In 2019 werd besloten dat Europride 2022 in Belgrado gehouden zal worden. En drie jaar later, iets meer dan twee weken voor de start van het evenement, kondigde de Servische president Aleksandar Vucic aan dat het feest toch niet door gaat. De organisatie van Belgrado Pride en de European Pride Organisers Association (EPOA) hebben Vucic echter in duidelijke termen laten weten dat alleen de organisator kan besluiten om een evenement te cancelen.
Tekst: Ronald Mol, redacteur politiek
Vucic gaf aan dat de opgelopen spanningen tussen Servië en buurland Kosovo de reden waren voor het afblazen van de Europride. Dat de Servische overheid de Pride in Belgrado wil verbieden, is ondertussen bijna een traditie geworden. Maar wel een traditie zonder succes. In 2011, 2012 én 2013 oordeelde het Servisch Constitutioneel Hof al dat het verbieden van de Pride ongrondwettelijk is. Pride moet, ook in Servië, ongehinderd door kunnen gaan. Ook het excuus dat Vucic voor het verbieden van de Europride gebruikte is niet origineel. De Servische overheid heeft spanningen met Kosovo in 2011 ook al eens gebruikt als excuus om Pride te verbieden. Servië erkent de onafhankelijkheid van Kosovo niet. Daarmee heeft de Servische overheid een soort joker in handen, die ze kunnen inzetten voor hun eigen politieke agenda.
De eerste Pride in Belgrado werd gehouden in 2001. Een kleine groep mensen verzamelde zich op het plein van de republiek. De organisatie had gekozen voor het thema ‘There is Space for All of Us’. Wat toen gebeurde zagen we vorig jaar nog in Tbilisi, Georgië. Extreemrechtse groepen vielen de deelnemers van de Pride aan. Ze waren hiertoe aangemoedigd door de Servisch-orthodoxe kerk. De politie was onvoldoende voorbereid en uitgerust om te voorkomen dat er die dag meer dan veertig gewonden vielen.
In 2004 werd een nieuwe poging ondernomen. Maar ook in dat jaar zorgden spanningen tussen Servië en Kosovo ervoor dat het evenement niet door ging. In 2009 leek het erop dat het dan toch weer zou gaan gebeuren. Pride in Belgrado. De organisatie ontving, net als nu, talloze dreigementen van rechtsextremisten. De autoriteiten drongen er in eerste instantie bij de organisatie op aan om het evenement te verplaatsen naar een ander deel van de stad. Uiteindelijk verbood het ministerie van Binnenlandse Zaken het evenement slechts een paar dagen voor het van start zou gaan.
In 2010 organiseerde men in Belgrado de tweede Pride. De organisatie had van de autoriteiten garanties rondom de veiligheid gekregen. Helaas schatte de Servische overheid ook dit keer de risico’s te laag in. Hierdoor ontstond in het hart van Belgrado een ware veldslag tussen 6000 politieagenten en ongeveer hetzelfde aantal hooligans en extremisten. In de jaren daarna werd de Pride meerdere keren verboden door de overheid. Het Servische Constitutionele Hof floot de overheid telkens weer terug.
In de tussenliggende periode werden er wel diverse wetten aangenomen die de rechten van LHBTI+ personen beter beschermen. Vooruitgang, zou je denken. Een term die term ook is opgenomen in de naam van de politieke partij van president Vucic. Hij richtte in 2008 de partij Srpska Napredna Stranka (SNS), oftewel de Servische Progressieve Partij op. Helaas is de partij alleen in naam progressief. In werkelijkheid is de partij een conservatieve afscheiding van de extreemrechtse Servische Radicale Partij. Conservatisme en nationalisme kenmerken de partij-ideologie van SNS. Ook is de partij populistisch te noemen; aan de ene kant wil Servië zich aansluiten bij de Europese Unie. Aan de andere kant worden de banden met Rusland – ook nu nog – stevig warm gehouden.
Pas in 2014 kon in Belgrado een Pride zonder geweld gehouden worden. De jaren daarna verliep de Pride zonder noemenswaardige incidenten, wat de organisatoren de moed gaf om mee te dingen naar de organisatie van Europride. En dus koos de EPOA in 2019 het bod van underdog Belgrado boven dat van Barcelona, Dublin en twee samenwerkende Portugese steden. De organisatoren van Begrado Pride gingen aan de slag; het moest een Europride vol primeuren worden. Voor het eerst zou de Europride gehouden worden in een land dat geen deel uitmaakt van de Europese Economische Ruimte. Voor het eerst een Europride in zuid-oost Europa. En Europride zou Servië een grote kans bieden om aan de lidstaten van de Europese Unie te laten zien dat er hard wordt gewerkt om Europese waarden te waarborgen. Dat is afgelopen zaterdag op losse schroeven komen te staan.
“De intenties van de president zijn onacceptabel en niet te rechtvaardigen”
Europarlementariër Catharina Rinzema, lid van de LGBTI Intergroup van het Europese Parlement, reageert dan ook stellig op de uitspraken van Vucic: “De intenties van de president zijn onacceptabel en niet te rechtvaardigen, aangezien het Servisch Constitutioneel Hof in 2011, 2012 en 2013 heeft geoordeeld dat een verbod op Prides onconstitutioneel is. Wat mij betreft legt dit ook druk op de toetreding van Servië tot de Europese Unie, als het land onze Europese normen, waaronder het right to assembly en de rechten van LHBTI+ personen, niet kan accepteren.”
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
