‘Moet kunnen in deze moderne tijd’. Dat was met stip de meest gehoorde reactie toen ik indertijd aan ‘de buitenwereld’ liet weten dat ik me had aangemeld bij de genderpoli van het VUmc en in transitie zou gaan. Waarop ik standaard antwoordde met: ‘Fijn, dan ben ik precies op tijd’.
Volgens de wet van Bartje zou je dus kunnen zeggen dat het een geluk bij een ongeluk was dat ik niet in mijn jeugd in transitie had willen gaan. Op de eerste plaats was er in mijn jonge jaren nog geen behandeling mogelijk voor zorgverzekerden, en in tweede instantie zouden er dan minder fraaie reacties zijn gevolgd op mijn snode plannen dan bovenstaande – ongetwijfeld goedbedoelde – opmerking.
Oh, ik denk zeker dat ik een bescheiden voorbeeldfunctie heb gehad voor een fiks aantal mensen. In mijn tijd bij Transvisie kreeg ik na de bijeenkomsten regelmatig de emotionele vraag of ze me een knuffel mochten geven. Vaak van de bezoekers die iets ouder waren dan dertig of veertig jaar, mensen die voor de eerste keer bedremmeld binnenkwamen en soms zichtbaar opgelucht waren als ze mij zagen zitten op de ‘leidinggevende stoel’ in de cirkel.
Mensen die het idee hadden dat ze te laat waren in hun leven, dat hun kans was verkeken om ooit nog zichzelf te kunnen zijn. Mensen die dachten dat de transzorg was uitgevonden voor jonge mensen, en dat je een transitie-traject alleen succesvol kon ondergaan als je dertien of achttien jaar was. Het zou zomaar kunnen dat mijn verschijning ertoe heeft bijgedragen dat het beeld ‘ik ben te laat’ is gaan kantelen in veel hoofden van de bezoekers van de Transvisiebijeenkomsten.
En ik maakte bij elke sessie ook onomwonden duidelijk dat mijn groep er was voor alle leeftijden, en de slogan van de genderpoli van het VUmc (Wij behandelen mensen van achttien tot tachtig) gooide ik te pas en te onpas in de groep.
Hoe reageren anderen als je, zeg maar, op wat latere leeftijd dan achttien jaar in transitie gaat? Het is opvallend dat er dan zelden of nooit een blije of opgetogen reactie volgt. Een inkijkje in mijn notitieboekjes leert dat het veranderen van gender en/of sekse(geslacht) nog steeds een dingetje is voor anderen: mensen betrekken het grote nieuws vrijwel altijd meteen op zichzelf, op wat dit voor hen wel niet allemaal betekent.
- Denk je niet dat het een fase is?
- Weet je het wel zeker, heb je daar wel goed over nagedacht?
- Dan ben je over jezelf nooit eerlijk geweest tegen mij.
- Denk je niet dat je daar later spijt van gaat krijgen?
- Heb je weer een nieuwe hobby ontdekt, kom je soms aandacht te kort?
- Ga je je voornaam veranderen die ik je bij je geboorte heb meegegeven? Dat vind ik respectloos, daar word ik verdrietig van.
- Je bent hier niet meer welkom als je die transitie doorzet
- Je gaat straks toch niet in een jurk naast me op het podium staan mag ik hopen?
- Oh prima, als ik er maar geen last van heb.
- De mensen die naar onze concerten komen zullen hier negatief op reageren, misschien is het beter dat we onze samenwerking beëindigen.
- Je gaat straks helemaal veranderen, ik raak mijn broer kwijt.
- Oh wat erg, ik ben zo verdrietig, jij gaat een rotleven krijgen.
- Jij komt straks nergens meer aan de bak.
- Als jij dit doorzet dan verbreek ik onze relatie.
- Hier heb ik niet voor gekozen, ik heb hier geen zin in.
- Wat moeten andere mensen nu wel niet van mij gaan denken, ik schaam me kapot, kun jij niet verder met je leven zonder die transitie?
- Je bent een zielig en beklagenswaardig figuur, ik zeg bij deze de vriendschap op.
- Het mag niet van ons geloof, je mag het lichaam dat God je heeft gegeven niet veranderen, maar het is jouw beslissing.
- Zo hebben we jou als kind niet opgevoed.
- Sorry, hier kan ik niets mee, ik wil graag afstand nemen, sorry.
Doorgaans komen de meest positieve reacties van totaal vreemde mensen. Want hoe oppervlakkiger je relatie is met iemand, hoe gemakkelijker het kennelijk voor anderen is om iets luchtigs op te merken als: ‘Oh wat goed van je, dapper hoor’, of: ‘Ik wens je heel veel geluk’. De transitie ‘infecteert’ als het ware dan niet hun persoonlijke leefomgeving.
‘Moet kunnen in deze moderne tijd’.
Gelukkig maar dat we in sommige landen al zover zijn gevorderd.
*
Jacky van Tongeren identificeert zich als vrouw met een transseksueel verleden. Ze heeft de volledige transitie doorlopen, en is inmiddels dus ook legaal ‘mevrouw’. Haar seksuele oriëntatie is panseksueel: ze valt op personen en niet op lichaamsdelen. Jacky is een multi-instrumentalist. Ze schrijft muziek, arrangeert en is sessiemuzikante.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
