Toen mij gevraagd werd om Janis Ian te interviewen moest ik, in alle eerlijkheid, eerst even googelen om uit te vinden wie ze is. Al snel werd mij duidelijk hoe legendarisch deze Amerikaanse singer/songwriter is, die al in 1993 publiekelijk uit de kast kwam.
Tekst: Jafeth Jacobs
Foto’s: Cathy Sullivan, Peter Cunningham, Gerard Viveiros
Janis Ian begon haar carrière op veertienjarige leeftijd toen ze het sociaal en politiek geladen nummer Society’s Child schreef, over een interraciale romance tussen tieners. Haar eerlijke manier van schrijven heeft zich vertaald in tijdloze, cultureel betekenisvolle nummers als At Seventeen, Jesse, Fly Too High en Stars. Haar nummers werden gecoverd door onder anderen Celine Dion, Cher en Nina Simone. Janis Ian is genomineerd voor negen Grammy Awards en won er twee: in 1976 voor Best Vocal Performance en in 2013 voor Best Spoken Word Recording.
Om het ijs te breken, voornamelijk voor mijzelf, vroeg ik haar welke Nederlandse woorden zij zich nog herinnerde aangezien zij veel in Nederland is geweest. Al snel klonk vanuit de andere kant van de lijn: ‘Een paar, ik ken de woorden: drempel, stroopwafel en mestoverschot’, en zo kwamen wij al snel bij een ander onderwerp waarin, naast muziek, ook een gezamenlijke interesse ligt. Nee niet mest, maar honden. Ze vervolgde: ‘Ik heb overwogen mijn hond Drempel te noemen, maar ik heb daar toch vanaf gezien in verband met de moeilijke uitspraak voor mijn mede-Amerikanen’.
Met The Light at the End of the Line kondigt zij haar laatste solo studioalbum aan. ‘Dit wordt mijn laatste Noord-Amerikaanse tour en als het mij lukt om naar Europa te komen, dan wordt dat ook mijn laatste Europese tour. Ik zou heel graag naar Nederland willen komen, maar door Covid is het bijna onmogelijk om plannen te maken’.
De corona-maatregelen waren voor Janis Ian een beperking, maar tegelijkertijd had zij daardoor ook meer tijd. ‘Ik had dit album niet kunnen maken als ik niet al die tijd thuis had gehad, ook had ik het dan niet op deze manier gedaan. Doordat ik gedwongen werd om op afstand samen te werken, met bijvoorbeeld mijn producer, kwam ik erachter dat dat eigenlijk heel goed ging.’
Ik was benieuwd of er op haar nieuwe album nummers staan die door deze pandemie geïnspireerd zijn. ‘Het nummer Dancing in the dark heeft betrekking op de situatie waarin wij ons nu met z’n allen bevinden, het zijn rare tijden en we hebben geen idee wat we er mee aan moeten, dus dansen we in het donker. Ik vind dat artiesten op moeten staan in tijden van chaos en gehoord moeten worden en nummers moeten schrijven zoals Better Times Will Come en Resist. Het is belangrijk om je stem te laten horen en te spreken voor degenen die misschien niet voor zichzelf kunnen spreken.’
In 2014 bracht zij het geestige nummer Married in London uit dat zij schreef als een uiting van minachting omdat paren van gelijk geslacht in de Verenigde Staten niet konden trouwen, terwijl dat – of een ander partnerschap – in veel andere landen wel mogelijk was. ‘Ik moest dat nummer in de tweede set van mijn show stoppen destijds, omdat er mensen waren die opstonden en wegliepen en ik vervolgens dacht “What on earth are you doing in a Janis Ian show?” Het nummer heeft gelukkig ook veel mensen positief beïnvloed en aan het denken gezet. Door het grappig te maken, werd het veiliger en gemakkelijker voor mensen om toe te laten.’
Toen ik mij voor dit interview aan het verdiepen was in Janis Ian kwam ik ook een duet tegen van haar met Conny Vandenbos. ‘Zij deed een heel album gebaseerd op mijn werk,’ zegt Ian hierover, ‘Ze was heel erg lief voor mij, ook hebben we samen een aantal tv-shows gedaan. Conny heeft mij nog een keer opgezocht bij een van mijn shows, ze kwam backstage en we brachten samen wat tijd door. Achteraf had ik gewild dat ik haar meer tijd had gegeven want een paar maanden later is ze helaas overleden, ze was een geweldige vrouw.’
In 1993 kwam Janis voor het publiek officieel uit de kast met het album Breaking the Silence. Ik vroeg mij af of dat haar carrière wellicht negatief heeft beïnvloed. ‘Ik weet het niet, ik wist niet wie mij niet zou uitnodigen omdat ik lesbisch ben, ze zouden het mij zeker niet vertellen. Je kunt je show niet doen voor de mensen die boos worden of voor de mensen die je geweldig vinden, je moet gewoon je show doen. Het zou niet gezond zijn voor mijn werk als ik daar rekening mee zou moeten houden.’
Tegenwoordig zijn er veel meer LHBT+ artiesten, maar volgens Janis Ian heeft dat ook te maken met het genre muziek. ‘Er is nog steeds geen bekende gospelzanger of countryartiest uit de kast gekomen, we komen er wel, maar het gaat niet snel.’
Wij spraken ook over het geweld tegen LHBT+’ers dat helaas nog steeds vaak genoeg plaatsvindt. ‘Wij zullen, zoals elke minderheid, ellende ervaren van mensen die zich plotseling bedreigd voelen. Matthew Shepard en de wreedheid van zijn dood gaven homo’s hier in Amerika, op een rare manier, echter meer sympathie van mensen die daarvoor niet zoveel begrip hadden. Zonder twijfel gaat de intimidatie nog steeds door, de woede is er nog steeds’. Met een klein cynisch lachje vervolgt zij: ‘Veel van de woede van deze tijd is gericht op theorieën over hoe Covid niet echt is en hoe de verkiezingen zijn gestolen’.
Haar boodschap voor onze gemeenschap?
‘Wees moedig, wees gewoon moedig. Het is moeilijk, maar weet je, als je je gewoon moedig gedraagt, ondanks dat je je niet zo voelt, begin je je meestal toch moedig te voelen. Het is een geweldige manier om jezelf te overtuigen dat je een held bent. Maar je moet een held zijn, iemand moet het toch zijn?’
Janis Ian luistert momenteel zelf veel naar Maren Morris, Miranda Lambert en Billie Holiday.
Ians nieuwe album The Light At The End Of The Line is vanaf 21 januari te beluisteren op alle muziekplatforms.
*
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
