In musical Les Misérables, die volgend jaar voor de derde keer naar Nederland komt, speelt Freek Bartels bad guy Javert op de heilige grond van Theater Carré.
Interview: Ranjith Postma
Beeld: Roeltje van de Sande Bakhuijzen
‘In 2008 was het de tweede keer dat Les Mis naar Nederland kwam,’ zegt Freek. ‘Ik speelde daar toen in en Erwin van Lambaart was daar als directeur van Stage Entertainment bij betrokken. Recent appte hij mij, totaal onverwacht. Hij blijkt ook betrokken bij de derde keer dat Les Mis naar Nederland komt. Of ik interesse had om auditie te komen doen? Ik heb gelijk het boek (van Victor Hugo, uit 1862, RP) erbij gepakt. In 2008 heb ik het ook gelezen.
En dan moet je auditeren. Er kwam een Engels creative team langs dat overal ter wereld beoordeelt of degenen die auditie doen goed genoeg zijn.
Ik deed mee voor twee rollen. Die van good guy Jean Valjean, die jaren in de bak heeft gezeten voor het stelen van een brood. En die van de weinig empathische bad guy, inspecteur van de politie, Javert.
Gedurende de audities werd ik gegrepen door het donkere van die man, dat zwarte karakter; ik heb dat relatief weinig gespeeld dus zette ik mijn tanden in dat personage.
Vandaag de dag leven we in een verharde samenleving. Javert is daar een extreme uitingsvorm van. Hij leeft volgens wetten, regels en plichten. Iedereen die daar van afwijkt moet boete doen volgens hem.
Zijn hele leven jaagt Javert op Jean Valjean. Javert heeft zijn blik zo star gericht op het berechten van Jean Valjean, dat hij in zijn leven misschien veel heeft gemist. Als hij Jean Valjean uiteindelijk te pakken heeft, laat Javert hem toch weer gaan. Dat vind ik ontroerend.
En dan schiet het Javert allemaal zo verkeerd zijn kop in dat hij zichzelf van het leven beroofd.
Ik sta anders in het leven. Sterker nog, ik denk dat er ruimte moet zijn voor twijfel, voor nuance. We zouden elkaar de ruimte en de vrijheid mogen gunnen om zoekende te zijn. Wat dat betreft sta ik lijnrecht tegenover Javerts manier van denken.
Tijdens de audities heb ik laten doorschemeren hoeveel ik in deze rol zag en heb hem gekregen.
Meestal speel ik de good guy. Deze rol maakt me denk ik breder als acteur. Ik probeer altijd opzoek te gaan naar een nieuw aspect in een rol, of in een project. Iets dat ik spannend vind, dat onbekend is voor me, waar ik me in vast kan bijten. Zo leg ik de lat steeds een stukje hoger.
Iedere nieuwe rol wordt iets nieuws op mijn cv. Niet alleen omdat het letterlijk een andere rol is, maar ook omdat het een andere kleur heeft, een andere manier van spelen, een ander type personage.
Of mijn versie van Javert bijzonderder wordt dan alle versies die er al zijn, ontdek ik als de repetities beginnen. Er zijn wereldwijd heel veel voorgangers; allemaal hebben ze het op hun manier gedaan. Pas op de eerste repetitiedag krijg ik het script en dan gaan we in de studio mijn versie van Javert vormgeven.
Vocaal ga ik wel al aan de slag. Met de zangdocent die ik sinds mijn studie heb neem ik het hele repertoire door. Dat is vaste prik. Samen door de hele partij heen om te kijken hoe ik mezelf technisch kan aanscherpen, waar de valkuilen liggen en voelen wat op een bepaalde manier geschreven is, maar misschien voor mijn stem op een andere manier beter werkt. Zo ga ik er zoekend doorheen om mijn stem als zanger zo goed mogelijk te laten passen bij de muziek.
Als mijn stem eenmaal op de partituur zit en het muzikaal helemaal werkt, kan ik in de studio met de regisseur acteerkeuzes maken. Dan kan ik misschien een keer een noot loslaten of minder lang zingen want dan ligt de basis er en kan ik vrijuit spelen.
Op de West End (de theaterwijk van Londen, RP) is Les Mis net vernieuwd, ook qua decor. De draaischijf is er bijvoorbeeld uit. Die was vroeger onlosmakelijk verbonden met Les Misérables.
Die nieuwe versie komt in 2023 naar Nederland en is dus anders dan in 1991 of in 2008, toen de musical ook in Nederland te zien was. We blijven wel in de negentiende eeuw, de periode van Victor Hugo. Er worden zelfs schetsen van hem gebruikt in het decor van deze voorstelling.
Gedurende de lockdown had ik de mazzel dat ik nog veel kon draaien. Ik behoor tot de lucky few die persoonlijk niet echt geraakt is door covid. Dat onze hele sector plat lag was triest om mee te maken. Voor veel anderen was het een heftige periode. Het was pijnlijk om me te realiseren dat als het maatschappelijk systeem in elkaar dondert, de mensen achter de schermen en de acteurs, onderaan de ladder staan.
Ik zou niet weten wat ik anders zou moeten doen dan wat ik nu doe. Dit is het leukste beroep dat er is en ik kan niets anders.
Hoewel ik geen doemdenker ben, ik heb geen plan B. Stel je voor dat het juist daarom echt gaat gebeuren. Hoewel ik ook weer niet geloof dat ik het over mezelf afroep. Ik ben positief opgevoed en -ingesteld en focus me liever op wat mogelijk is, waar ik goed in ben en wat ik leuk vind.
Dat ik meer draaide voor de camera tijdens covid, smaakte naar meer. Die afwisseling vind ik leuk. De diversiteit, het ouder worden, de ervaring; door ergens anders in te stappen blijft het leuk, nieuw en fris.
Ik heb een keer voor Ivo van Hove geauditeerd. Het lijkt me heel interessant om met iemand met zo’n staat van dienst te mogen werken. In de serie BuZa die ik heb gedraaid, een politiek drama van de NPO, heb ik niet gedanst en gezongen. Ik blijf nieuwsgierig naar andere aspecten binnen het vak en ben trots dat het me lukt op verschillende manieren te werken. Het is toch spannend of leuk of uitdagend. Dat onbekende, daar waar ik nog nooit ben geweest, dat maakt het interessant. Die uitdaging zoek ik.
Het leven is niet vanzelfsprekend. Wat er ook op mijn pad komt, ik grijp het met beide handen aan. Het lijkt het me heerlijk om weer voor de camera te staan na een vol seizoen Les Misérables.’
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
