Het aantal kinderen dat via een draagmoeder wordt geboren neemt toe. Toch bevat het Burgerlijk Wetboek nog steeds geen regelingen over draagmoederschap, het bepaalt alleen dat de draagmoeder na de geboorte van het kind de juridische ouder is. Het maakt daarbij niet uit of de draagmoeder tevens de eiceldonor is of dat zij zonder eiceldonatie het kind heeft gedragen. Als de draagmoeder getrouwd is, is haar partner van rechtswege de juridische vader van het kind.
Tekst: Annette Koekkoek
In geval van draagmoederschap is het echter de bedoeling dat de wensouders de juridische ouders van het kind zijn. Zij wensen zo snel mogelijk de juridische ouders van het kind te worden, onder andere om (medische) besluiten te mogen nemen en officiële handelingen te mogen verrichten ten aanzien van hun kind. Dat is een lange, ingewikkelde procedure.
Een procedureel doolhof
De procedurele drempels zijn voor elke wensouder anders en hangen af van omstandigheden als de nationaliteit van de draagmoeder, de vraag of zij gehuwd is en wie de zaaddonor is. Zonder wet is het onduidelijk aan welke voorwaarden voldaan moet worden en is de uitkomst van een procedure onzeker. Daarnaast is onduidelijk hoe een rechter oordeelt in geval van onenigheid tussen de draagmoeder en de wensouders. De afspraken met de draagmoeder zijn namelijk niet afdwingbaar voor de wensouders. Een wet biedt wensouders en de draagmoeder een meer overzichtelijke route.
Wetsvoorstel Wet Kind, Draagmoederschap en Afstamming
Ook met een wet blijven procedures onvermijdelijk, maar die zijn wel eenvoudiger te volgen aan de hand van duidelijke wettelijke criteria. Daarnaast geeft een wet wensouders meer zekerheid over de verkrijging van het juridisch ouderschap. Reeds in 2016 heeft de Staatscommissie Herijking ouderschap een advies uitgebracht over de aanpassing van de regels omtrent het draagmoederschap en het ouderschap. Momenteel ligt er een wetsvoorstel kind, draagmoederschap en afstamming. Het wetsvoorstel beoogt een betere bescherming van het kind, de draagmoeder en de wensouders.
Volgens het wetsvoorstel zijn de wensouders de juridische ouders vanaf de geboorte van het kind. Dat is een uitzondering op de regel dat de moeder de vrouw is uit wie het kind is geboren. Dat is alleen mogelijk als vóór de geboorte van het kind het juridisch ouderschap van de wensouders is toegekend. Daarvoor kunnen de wensouders en draagmoeder een gemeenschappelijk verzoek indienen.
Het wetsvoorstel noemt voorwaarden voor de toekenning van het verzoek, waaronder: a) de betrokkenen zijn meerderjarig b) minimaal één van de wensouders is genetisch verwant aan het kind, c) betrokkenen hebben een draagmoederschapsovereenkomst getekend, d) de wensouders moeten het kind informeren over de afstamming en e) de draagmoeder is bij de zitting nog niet zwanger. De rechter beoordeelt vóór de zwangerschap of aan alle voorwaarden is voldaan. Als de rechter het verzoek toekent, komen de wensouders als juridische ouders op de geboorteakte van het kind te staan.
Geduld is een schone zaak
Zoals zo vaak is de praktijk de wetgeving ver vooruit. In de meeste gevallen lukt het wensouders om het juridisch ouderschap te verkrijgen, zij het met zorgvuldig maatwerk van advocaten en veel geduld. Een nieuwe wet voorkomt dat kersverse ouders moeten procederen en in afwachting van een uitspraak van de rechter niet de juridische ouders van hun kind zijn. Het wetsvoorstel wordt waarschijnlijk voor aankomende zomer naar de Tweede Kamer verzonden, (af)wachten dus.
Graag informeer en adviseer ik LHBTI+’ers over uiteenlopende familierechtelijke aangelegenheden als ouderschap, naamswijziging en echtscheidingen.
*
Annette Koekkoek (Apeldoorn,1996) woont met haar vriendin Boukje in het fijne Nijmegen. Ze is advocaat personen & familierecht bij A&S Advocaten in Veenendaal. Vanuit haar persoonlijke belangstelling en haar werk als advocaat schrijft zij voor Gaykrant over uiteenlopende juridische problematiek waar LHBTI+’ers tegenaan lopen.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
