In de pridemaand schrijft Jacky van Tongeren onder het kopje Transgender affairs elke week een column over de T van transgender uit de letterreeks: LHBTIQ+. Deze week: De genderidentiteit van de Uil van Minerva.
Forum voor Democratie gebruikte voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart een verkiezingsposter met de tekst: “Hoeveel genders heb jij vandaag?” De Uil van Minerva vindt genderdiversiteit ongetwijfeld een gendergekte van jewelste.
Enkele onlinereacties van onbekenden die ik elke dag met belangstelling lees. Een man schreef me: “We leven in rare tijden, niemand weet meer wat normaal is. Mannelijk en vrouwelijk mag niet meer bestaan en alles moet maar mogelijk zijn. Het lijkt wel of de wereld gek aan het worden is, we zijn allemaal de weg kwijt.” Een vrouw schrijft: “Welke letter staat voor mensen die zich identificeren als hond, en met een hondenmasker rondkruipen om zichzelf te kunnen zijn?”. En een andere man bericht: “Transgender? Schei toch uit, dat modeverschijnsel waait vanzelf weer over. Over 25 jaar hoor je daar niemand meer over.”
Soms maak ik de grap: “Er zijn vierenzestig genderidentiteiten, en ieder keer dat je erover klaagt, voeg ik vijf nieuwe toe.”
Iedereen heeft vast wel eens gehoord van een van de volgende termen: genderqueer, gender non-conforming, agender, bigender, trigender, genderfluid, crossdressing, travestie, drag, cisgender, transgender, non-binary, transsexual, transfeminine, transmasculine, gender neutral et cetera. Genderdiversiteit en genderexpressie kun je googlen. Het is geen nieuwigheid. En het is van alle tijden.
“Echte mannen dragen rokken.” Zo was het eeuwenlang in Europa.
Mannen met een broek werden als ‘barbaren’ beschouwd, en tot ver in de geschiedenis zat de broek in het verdomhoekje. Maar uiteindelijk werd de broek van lieverlee een soort van mannelijk expressie-kledingstuk. Rokken waren toch niet zo handig als je als man in de oorlog moest vechten, en ook in de fabriek en op het land kon je beter en veiliger werken als je een broek aan had. Want dat fladderende en wapperende textiel rond je benen kon erg in de weg zitten bij fysiek zware arbeid.
In de 16e en 17e eeuw werden kinderen niet gekleed op een manier die paste bij hun leeftijd, maar als kleine ‘volwassenen’. Pas begin 20e eeuw ontstond er zoiets als ‘kindermode’. Tot 1950 was de genderkleur voor jongens ‘roze’, maar kom daar nu eens mee. In onze moderne tijd is ‘roze’ een genderkleur voor meisjes, en ‘blauw’ de jongenskleur, maar dat kan in de verre toekomst zomaar weer veranderen. Persoonlijk vind ik geel en rood ook wel een mooie genderkleur voor meisjes en jongens, of paars…
Op het voormalige eiland Marken droegen jongens én meisjes tot ver in de jaren ’50 van de vorige eeuw rokken en lang haar. Er was een klein detail in de kleding waaraan je het verschil tussen een jongen of meisje kon herkennen want de jongens droegen achter op hun kapje een rozet. Je moest dus op het achterhoofd van de Marker kinderen letten om vast te kunnen stellen met welke sekse je van doen had. Vanaf hun zesde jaar mochten jongens op Marken een broek dragen, en als ze acht jaar werden mocht hun haar worden geknipt in een kort ‘jongenskapsel’. Tot halverwege de vorige eeuw waren Marker jongens en meisjes dus nauwelijks van elkaar te onderscheiden door een ‘vrouwelijke’ genderexpressie.
Genderdiversiteit en expressie zijn in sommige gevallen een welkome en noodzakelijke bron van inkomsten. We kennen waarschijnlijk de verhalen over de arme streken in Thailand, waar in gezinnen één zoon van jongs af aan wordt opgevoed als een meisje en daarbij een vrouwelijk genderexpressie krijgt aangeleerd. Hij kan moeder helpen bij het huishouden, en later bijverdienen door in de uitgaanswereld voor de toeristen als animeermeisje te werken. Sommige kathoey, ook wel lady-boys genoemd, identificeren zich als transgender, maar velen ook weer niet.
In het patriarchale Albanië maken jonge vrouwen soms de keuze om als een man door het leven te gaan. De vrouwen worden burrnesha genoemd. Soms baseren ze hun keuze op het zelfstandig willen zijn, of omdat ze geen trek hebben in een gearrangeerd huwelijk. Vaak is het echter noodzakelijk om de familie-eer te redden wanneer er een man ontbreekt in het gezin. De burrnesha krijgen dezelfde status als een man, maar ze moeten wel een eed afleggen om celibatair te leven. Vrouwen die om de familie te kunnen onderhouden gaan leven als een man: genderdiversiteit als een sociale noodzaak.
Toen de Europeanen in de 15e eeuw met de bijbel in de ene en het geweer in de andere hand in bootjes of te paard de wereld overtrokken, vonden ze dat er een einde moest komen aan de genderdiverse ‘ongelovige, heidense en barbaarse praktijken’ in andere culturen. Voor de Europese christelijke beleving van die tijd bestond de mensheid uitsluitend uit mannen en vrouwen wiens gender werd toegewezen op basis van de sekse, het geboortegeslacht. De ‘duivelse’ genderdiversiteit die de Europese pioniers en conquistadors aantroffen in andere landen en culturen moest met wortel en tak worden uitgeroeid.
Je zou kunnen zeggen dat er niet zo heel gek veel is veranderd sinds de conquistadortijden, want we hebben nog steeds problemen met genderdiversiteit. Gender is misschien wel meer dan ooit een beladen woord, en het woord ‘genderneutraal’ leidt niet zelden tot verhitte discussies.
We vinden genderdiversiteit lastig, willen het ‘verklaren’ en begrijpen het niet.
We willen gewoon weten of iemand een man of een vrouw is. We vinden het ongemakkelijk en irritant als het onduidelijk is met wie we van doen hebben, en kunnen daar zelfs agressief van worden. Want we zijn opgevoed met het idee dat gender en sekse (geslacht) één op één is, en we leren op school dat het ‘natuurlijk’ en vanzelfsprekend is als mannen en vrouwen zich verhouden tot het geboortegeslacht.
In veel oude en verdwenen culturen was er geen sprake van een maatschappelijk probleem met een genderidentiteit anders dan toegewezen bij de geboorte. Dat we in onze moderne tijd opnieuw het ‘genderdiverse wiel’ uitvinden is eigenlijk best wel apart.
Hoe genderdivers wilt u het hebben meneer de Minerva-Uil?
Zal ik er maar alvast vijf bij doen?
*
Jacky van Tongeren identificeert zich als vrouw met een transseksueel verleden. Ze heeft de volledige transitie doorlopen, en is inmiddels dus ook legaal ‘mevrouw’. Haar seksuele oriëntatie is panseksueel: ze valt op personen en niet op lichaamsdelen. Jacky is een multi-instrumentalist met als hoofdinstrument basgitaar. Ze schrijft muziek, arrangeert en is sessiemuzikante.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
