Genderdysforie

‘Genderdysforie: een discrepantie tussen het toegewezen geboortegeslacht en de genderidentiteit.’ 

Het woord ‘genderincongruentie’ wordt ook gebruikt, maar de betekenis is nagenoeg hetzelfde. Tot de jaren ’70 was genderdysforie een onbekende vage term. Het werd gezien als een geestelijke stoornis waarvoor je naar een psychiater moest. En als je in het openbaar kleding droeg van het ‘andere geslacht’ kon je zelfs worden opgepakt door de politie.

Jaren dachten we genderdysforie te kunnen uitleggen als: ‘Geboren in het verkeerde lichaam’, maar inmiddels weten we dat genderdysforie meer inhoudt dan: ‘Onvrede met lichamelijke kenmerken toegewezen bij de geboorte’.

In hoeverre is de genderdysforie die iemand ervaart te onderzoeken en te ‘bewijzen’? En wat te denken van de enorme verschillen waarin en wanneer mensen genderdysforie kunnen ervaren?

Neurowetenschapper Dick Swaab stelde wat jaren geleden vast dat de hippocampus in het brein van transseksuele vrouwen, geboren met XY chromosomen, dezelfde vorm en inhoud had als die van geboren vrouwen met XX chromosomen.

Wat betekent dat?

Maatschappelijk een leuk weetje, wetenschappelijk zegt het weinig.

Want hoe zit het dan met transgender, non-binaire en genderfluïde mensen die met XY of XX zijn geboren, mensen waarbij het intrinsieke ervaren van genderdysforie sterk kan wisselen en/of verschillen?

Neurowetenschappers doen pas tientallen jaren onderzoek naar het ook voor hen schimmige fenomeen genderdysforie, en afgezien van de vraag of tientallen jaren onderzoek wel of geen ‘wetenschap’ oplevert, zijn er vooralsnog meer vragen dan antwoorden met betrekking tot dit onderwerp.

Wanneer is iemand nou genderdysfoor en wanneer niet?

Is de ene trans mens ietsjes meer ’transgender’ dan de ander?

We leven nu in een realiteit waarin veel mensen, vooral jonge mensen, maling hebben aan gendernormen en een vastomlijnde binaire genderexpressie. Mensen die zich, zoals ze dat verwoorden, ‘niet laten vastleggen’ met betrekking tot hun genderidentiteit.

Maar waarom vinden we gender eigenlijk zo belangrijk?

We leven is een vrij strikte binaire mannen-vrouwen wereld. Toch lijkt het loslaten van die gendernormen op papier niet zo’n probleem te zijn. Tolerante mensen zien daar wel de voordelen van. Totdat de partner, het eigen kind, of de eigen ouder in min of meerdere mate genderdysfoor blijkt te zijn, want dan leidt het ontbreken van antwoorden op de vraag: ‘Hoe kan dit en waarom?’ niet zelden tot scheidingen en relatiebreuken. Door de genderdysforie van een partner of kind kunnen hele gezinnen uit elkaar vallen.

Genderdysforie.

Iemand schreef ooit: ‘Zoals de wind waait, waait mijn gender.’ Een persoonlijke beleving. En er zijn nogal wat variaties denkbaar op dit thema.

Genderdysforie is niet eenduidig, waardoor je mensen die genderdysforie ervaren niet kunt categoriseren.

Zijn we op weg naar een samenleving waarin mensen zichzelf kunnen zijn zonder te hoeven voldoen aan binaire verwachtingen?

Ik mag het hopen.

Het zou een stuk schelen in de drukte rondom de transzorg als we de onzin om mannelijkheid en vrouwelijkheid wettelijk vast te leggen zouden afschaffen. Dat de samenleving daar nog lang niet klaar voor is, zien we om ons heen. De vraag: ‘Wát ben je?’ is nog altijd booming.

Genderdysforie.

Volgens velen zijn mensen die genderdysforie ervaren een ‘marge’ in de samenleving. Voor hen is het schrikken als ze vernemen dat elk jaar honderden mensen zich aanmelden bij de diverse genderpoli en behandelaars. En nee, genderdysforie gaat niet over het wel of niet aantrekken van een kledingstuk. Een man die graag rondloopt in een jurk is een man die graag rondloopt in een jurk, en dat heet gewoon expressie.

Daar mogen we best wel wat meer mee spelen toch?

Van genderexpressie is nog nooit een mens ’transgender’ geworden.

*

Jacky van Tongeren identificeert zich als vrouw met een transseksueel verleden. Ze heeft de volledige transitie doorlopen, en is inmiddels dus ook legaal ‘mevrouw’. Haar seksuele oriëntatie is panseksueel: ze valt op personen en niet op lichaamsdelen. Jacky is een multi-instumentalist met als hoofdinstrument basgitaar. Ze schrijft muziek, arrangeert en is sessiemuzikante.