Identificeert een man die zo af en toe of regelmatig gekleed gaat in dameskleding zichzelf als vrouw? Dat zou kunnen, maar dat weet je niet. Het is een vraag waarop veel antwoorden mogelijk zijn. Het kan zijn dat de man in kwestie geen enkel probleem heeft met zijn man-zijn, zelfs helemaal happy is met zijn man-zijn, maar het gewoon fijn vindt om zichzelf af en toe of regelmatig in dameskleding te hullen. Het kan ook zijn dat deze man best wel wat vrouwelijke gevoelens heeft. Dan is de dameskleding die hij af en toe of regelmatig draagt een uiting van die gevoelens. Maar, de vraag net iets anders gesteld: ‘Is een man die zo af en toe of regelmatig gekleed gaat in dameskleding een transgender’? Ook dat weet je niet. Want als je afgaat op iemands uiterlijkheden, kun je je zomaar vergissen. Iemands ‘expressie’: uiterlijkheden als kleding, haardracht en/of gedrag zeggen lang niet altijd iets over hoe die persoon zichzelf identificeert. Op iemands ‘genderexpressie’ kun je dus nooit blind varen.En toch doen we het.
Want we hebben allemaal die intrinsieke behoefte om iemand te kunnen ‘plaatsen’ als we een ander zien of spreken. Het heeft denk ik te maken met het oerinstinct: ‘Ben ik veilig of moet ik vluchten?’ Als we niet helemaal zeker zijn of iemand zich nu identificeert als een man, vrouw, of geen van beiden, dan gaan we maar wat gokken.
En vaak gokken we dan mis.Weet je nog dat we vroeger mensen dachten te kunnen plaatsen aan de hand van gedrag en uiterlijkheden? Ik weet dat als kind nog wel. Als we dan een ‘verwijfde man’ zagen dan wisten we het zeker: ‘Da’s een homoo’. En als we een vrouw zagen die erg haar best deed om er juist niet vrouwelijk uit te zien, dan wisten we het zeker: ‘Da’s een lesboo’. Met de huidige kennis van zaken zouden veel mannen van toen die zich min of meer ‘verwijfd’ gedroegen, en vrouwen van toen met een ‘mannelijke’ expressie, best wel eens non-binair kunnen zijn geweest.Het begrijpen van een nonconforme genderidentiteit was er vroeger nauwelijks, en het woord: ‘non-binair’ moest eind vorige eeuw nog worden uitgevonden.Naar een prachtige Prideoptocht gaan kijken is altijd leuk en gezellig. Dan zwaaien we naar boten met daarin prachtig uitgedoste mensen, en we vergapen ons aan kleurrijke figuren die blij en trots langslopen in een optocht. Als publiek stoten we elkaar dan aan: ‘Ahh, kijk daar, dat zijn de transgenders’. Soms staat het woord ‘trans’ ook op een bord, of op de langsvarende Prideboot geschreven. Maar zijn de mensen die we dan aanwijzen transgender? Dat zou kunnen, maar dat weet je niet.
Het enige dat je als publiek op zo’n gezellige Pridedag dan wél kunt vaststellen is dat het kennelijk gaat om personen die het leuk of belangrijk vinden om iets met genderexpressie te doen.Maar ehh, verdorie, wanneer weet je nou……Mijn vriendin en ik zijn geheelonthouders, en we zijn beiden niet zo gek op feestjes: een hele avond doorbrengen met een glaasje water of sap is na een halfuurtje best wel klaar met alcohol drinkende mensen om je heen. Het is ons wel eens gebeurd dat iemand met dikke tong vroeg: ‘Wat hebben jullie nu eigenlijk in je onderbroek?’ Grof en brutaal zou je kunnen zeggen, maar als mensen door alcoholinname wat losser worden, kun je soms dat soort vragen krijgen. De nieuwsgierigheid: ‘Wie of wat ben je?’ is kennelijk intrigerend. Iemand kunnen plaatsen en labelen lijkt belangrijk, en met wat alcohol achter de kiezen durven mensen dat wat sneller te vragen. In gesprekken over ‘transwoorden’ en dat het allemaal ‘zo ingewikkeld is om te begrijpen’ glimlach ik altijd maar wat. Soms probeer ik dan uit te leggen dat het heel gemakkelijk is. Want je hebt vrouwen, mannen, en mensen die zichzelf om uiteenlopende gevoelens géén, of niet helemaal man of vrouw voelen. Meer smaken zijn er niet, er valt dus verder niet zo veel meer over te zeggen. Die vaststelling zou voldoende moeten zijn, toch?Als DHL of Post.nl bij mij aan de deur komt met een pakje voor de buren, en me vriendelijk groet met: ‘Goedemorgen mevrouw, mag ik dit bij u afgeven?’, is het kennelijk duidelijk voor de postbezorger. Althans, er wordt nooit naar mijn ID gevraagd door de bezorger.Vrouwen, mannen, en mensen die niet, of niet helemaal passen binnen de kopjes vrouw en man. De vraag of iemand een ‘geboren’ vrouw of man is, is voor anderen niet relevant. Daar gaan anderen namelijk niet over. Maar eerlijk is eerlijk, ik heb mijn ID altijd bij de hand, want ook vrouw-zijn moet je blijkbaar soms kunnen ‘bewijzen’.Transwoorden lijken lastig en overdreven maar ze hebben een functie. En omdat we allemaal graag zijn wie we zijn, zullen er steeds meer transwoorden bijkomen. Maar die woorden hoef je niet allemaal te leren en van buiten te kennen hoor.Onthouden dat iedereen zichzelf mag en kan zijn is genoeg.
De grondwettelijk aanpassing daarvoor is inmiddels twee keer goedgekeurd door de Tweede Kamer, en wordt binnenkort door de Eerste Kamer grondwettelijk bekrachtigd in Art.1 van de Grondwet. Ook mensen die niet, of niet helemaal voldoen aan jouw beleving of opvattingen horen daarbij.
*
Jacky van Tongeren identificeert zich als vrouw met een transseksueel verleden. Ze heeft de volledige transitie doorlopen, en is inmiddels dus ook legaal ‘mevrouw’. Haar seksuele oriëntatie is panseksueel: ze valt op personen en niet op lichaamsdelen. Jacky is een multi-instrumentalist met als hoofdinstrument basgitaar. Ze schrijft muziek, arrangeert en is sessiemuzikante.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
