier drinken als jij, fan zijn van dezelfde voetbalklub of artiest, stemmen op dezelfde politieke partij als jij, en het huis ongeveer hetzelfde hebben ingericht als jij, dan kan er weinig mis gaan.
We vinden het meestal ook erg fijn als dingen niet veranderen. Nou ja, een beetje, maar niet teveel. Eigenlijk vinden we het erg fijn als alles een beetje van hetzelfde blijft. En we voeden onze kinderen ook graag op zoals onze ouders dat ook met ons deden, op precies dezelfde manier, want we zijn trots op waar we vandaan komen, en dat willen we graag doorgeven aan onze kinderen. Op vakantie gaan doen we het liefst daar waar we al eerder waren, we kennen dan de plaatselijke eettentjes, we komen weer dezelfde mensen tegen, we kennen de stranden en andere plezierigheden. We gaan daarom het liefst elk jaar naar dezelfde plek op vakantie, net als vorig jaar en de jaren daarvoor.
Misschien zou je kunnen zeggen dat mensen best wel eens ‘totaal wat anders willen’, maar bij nader inzien toch liever kiezen voor iets dat vertrouwd aanvoelt, want ja, er is in de wereld al zoveel onzeker en onduidelijk.
Als je besluit ervoor uit te komen dat het ‘totaal anders moet’, omdat je transgender of non-binair bent, en dat je weet dat je jezelf opnieuw zult moeten uitvinden, dan heb je een probleem. Want alles wat je tot dan toe hebt geleerd van ouders, op school en van je vriendjes dondert als het ware in elkaar. Immers, in bijna geen enkele opvoeding is het scenario ingebouwd dat je mogelijkerwijs wel eens niét dat meisje of dat jongetje bent dat als zodanig in de burgerlijke stand geregistreerd staat.
Je moet als het ware weer op nul beginnen, en de adviezen die je dan eventueel krijgt van familie en vrienden zijn waarschijnlijk goedbedoeld maar helpen je meestal niet veel verder. Integendeel zelfs. Immers, familie en vrienden zijn naar alle waarschijnlijkheid erg blij met de eigen zekerheden, blij met geen veranderingen. Nou ja, een beetje, maar niet te veel. En ‘anders dan anderen’ is in het geval trans of non-binair ook voor hen wel heel erg anders.
Van anders komt gedonder. Dat gaat nooit zonder slag of stoot. Want mensen voelen zichzelf het meest op hun gemak bij mensen die hetzelfde zijn, en daar hoort anders niet bij. Anders is ingewikkeld, want anders betekent niet hetzelfde als ik, ook niet een heel klein beetje van hetzelfde.
Anders moet dus maar bij een eigen klup, bij anderen die ook anders zijn, dan kunnen de anderen tenminste doorgaan met dingen die je met dezelfde mensen doet. Zoals hetzelfde merk bier drinken, naar dezelfde vakantiebestemmingen gaan, en over dezelfde dingen praten.
Want anders betekent verandering, en verandering vinden we niet fijn.
Nou ja, een klein beetje dan.
Maar niet teveel.
*
Jacky van Tongeren identificeert zich als vrouw met een transseksueel verleden. Ze heeft de volledige transitie doorlopen, en is inmiddels dus ook legaal ‘mevrouw’. Haar seksuele oriëntatie is panseksueel: ze valt op personen en niet op lichaamsdelen. Jacky is een multi-instrumentalist. Ze schrijft muziek, arrangeert en is sessiemuzikante.