Dit jaar is het honderd jaar geleden dat auteur en dichter Hans Warren werd geboren en twintig jaar geleden dat hij overleed. Warren was de zoon van Zeeuwse ouders die voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog pro-Duits waren (alhoewel geen lid van de NSB) en tegen wiens denkbeelden de toen beginnend auteur zich sterk verzette.
Tekst: Rick van der Made
Foto: Hans Warren in 1981, door Hans van Dijk/Anefo
Ondanks zijn relaties met vrouwen en ondanks dat hij zijn homoseksualiteit zo goed mogelijk probeerde te onderdrukken, bleef hij ook relaties met mannen aangaan, wat regelmatig tot spanningen in relaties en vriendschappen leidde.
Eind jaren zeventig kreeg uitgever Bert Bakker interesse in de geheime dagboeken die Warren bijhield. De eerste van de lange reeks dagboeken die in 1981 verscheen was voor veel kenners van Warrens werk een aangename verrassing, al waren vrienden en kennissen van de schrijver die in de boeken voorkwamen soms minder enthousiast door de openhartigheid waarmee Warren hen beschreef.
Mijn vader was een groot liefhebber en kenner van Warrens werk en spaarde vanaf 1981 diens Geheime Dagboeken. Toen ik in Spanje een oudere meneer zag zitten die een boek aan het lezen was, moest ik aan mijn vader denken. En aan Hans Warren. Ik schreef er een verhaal over:
*
Vorige week zag ik hem op het strand tegen het muurtje onder de palmboom zitten. Iets in zijn houding ontroerde me. Zijn rust, misschien. Zijn langzame manier van de bladzijden omslaan. Zijn tevredenheid.
Af en toe keek hij even op van zijn boek en staarde hij naar de oceaan. Tijdens een van die momenten kruisten onze blikken elkaar. Ik knikte naar hem. Glimlachend knikte hij naar me terug.
Ik werd nieuwsgierig naar het boek dat hij las, dus toen ik uit het water kwam en langs hem liep, probeerde ik zo tersluiks mogelijk een blik op de kaft te werpen. Het was ‘Honderd jaar eenzaamheid’ van Gabriel García Márquez. Maar dan in het Spaans. ‘Cien años de soledad’.
Vanmorgen, toen ik naar het tafeltje van het terras van het strandtentje toeliep om een koffie te drinken, zat de lezende meneer op het terras. Hij keek op, we knikten elkaar weer even vriendelijk toe waarna hij weer in zijn boek dook. Hij had zijn koffie al op, maar maakte geen aanstalten het terras te verlaten.
Ik hoopte dat hij nog even naast mij zou blijven zitten lezen. De meneer deed me aan mijn vader denken. Sterker nog, hij had mijn vader kunnen zijn. In leeftijd. En in uiterlijk. Vooral de mooie slag in zijn grijze haren. Maar nog meer in zijn rustige gebaren. In zijn liefde voor boeken. In de zorgvuldigheid waarmee hij de bladzijden van zijn boek omsloeg. In de manier waarop hij nog even de reeds gelezen bladzijde terugsloeg en de laatste zin ervan herlas, alsof hij moeilijk afscheid van de bladzijde kon nemen. Alsof hij het jammer vond dat er weer een bladzijde van het verhaal voorbij was.
Honderd jaar eenzaamheid.
Mijn vader is zeventien jaar geleden onverwachts overleden. Vlak voor zijn dood had hij het laatste deel van de dagboeken van Hans Warren gekocht. Een van zijn lievelingsauteurs. Vader was er nog niet in begonnen. Het boek hebben wij, zijn kinderen, met een laatste lieve groet erin geschreven naast hem in de kist gelegd.
Het beeld van de vriendelijke man die tevreden en rustig zijn boek uitleest en die op mijn vader lijkt, stelt me gerust.
Omdat je met een dagboek van Hans Warren of met Honderd jaar eenzaamheid naast je misschien nooit echt eenzaam bent.
*
Rick van der Made (Breda, 1968) is hoofdredacteur van Gaykrant. Hij is ook dichter en columnist. Rick woont met zijn huisgenote Pascale en hun twee katten Boris en Klaas in Hooge Zwaluwe.
