Strike a pose

Zomer 1990. Ik ben nog geen zestien. Net voor het eerst verliefd geweest, net voor het eerst gedumpt. In de kast, maar niet meer zo diep. Madonna komt naar Rotterdam met haar Blond Ambition tour. Ik mag erheen met mijn grote broer, maar raak hem kwijt in de massa en sta de hele avond in mijn eentje achteraan, turend naar mijn idool, een minuscuul poppetje in de verte.

Pas een jaar later, als Truth or Dare (in Nederland beter bekend als In bed with Madonna) in de bioscoop draait, word ik echt gegrepen door de show, door Madonna én door haar dansers, die op een na gay blijken te zijn. De documentaire verandert mijn leven. Dat is meteen duidelijk, als ik na de aftiteling spontaan opspring en als enige in de bioscoop een staande ovatie geef. Voor wie eigenlijk? Voor mezelf? De empowerment die van de film uitgaat is overweldigend. Twee uur lang heb ik te horen gekregen dat het oké is om te zijn wie ik ben, en dat het OK is om dat met de wereld te delen, ja, het zelfs van de daken te schreeuwen: We’re here, we’re queer, get used to it!

In de jaren daarna bekijk ik Truth or Dare tientallen keren. Ik laat de videoband zien aan mijn klasgenoten, bij wijze van verkapte coming out. Quotes uit de film sluipen in mijn taalgebruik (I’m panicking right now – Belgium stress). Ik neem de maniertjes van de dansers over om me een houding te geven tegenover het dagelijks bombardement aan heteronormativiteit. Mijn trots groeit. Op mijn zeventiende kom ik uit de kast. Op mijn twintigste beleef ik mijn eerste Roze Zaterdag en loop ikzelf in een stoet door de straten van Hilversum leuzen te scanderen.

Dat ik bepaald niet de enige ben die kracht put uit Truth or Dare, blijkt in de documentaire Strike a Pose (2016) van de Schotse Ester Gould en Nederlander Reijer Zwaan. Zij hebben het briljante idee om de dansers van toen op te zoeken, om te laten zien wat er in de 25 jaar na het uitkomen van de film van hun levens is terechtgekomen. Naast de dansers, komt een hele stoet fans aan het woord, die houvast vond aan hun voorbeeld.

Ik heb er nooit bij stilgestaan, dat mijn helden zelf nog piepjong zijn, als ze met Madonna mee mogen op wereldtournee. Ze zijn onzeker, hebben geheimen. Een aantal van hen is net HIV-positief getest en doodsbenauwd dat iemand er achter komt. Avond aan avond verkondigen ze ‘vrijheid van expressie’ op het podium, maar backstage zetten ze hun masker weer op. De grootste tragedie van dit verhaal, is misschien wel dat ze hun angsten zelfs niet met elkaar durven te delen tijdens die maanden ‘on the road’.

Na de tour valt de groep uit elkaar. Het contact met Madonna verwatert. Voguers Jose en Luis worden als helden ontvangen in de ballroomscene van hun thuisbasis New York, maar ze vallen al snel in de klauwen van drugs. Jose woont inmiddels weer bij zijn moeder, als de filmploeg hem opzoekt. De scene waarin hij haar Spaans vertaalt voor de interviewer, is hartverscheurend.

Met tranen in zijn ogen verwoordt hij haar teleurstelling over wat haar zoon in het leven heeft bereikt. Ook de moeder van de in 1995 aan AIDS overleden Gabriel komt aan het woord. Zij betreurt dat hij vooral herinnerd zal worden om die ene beruchte scene, waarin collega-danser Slam hem op bevel van Madonna een tongzoen geeft. He was not ready for holding that flag, it was her statement. Er volgt een rechtszaak vanwege zijn geforceerde ‘outing’.

De vluchtigheid van de roem is een harde les voor de dansers van de Blond Ambition tour. Toch zijn ze niet verbitterd. Hoewel de vrouw die hen aan de anonimiteit onttrok, nooit meer iets van zich heeft laten horen, hebben de jaren hun mening over Madonna mild gestemd. She doesn’t owe us anything, zegt Luis. We became who we are because of us.

Ik heb opnieuw bewondering voor deze mannen, die, dwars door alle ellende heen, er mooier, liever en vooral opener uit zijn gekomen. De reünie die makers Gould en Zwaan als finale van hun film hebben bedacht, barst van liefde en compassie. Truth or Dare heeft met Strike a Pose een schitterend nawoord gekregen. De ultieme double bill voor iedereen die nog een zetje nodig heeft om zichzelf te durven zijn.

Strike a Pose  (2016)

Een film van Ester Gould en Reijer Zwaan met Luis Camacho, Oliver Crumes, Salim Gauwloos, Jose Gutierez, Kevin Stea, Carlton Wilborn

*

Jeroen de Beer (Utrecht, 1974) is filmwetenschapper en dichter. Hij schreef liedteksten voor o.a. Mylene d’Anjou, Ellen Evers en Vera Mann. Hij werkte bij Joop van den Ende Theaterproducties, Stadsschouwburg Amsterdam en sinds 2013 bij de Academie voor Theater en Dans. Sinds 2017 is hij lid van het Amsterdam Gay Men’s Chorus.

*