Ga ik ook eens naar een première, nota bene naar De Kleine Komedie in Amsterdam, heb ik blijkbaar de memo met de dresscode gemist. Het was glimmer en glitter wat de klok sloeg; zelfs de alleraardigste glinsterende deurtravadiva (doorbitch heet dat tegenwoordig, zo leerde ik deze avond) schitterde wellustig. De glamoer dampte ervan af, so to speak. En ja, vergeef me de woordspeling.
Kirsten van Teijn timmert al een aantal jaren aan de weg en ik kende haar nog niet. Haar nieuwste voorstelling (S)EXPERIMENT was een welkome kennismaking met dit podiumdier.
Het in hippe prints en pailletten gehesen en met glitters bepoederde publiek werd in de barhoek onthaald op een kleurenbombardement uit een hyperdoorgedraaide discobal; duizelingwekkend. Of beter gezegd; duizelingen wekkend. Boven de zaalingang wapperde ook nog eens fier de geprojecteerde klassieke LHBTI+ vlag. Zowat alles gilde PARTY TIME! En zo’n ‘roze feestje’ is in deze gure, wat sombere dagen wel zo hartverwarmend en aantrekkelijk. Ik zag één glitterloos mondkapje voorbijschuiven. Ter herinnering aan de huidige tijden. Meteen had ik even medelijden met de schoonmakers die geconfronteerd zouden worden met al die glitter’roos’.
Aan de andere kant; dat hoera-gehalte zette zich voort op het podium. Op een leeg toneel stond een grote lichtgevende driehoek met aan weerszijden twee lichtorgels. Die driehoek zou tijdens de voorstelling, u raadt het al, knalroze worden. Sterker nog: álle kleuren van de regenboog zouden knallend de revue passeren.
Ik benoem dit allemaal niet zomaar: van dress code tot playlist in de bar en in de zaal voor aanvang. Hier werd de sfeer opgeroepen van de vroege jaren negentig, van de gloriedagen in de roemruchte Amsterdamse clubs als de RoXY en de iT, daar waar ongeveer alles mocht en kon. Hier moet vast over nagedacht zijn, of het moet een wel heel opmerkelijk samenspel van toevalligheden zijn geweest. Ik kom er verder nog even op terug.
Kirsten, gekleed in een zebra-onesie met schoudervullingen die Klaus Nomi in zijn gloriedagen niet zouden hebben misstaan, ging er meteen vol in en joeg in een sneltreinvaart haar voorstelling erdoorheen. Daarbij schuwde ze bepaald de clichés niet. Onder het mom van preken voor eigen parochie kregen heel wat sub-stromingen uit de queer community een veeg uit de pan.
Ze grossierde flink in clichébeelden, misvattingen en vooroordelen die over elke queergradatie opgeld doet. En toen werd ook nog Martien Meiland als inspiratiebron en stijlicoon opgevoerd. Amaï zou men bij onze zuiderburen zeggen. Hier zou men zeggen: ‘Van dik hout zaagt men planken.’
Is dat erg?
Niet per se, want ook al rust dit theatrale uitdragen van ‘leven en laten leven’ nogal op schouders van artiesten uit de queer nineties, Kirsten maakt er een verrassende vertaalslag van. Van de hockeyclub uit Heiloo, via het Brabantse naar de Canalpride, ze brengt zo haar oproep om zonder hokjesgeestgedachtes te leven en laten leven naar mainstream Nederland.
Van de Bijenkorf naar het Kruidvat en de Aldi, bij wijze van spreken. Joel Grey, de fenomenale emcee uit de filmversie van Cabaret zou hier temend leben und leben lassen geginnegapt hebben, maar Kirsten liet de zaal luid ‘leeeevon en laaaton leeeevon’ meezingen. Je moet er maar op komen. Maar het werkt wel. De zaal bulderde dat uit volle borst mee.
Maatschappelijke queergerichte micro-vijandigheden, die helaas – ook in geweld – toenemen, maakt ze behapbaar door ze enigszins belachelijk te maken. Zo ook met issues in de zich versplinterende queer community. Ze zegt het scherper dan ik het hier herhalen kan, maar, en ik parafraseer: ‘Als iedere stroming een clubhuis krijgt met daarbij behorende exclusieve toegangspas, worden er wel weer heel veel hokjes gecreëerd.’
En daar heeft ze een interessant punt.
Ze eindigt haar voorstelling met de vurige hoop en oproep dat iedereen naast en met elkaar gaat leven. Weg met de hokjesgeest. Ik hoop het met haar.
Kirsten is er eentje uit de school a force to be reckoned with: (S)EXPERIMENT is een wervelstorm. De kracht van Kirsten is dat ze haar publiek kordaat bij de ballen weet te grijpen – vergeef me de metafoor – en dat publiek dan in de goede zin genadeloos met zich meesleurt. Dat is niet velen gegeven.
Wat kanttekeningen zijn er ook. Less is vaak more op bepaalde vlakken, ook in deze kleurige en kleurrijke voorstelling. In de hektiek van de voorstelling sneuvelen door de hoge snelheid wat teksten. Ook doordat het geluidsdecor in combi met het echo-effect in Kirstens microfoon haar niet altijd goed verstaanbaar maakt, terwijl ze toch een dijk van een stem heeft. Dat is jammer want die teksten doen ertoe. De kleurige driehoek op het toneel straalt soms zoveel licht uit dat het de ogen zeer doet, en daardoor Kirsten aan ons zicht onttrekt. Kleine zaken die makkelijk wat bijgesteld kunnen worden.
Soms worden zaken ook iets te veel versimpeld. De op zolder of in nachtkastjes verstopte liefdesbrieven zijn niet altijd schattig; soms zijn ze ronduit hartverscheurend. Kirsten roept in een paar zinnen een prachtig broos en hartbrekend beeld op, om dat dan iets te snel weg te zetten als: ‘Och wat leuk’. Ook dat is jammer.
Het wrange van versimpelen is dat als je je geschiedenis niet kent, je gedoemd bent die te herhalen. Ook in de positieve zin. Veel van wat bevochten is door voorgaande queers bereikt nu mainstream. Mede door voorstellingen als deze. Dat is heel goed. Maar het als vanzelfsprekend aannemen van wat er bereikt is, remt de nog voortgaande noodzaak voor emancipatie, vrijmaking en rechtsgelijkheid.
En zeker voor een powercabaretière die met deze voorstelling een breder publiek bereiken kan, is dat iets om in de gaten te houden. Bij de première in Amsterdam was het een thuiswedstrijd, en het zij haar ook gegund, maar in Tiel of Coevorden (schrijf geen brieven, Kirsten benoemt ze, niet ik) met als klederdracht coltruien en pastelpolo’s kan nog wel eens zendelingenwerk aan de orde zijn.
Deze voorstelling, geënt op haar persoonlijke ervaringen en ‘voorkeuren’, zit vol gay-gerelateerde thema’s en is denk ik vooral ter lering ende vermaak voor de straight community. En mogen ze daarvan in groten getale komen. Maar ook voor de queer mens valt er veel te lachen en van op te steken.
Want Van Teijn is a force to be reckoned with.
En dat zul je weten ook.
*
(S)experiment
Kirsten van Teijn
Gezien: 8 november
*
Jules Opstap werd ergens in de vorige eeuw, vanwege een fikse etnische DNA mix en met zijn Antilliaanse achtergrond, door zijn zus bestempeld tot ‘koninkrijkskind’. Het kwartje viel, en dat beviel wel. Jules schrijft als profi graag voor en over theater, en in zijn gedachten woont hij half in Londen.
*
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
