In tijden van spanningen en oorlog wordt alles wat scherper zichtbaar. Onze schone schijn kieperen we dan kennelijk voor even over de schutting. We worden dan ineens eerlijker over wat we voelen en hoe we denken over anderen, en we helpen anderen in nood dan heel erg graag. Maar onze warme gevoelens gaan dan wel op de eerste plaats uit naar diegenen die op ons lijken, diegenen die ‘hetzelfde zijn’ als wij, en er ook hetzelfde uitzien als wij. ‘Ons soort mensen eerst’, graag. Onlangs schreef ik een column over trans vrouw Zi Faámelu die vreest voor haar leven omdat ze Kiev onmogelijk kan verlaten. Gisterenavond las ik op haar Instagram dat ze Kiev heeft weten te ontvluchten, en nu voor even op een veilige plek zit en hoopt via via de grens te bereiken. Eveneens onlangs publiceerde VICE Nederland een artikel met de titel: ‘Vluchten is geen optie voor trans personen in Oekraïne.’ De drieënnegentig commentaren van Nederlanders op dat artikel hadden opvallend veel lachebekjes, en varieerden van: ‘Dat hadden ze moeten bedenken voordat ze die hormonen namen ha ha ha’, tot: ‘Moeten wij ons nou ook nog druk gaan maken over drie verbouwde mannen?’Wat me aan de transfobe commentaren vooral opviel was de enorme boosheid over het uitsluiten en discrimineren van ‘niet-witte’ vluchtelingen. Vluchtelingen van kleur die in Oekraïne in aparte rijen worden gezet, geen enkele informatie krijgen en achteraan in de rij moeten aansluiten als het gaat om een plaatsje in een trein en bij een grensdoorgang. Opmerkelijk dat bij de Nederlandse beleving racisme nog steeds op veel meer afkeuring en weerstand kan rekenen dan transfobie. En natuurlijk zijn beiden even erg.
Vanuit het intersectionele denken gaat het om het systeem, en niet zozeer om een minderheid die deze keer weer de sjaak is. Elke vorm van uitsluiting is namelijk uitsluiting. Maar binnen het interactioneel denken valt mij op dat de Nederlandse samenleving meteen een stuk minder actief en boos is zodra het over LHBTI+rechten in het algemeen en over transrechten in het bijzonder gaat, Tijdens demonstraties voor LHBTI+rechten zie je overwegend LHBTI+ mensen meelopen.
Transfobie is ook in het ‘moderne’ en ‘vrije’ Nederland overal. En dat is voor mij geen nieuws.De cijfers laten zien dat meer dan zestig procent van de Nederlandse bevolking rondloopt met transfobe gedachten en meningen. Als je in Nederland iemand anoniem een microfoon onder de neus duwt en vraagt wat hij of zij nou werkelijk vindt van trans mensen is het doorgaans schrikken geblazen. Uiteraard hebben we hier inmiddels wetgeving die ons beschermt. In zoverre, we kunnen keer op keer aangifte doen van schelden, van uitsluiting, van een onrechtmatige behandeling en van eventuele mishandeling. Als trans personen kunnen we pittige columns en stukjes schrijven op Facebook, Instagram, in kranten en andere opiniebladen. Bekende trans mensen mogen op TV vertellen over de misstanden tegen andere trans mensen, en dat schrikt de doorsnee Nederlandse burger die ons op straat vriendelijk gedag zegt kennelijk wat af.
Dat die vriendelijkheid natuurlijk niet veel meer is dan schijnvriendelijkheid weet ik uit ervaring. En met mij de meeste trans mensen, want we zijn natuurlijk verre van naïef.In de Nederlandse en Westerse samenlevingen ben je het veiligst als je er als trans vrouw uitziet als een prachtig ‘feminien’ fotomodel, en als trans man kunt voldoen als een ‘stoere versie’ van Jason Statham. In oorlogstijd kan een dergelijk passabel en overtuigend uiterlijk een groot nadeel zijn, zeker als je in een land woont als Oekraïne, een land waar je jarenlang hemel en aarde moet bewegen om je documenten te kunnen mogen aanpassen.
De meeste Oekraïense trans mensen lopen rond met onjuiste paspoorten en dat gegeven is nu uiterst gevaarlijk. Want je zult op dit moment als prachtige Oekraïense vrouw maar je paspoort moeten laten zien bij een controlepost, een paspoort waarin nog steeds een ‘M’ van man staat genoteerd.
Of als man met een kale kop en volle baard je paspoort moeten tonen met daarin de notitie: “F” van female. Dan heb je een groot probleem in de oorlogschaos van het Oekraïne van vandaag. En als het je als trans persoon al lukt om het land uit te komen, dan zijn je problemen niet voorbij. Want landen als Polen, Hongarije en andere buurlanden zijn zo mogelijk nog minder gesteld op het opnemen en verzorgen van trans vluchtelingen. Want ook in die landen is het: ‘Ons Soort Mensen Eerst’. Ook in die landen zit niemand te wachten op trans mensen die proberen te vluchten. Zoals een Nederlandse, transfobe meneer schreef onder het VICE Nederland stukje.
“Dat hadden ze moeten bedenken voordat ze die hormonen namen ha ha ha.” Juist ja.
Oorlog en oorlogsdreiging maakt alles in een klap weer duidelijk.
*
Jacky van Tongeren identificeert zich als vrouw met een transseksueel verleden. Ze heeft de volledige transitie doorlopen, en is inmiddels dus ook legaal ‘mevrouw’. Haar seksuele oriëntatie is panseksueel: ze valt op personen en niet op lichaamsdelen. Jacky is een multi-instrumentalist met als hoofdinstrument basgitaar. Ze schrijft muziek, arrangeert en is sessiemuzikante.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
