Belgrado EuroPride | Een verslag

Afgelopen weekend ging EuroPride in Belgrado toch door, ondanks eerder verboden van de president, van de politie en nog een keer van de politie toen zij weigerde de eerste beslissing om het evenement tegen te houden te herzien.

Tekst en foto’s: Thomas Garrod-Pullar

Dat verbod leidde tot een toespraak in het Europees Parlement, een verklaring van twintig ambassades in Servië en de weigering van Belgrade Pride zich bij een verbod neer te leggen. Op het laatste moment steunde de (lesbische) premier Ana Brnabić het evenement toch en kon het doorgang vinden.

Vergeleken bij andere EuroPrides – die in Amsterdam in 2016 met 500.000 bezoekers bijvoorbeeld – was het een ingetogen protest tegen de discriminatie die LHBTI+ers in Balkanlanden vaak ten deel valt. Een paar duizend mensen hadden genoeg moed om de dreiging van geweld te weerstaan en de enige straat op te gaan waar ze mochten lopen.

Toen we bij het beginpunt aankwamen, op een steenworp afstand van het plein voor het parlement (waar de demonstratie oorspronkelijk plaats zou vinden) werden we langs de kerk van St Marcus in het centrum van Belgrado geëscorteerd door streng uitziende agenten. Achter een hek stonden provocateurs van de radicale Servische Orthodoxe Kerk die onze strijd voor gelijkheid beschouwen als een “directe aanval op de heiligheid van traditionele waarden”. Terwijl de regen zich over ons uitstortte en onze vlaggen nat maakte, voelden we ons onveilig en veracht. Werden onze vlaggen en geluiden vaag en gedempt door regen en door omstanders, onze vasthoudendheid werd dat niet. En zoals vaker gezegd op weg naar dit evenement, dit is de ware betekenis van het woord Pride.

Een ‘Balkan Stonewallmoment’.

Later op de dag bleken tien agenten gewond te zijn geraakt en werden er 65 relschoppers opgepakt. Een groep Albanese LHBTI+activisten werd in elkaar geslagen toen ze terugliepen van het Pride Concert en belandde in het ziekenhuis. Ikzelf ben ook naar het hotel teruggelopen, terwijl ik het advies van de organisatie om ‘discreet’ te zijn opvolgde. Ik zag hoe een kleine, anti-LHBTI +leuzen schreeuwende menigte langs mijn hotel trok.

Het was niet minder dan pijnlijk om de haat te zien die mensen nog steeds jegens ons koesteren. En toen ik met Marokkaanse en Tunesische activisten sprak, moest ik denken aan de inspiratie die Nederlandse en andere Europese, progressieve landen bieden aan groepen die, nog angstaanjagender dan de situatie in Servië, geconfronteerd worden met arrestaties voor het uiten van LHBTI+symbolen of voor het hebben van bijvoorbeeld homoseks. Een Pride als in Belgrado zou in die landen nog steeds ondenkbaar zijn, zeiden ze mij.

De ‘zachte kracht’ die we als Nederlandse LHBTI+gemeenschap naar de rest van de wereld brengen, valt niet te ontkennen. Pride Amsterdam is internationaal gezien een van de meest gerespecteerde evenementen. En het management van Pride is in wezen de Internationale Nederlandse Ambassade voor LHBTI+rechten.

En daar in Belgrado, tussen de dragqueens, tentoonstellingen en Grindrfeesten die de hele week plaatsvonden door – allemaal intimiderend gestalkt door tientallen gewapende politie – werd ik eraan herinnerd hoezeer gemeenschappen over de hele wereld naar ons opkijken, van ons leren, en stukjes van onze cultuur soms (lokaal) zouden willen overnemen.

In de dagen dat ik er was, zag ik niet meer dan drie regenboogvlaggen op straat, telkens omringd door tien politieagenten. Dit is geen hartelijk land voor ons. De beelden van Amsterdam, tijdens Pride volledig gedrapeerd in regenboogkleuren, zijn een miljoen jaar verwijderd van de realiteit in Servië. Van de Balkan. En van nog verder.

Toch zouden we het bij het verkeerde eind hebben als we denken dat we niets te leren hebben van onze broers en zussen (m/v/x) die in het buitenland lijden. Niet alleen is de ware betekenis van Pride dit jaar nieuw leven ingeblazen door dappere activisten uit heel Europa, maar hier leefde een onderwerp waarover in andere landen nog veel gesproken wordt: consent.

Misschien nog steeds op zoek naar veiligheid en bewust van het kleine verschil dat ze buiten de LHBTI+gemeenschap kunnen maken, merkte ik een discussie op in het Pride Center over geweld tussen mensen van hetzelfde geslacht. En toen zag ik in het Grad Cultural Center – een soort eufemistische undercover queer space – stickers over consent op het toilet.

Dit is een gemeenschap die, hoe onderdrukt ze ook worden door de wereld om hen heen, onvermoeibaar werkt om ervoor te zorgen dat de normen binnen de gemeenschap zo veilig en beschermend mogelijk zijn. Het is een discussie waaraan ik de afgelopen 18 maanden heb gewerkt met Stichting MenAsWell. Een onderwerp  dat ik tot mijn verbazing niet terugzag in Duitsland, Frankrijk of andere progressieve gemeenschappen, maar dus wel in Servië.

En dat herinnerde me eraan dat, hoeveel inspiratie we de wereld ook geven, we nooit moeten stoppen met inspiratie ontvangen.

Ware wijsheid komt voort uit het besef dat leren een continu proces is. En in de veronderstelling dat we de beste of de progressiefste zijn, en dat we niets meer te leren hebben, stoppen we met onszelf te verbeteren, en met het leren over doelen die moeilijk te bereiken zijn, met moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken. En dan lopen we het risico dat onze gemeenschap niet langer de verzorgende, veilige en beschermende ruimte is die ze zou moeten zijn.

Emotioneel gekneusd van een weekend van intolerantie, haat en bedreigingen, keer ik terug naar Nederland in de wetenschap dat er nog genoeg werk aan de winkel is.

*

Thomas Garrod-Pullar (31) is een in Groot-Brittannië geboren en in Amsterdam en Den Haag woonachtige LHBTI+activist. Hij is de oprichter en voorzitter van stichting MenAsWell.