Op zaterdag 27 november maakte het kabinet in de Ridderzaal bij monde van minister Ingrid van Engelshoven excuses aan de transgender – en interseksegemeenschap in Nederland.
‘We hebben decennialang een wet gehad die transgender- en intersekse personen kwaad heeft gedaan,’ zei de minister. En: ‘Mensen ondergingen medische behandelingen die ze niet wilden, of hebben noodgedwongen uitgesteld zichzelf te worden.’
Gezien de reacties van trans en intersekse personen online en in mijn omgeving heeft deze ceremonie van excuses en erkenning van onterecht aangedaan leed helend gewerkt. Zoals vaker vormen excuses een eerste stap richting vertrouwensherstel.
Maar vele andere reacties laten zien dat er nog genoeg werk aan de winkel is. Ook reacties binnen de LHBTI+gemeenschap zelf. Een gemeenschap waarbinnen een trans vriendin van mij zich niet altijd even veilig voelt, zoals ze onlangs tegen mij zei.
Toen ik een week voor de ceremonie in de Ridderzaal het bericht op onze website en socials liet aankondigen, verscheen er nog geen minuut later op Instagram de opmerking met de volgende strekking: ‘Zucht, waar nou weer excuses voor?’
En toen de eerder vermelde trans vriendin binnen onze community een bericht online zette waarin stond dat Ikea transgender personeel betaald verlof geeft om van geslacht te veranderen, werden er zoveel foute grappen over trans personen gemaakt dat de moderatoren drukdoende zijn geweest deze te verwijderen en besloten alle mogelijkheden tot het plaatsen van opmerkingen bij het bericht uit te schakelen.
Over de ceremonie in de Ridderzaal schreef een andere trans vriendin van mij, Jacky, een artikel, waarin zij schreef dat zij eigenlijk verheugd moet zijn over de genoegdoening voor de trans – en interseksegemeenschap waar zijzelf toebehoort, maar dat zij dat niet is omdat voor de non-binaire en genderdiverse mens in de wetswijziging niets is opgenomen.
‘Inclusie is ook in 2021 nog een hete aardappel en politiek lastig te verkopen,’ schreef zij. En: ‘We zijn pas vrij als we allemaal vrij zijn.’
Als we als regenbooggemeenschap niet voor elkaar willen opkomen, als we alleen onze eigen emancipatie belangrijk vinden, zonder oog te hebben voor de onvrijheid en het leed van anderen, als wij niet in de gaten hebben wanneer iemand zich gekwetst voelt, als wij dat gekwetst voelen afdoen als ‘gezeur’, als we zelfs als regenbooggemeenschap niet voor elkaar in de bres springen, dan worden we tegen elkaar uitgespeeld en geven we niet alleen munitie aan politici en religieuze en reactionaire fanaten, maar aan iedereen die onze regenbooggemeenschap als geheel niet welgevallig is.
In dat licht bezien, is het interessant het regenboogbeleid van het vandaag jubilerende COC (de organisatie bestaat 75 jaar) tegenover de mening van iemand als Geerten Waling te zetten. Deze laatste schrijft in Elsevier dat ‘transgenders verlost moeten worden van activisten.’
Ik citeer Waling: ‘Onder druk van transactivisten is het debat over fundamentele mensenrechten van minderheden steeds verder verschoven naar niche-onderwerpen, zoals genderneutrale toiletten, het aanspreken van treinpassagiers met ‘beste reizigers’ of het hanteren van de juiste voornaamwoorden.’
In Walings ogen zijn de rechten van non-binaire en genderdiverse mensen niet fundamenteel, zijn deze voor hem ‘niche’ en mogen zij belachelijk gemaakt en gemarginaliseerd worden.
Waling voelt zich waarschijnlijk al een volledig bevrijd mens die het zich kan permitteren om na de eigen, blijkbaar geslaagde, emancipatie de minder vrije mens de les te lezen. Dat is niet zo moeilijk om te doen, net zoals het vrij gemakkelijk is om als homoseksueel het leed van trans en intersekse personen online belachelijk te maken met grappen en opmerkingen als: ‘Zucht, wat nou weer?’
Moeilijker en vele malen moediger is Jacky die het als trans vrouw op durft te nemen voor de non-binaire en genderdiverse mens.
Ja.
Er is in driekwart eeuw veel ten goede veranderd. De ceremonie in de Ridderzaal is een eerste, belangrijke stap geweest op weg naar een maatschappij waarin, zoals Jacky schrijft, inclusie voor iedereen bereikbaar moet zijn.
Maar naar aanleiding van het 75-jarig jubileum uitte COC-directeur Marie Ricardo gisteren in het journaal ook haar zorgen: ‘Zolang je nog steeds in elkaar geslagen, uitgescholden en bespuugd kan worden omdat niet duidelijk is of je een jongetje of een meisje bent, of omdat je hand in hand loopt met je man of vrouw, dan zijn we er absoluut niet op het gebied van acceptatie.’
We zijn (in de regenbooggemeenschap) pas vrij als we allemaal vrij zijn.
En erkend worden.
*
Rick van der Made (Breda, 1968) is hoofdredacteur van Gaykrant. Hij is ook dichter en columnist. Rick woont met zijn huisgenote Pascale en hun twee katten Boris en Klaas in Hooge Zwaluwe.
*
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
