Voor zijn afstuderen aan de Master Kunsteducatie ArtEZ Zwolle ontwikkelde Patrick Verhoeven een ‘voorlichtingsles’ rondom het thema seksuele- & genderdiversiteit, dit om LHBTI+acceptatie te bevorderen bij jongeren in schoolverband.
‘Vanuit het mens-zijn als homoseksueel en vanuit engagement voelde ik urgentie om een bijdrage te leveren aan de lhbti- & queer-community. ‘Homo’ is het meest gebruikte scheldwoord onder jongeren en in het voetbalstadion wordt het ook wekelijks door spreekkoren gescandeerd. Ook ik ben in het verleden ‘out of the blue’ voor ‘homo’ en erger en plein public uitgescholden omdat ik een paarse lerenjas aanhad. Desondanks staat de Nederlandse bevolking door de maatschappelijke discussie overwegend positief tegenover lhbti-acceptatie. Zelfs één van de hoogste ter wereld (76%). Maar als dit zichtbare vormen aanneemt zoals affectief in het openbaar hand in hand lopen of zoenen, is de tolerantiegrens snel bereikt, daarnaast loopt de acceptatiecurve vanaf 2017 iets terug (Huijnk, 2022).
Empathisch begrip
In een uitgebreid theoretisch en praktisch onderzoek heb ik een kijk- & maakopdracht ontworpen waarbij een kunstwerk de aanleiding vormt voor dialoog rondom het thema seksuele- & genderdiversiteit. Vanuit de besproken actualiteit wordt er aansluitend visueel gereflecteerd door het maken van een beeldcollage.
Mijn streven is om door met elkaar te kijken, te praten en te maken een verandering teweeg te brengen waarbij er meer empathisch begrip ontstaat voor dé ander. Dit voor de lhbti-jongeren van nu en die van de toekomst. Empathie gaat over de gewaarwording dat er meerdere perspectieven zijn en er niet één visie op de wereld is (dan alléén jouw eigen bril). Het is een vaardigheid die niet aangeboren maar aan te leren is (Brown, 2014). Door te leren je in te leven in dé ander en diens gevoelens kan er een meer empathisch begrip ontstaan voor deze ander als lhbti- & queer-persoon.
Kijk- & maakopdracht
Ik ben als eerste kunstwerkafbeeldingen gaan verzamelen en startte hiervoor een participatief initiatief waarbij ik een oproep deed om een #queer_beeldbank op te zetten waarvoor iedereen suggesties kon aandragen. Dit resulteerde uiteindelijk in een website. Een imaginair depot van kunstwerken die de diversiteit van de ‘lhbti-paraplu’ representeert en gevuld is met artefacten die ‘stof tot nadenken’ geven. Met als doel een virtueel platform, een ‘depot-als-netwerk’ te creëren.
Na het aandachtige beschouwen werd er in groepjes visueel gereflecteerd door het maken van een beeldcollage. Het maken van een collage is door het materiaalgebruik een toegankelijke en snelle manier om tot beeld te komen. Een participatieve en reflectieve vorm omdat het uiteenlopende elementen bij elkaar brengt die tot nieuwe betekenissen en associaties leiden en jongeren aan het denken zet (Leavy, 2015). De door hen als groepje gemaakte collage diende als brandstof voor een klassikale eindpresentatie.
‘We hebben op een leuke manier naar een kunstwerk gekeken en er op een creatieve manier over nagedacht‛ naast ‘Ik vind het niet leuk om over dit onderwerp te praten want het is voor mij ongemakkelijk‛ (feedback leerlingen 4 vwo).
Uit de bovenstaande gekregen feedback blijkt dat niet iedere jongere was geïnteresseerd om zich met het thema seksuele- & genderdiversiteit bezig te houden en dit heeft zowel positieve, onverschillige als diffuse beeldcollages opgeleverd. Niettemin geeft deze visuele reflectievorm de jongeren ruimte om hun gedachtes te ventileren in overeenkomsten en verschillen. De ene keer resulteert dit in een poëtische of regenboogachtige ‘peace, love and happiness’ collage en de andere keer in een meer onverschillige ‘humoristische’ collage.
De kijk- & maaklessen hadden als doel de jongeren ruimte te bieden om samen na te denken over lhbti-diversiteit dat uiteindelijk tot meer lhbti-acceptatie kan leiden. Met deze aanpak heb ik getracht een in-betweenmoment te creëren: Een moment van verruimd bewustzijn waarin gevestigde meningen door nieuwe gedachtes worden uitgedaagd (Arendt in Hermsen, 2014). Hiervoor heb ik inspiratie gezocht bij politiek filosofe Hannah Arendt.
De #queer_beeldbank is een ongoing project en in mijn rol als ‘depotbeheerder’ beoordeel ik het kunstwerk op geschiktheid voor het onderwijs waarbij ik streef naar inclusiviteit in de genderdiversiteit van de makers, naar lhbti-diversiteit in de thematiek en door kunstenaars van kleur en met een niet-westerse achtergrond erin op te nemen. Het idee is om met de kunstwerken uit de #queer_beeldbank een Denkraum (ruimte van gedachten) te creëren voor een rijker geschakeerde kunstgeschiedenis. De ‘voorlichtingsles’ ontwikkel ik graag door zodat deze door andere docenten op middelbare scholen en mbo’s in praktijk kan worden gebracht zodat uiteindelijk meer aandacht wordt besteed aan seksuele- & genderdiversiteit in schoolverband.’
*
Klik hier voor de #queer_beeldbank website
*
Patrick Verhoeven is artist educator en als docent kunsteducatie werkt hij met regelmaat voor kunstacademies en geeft hij workshops en gastcolleges rondom het kijken naar kunst.
Bronnen
Brown, B. (2014). Gelukkig ben ik niet de enige: Maak van schaamte en kwetsbaarheid je kracht! (2de editie) [Ebook]. A.W. Bruna uitgevers B.V.
Hermsen, J. (2014). Kairos: Een nieuwe bevlogenheid. Amsterdam-Antwerpen: Uitgeverij De Arbeiderspers.
Huijnk, W. (2022, 16 mei). Opvattingen over seksuele en genderdiversiteit in Nederland en Europa 2022. Publicatie | Sociaal en Cultureel Planbureau. Geraadpleegd op 31 mei 2022, van https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2022/05/17/opvattingen-over-seksuele-engenderdiversiteit-in-nederland-en-europa-2022
Leavy, P. (2015). Method Meets Art: Arts-Based Research Practice (Second Edition, Vol. 2015). New York, United States of America: The Guilford Press
Tishman, S. (2017). Slow Looking: The Art and Practice of Learning Through Observation (1ste ed.) [E-book]. Routledge Taylor & Francis Group.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
