Acteur, dichter en tekstschrijver Jan-Simon Minkema publiceerde onlangs ‘Dagdroom en Nachtegaal’, zijn veertiende dichtbundel. Jan-Simon is geen onbekende bij Gaykrant. Hij heeft in de jaren tachtig van de vorige eeuw nog voor de papieren Gay Krant geschreven, en sinds 2021 kun je op Gaykrant elke maand een van zijn gedichten lezen in ‘Minkema’s Maandgedicht’. Onze hoofdredacteur zocht hem op en sprak met hem.
Tekst: Rick van der Made
Foto’s: Arie Frickus en Jon Kuiper
‘Dagdroom en nachtegaal’ is je nieuwste dichtbundel. Het boek begint met ‘Dagdroom’ en eindigt met ‘Nachtegaal’. Je speelt met dag en nacht, met begrippen als eenzaamheid en hoop, verdriet en humor, levenslust en aftakeling. Leest de bundel als een metafoor van je eigen leven?
Ja, dat denk ik wel. Inspiratie is iets geks, het komt en het gaat, maar het heeft bijna altijd te maken met dingen uit mijn eigen leven. Of met zaken die ik zie bij anderen, dat kan ook. Ik realiseerde mij pas later, toen ik de titel van deze nieuwe bundel al had bedacht, dat de titel van mijn allereerste langspeelplaat was: ‘Jan-Simon Minkema Voor Dag en Nacht’. Dat had toen wel een ironische ondertoon, maar toch. In deze dichtbundel gaat het meer om de gedachte dat dagdromen je helpen om voort te kunnen blijven gaan, en zeker de laatste twee coronajaren die er toch behoorlijk hebben ingehakt, maar met ‘Nachtegaal’ probeer ik te zeggen dat ‘eenzaamheid’ ook maar een woord is.
Hoe is de bundel tot stand gekomen? Hoe gaat zo’n proces van ‘een dichtbundel samenstellen’ bij jou in z’n werk?
Eigenlijk is het niet echt een proces, ik ben elke dag wel iets aan het schrijven. Soms noteer ik een enkele regel, soms zitten er opeens een paar rijmende zinnen in mijn hoofd. Dan bedank ik mijn muze en schrijf het op.
Af en toe word ik midden in de nacht op mijn hoofd getikt, een soort klopje op de deur, en dan pak ik pen en papier van het nachtkastje. De volgende dag zie ik dan wat er staat en ga ik achter de computer zitten om het uit te werken.
Je bent al heel lang verbonden aan Gaykrant. Je bent voor de papieren versie columnist geweest en nu heb je op Gaykrant je maandelijkse rubriek ‘Minkema’s Maandgedicht.’ Je hebt je met ‘De Familie Knots’ al beziggehouden met het bespreekbaar maken van homoseksualiteit op tv en bij jongeren en ook in je bundel ga je het onderwerp niet uit de weg. Een leven lang regenboogactivisme?
Ik heb mijzelf nooit activist gevoeld, maar ik ben altijd uitgegaan van het gevoel dat ik overal over moet kunnen schrijven. In mijn geval is dat dan de liefde tussen mannen. In mijn schrijfwerk voor televisie, bijvoorbeeld de comedy-serie ‘Zonder Ernst’, heb ik het altijd belangrijk gevonden om er een paar ‘Gay-karakters’ in te schrijven. Niet om problemen aan de kaak te stellen, maar ‘gewoon’ , ze waren er. Punt uit.
Je gedichten lezen vaak als liederen. Metrum, rijm, thema. Je hebt voor heel veel zangers en zangeressen liederen geschreven: Liesbeth List, Conny Vandenbos, Lenny Kuhr, Jasperina de Jong.
Het schrijven van liedteksten voor vrouwen heb ik wel heel heerlijk gevonden. Als ik met mijn dames over ‘De Liefde’ sprak, want daar gaan de meeste liedjes toch over, dan vond ik het enig om te roepen: ‘Meid, dat heb ik ook met die kerels!’ Het mooiste compliment dat ik kon krijgen was als er aan de zangeres werd gevraagd of ze de tekst zelf had geschreven. Dat vond ik prachtig.
En als je terugkijkt op je leven: is er iets geweest waar je bijzonder trots op bent geweest?
Zonder anderen te kort te doen was het mogen schrijven voor Liesbeth List wel iets om heel trots op te zijn. Ik heb zelfs een keer een duet geschreven voor haar en Ramses, en weet je, van die twee had ik vroeger foto’s boven mijn bed. In de jaren dat ik nog niet helemaal zeker was op wie ik nou het meest verliefd was.
Maar ook de oprichting van Kinderkabaret Potvoordrie, in het laatste jaar van mijn opleiding aan de Akademie Voor Kleinkunst, zie ik achteraf als een hoogtepunt. Ik had dat verzonnen als eindexamenproject en kreeg toestemming van de toenmalige directeur Johan Verdoner.
Beatrijs Sluyter, Hetty Heyting en ik hebben gezamenlijk jarenlang alle theaters in Nederland bespeeld.
En natuurlijk is ‘De Fam. Knots’ iets om trots op te zijn. Het is opmerkelijk en ook erg vleiend dat ik na veertig jaar nog regelmatig de vraag krijg: ‘Bent U? Was U? U bent toch?’ Ja, ze zeggen wel ‘U’ tegenwoordig.
Je blijft schrijven, neem ik aan. Komt er een vervolg op ‘Dagdroom en Nachtegaal’?
Schrijven is voor mij een soort ademhalen, dus dat zal ik blijven doen. Of er een nieuwe bundel komt weet ik nog niet, eerst even bijkomen van deze. Met de klassiek componist George Beentjes ben ik bezig met een mooi project. Hij heeft mij op het spoor gezet van Duitse poëzie uit het verleden. Sommige gedichten zijn wel 150 jaar oud. Ik vertaal, hertaal ze. Hij maakt er prachtige muziek bij. Het voelt als iets nieuws, als iets dat ik nog niet eerder heb gedaan. Deze zomer word ik 72, en dan tòch nog dingen doen die nieuw aanvoelen, dat is een fijn gevoel.
*
Jan-Simon Minkema (1950) werkte na zijn opleiding aan de Akademie voor Kleinkunst, als acteur, cabaretier en zanger. Van zijn hand verschenen ruim twintig boeken en dichtbundels. In de jaren tachtig was hij tien jaar lang medewerker van de papieren Gay Krant. Grote bekendheid kreeg Minkema door de rollen van Meester Arend Vogel, Onkel X en Opa Knots in de tv-serie ‘De familie Knots’.
*
Wil je een bundel bestellen? Neem dan contact op met de redactie van Gaykrant.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
