Minister Van Engelshoven: ‘Ik maak me zorgen over de conservatieve bewegingen’

We kennen haar allemaal als minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Daarnaast is ze sinds het aantreden van kabinet-Rutte II, in oktober 2017, ook de verantwoordelijk bewindspersoon voor Emancipatie. Wat is er allemaal goed gegaan tijdens haar ambtstermijn? En waar moet aandacht voor blijven? Gaykrant ging in gesprek met demissionair minister Ingrid van Engelshoven en blikte terug op de afgelopen vier jaar. Deze week deel 2: stappen achter- en vooruit.

Tekst: Ricardo Brouwer
Foto’s: Rijksoverheid

Het ondertekenen van de Nashville-verklaring is ook iets wat je tegenkwam tijdens je ambtstermijn. Net als bij de kwestie-Johan Derksen was je ook hier erg fel op. Een Kamerlid ondertekende deze verklaring, veel dominees ook. Toen dat bericht je bereikte, wat dacht je als eerste?

Als eerste vroeg ik me af waarom er de behoefte is om dit soort verklaringen te tekenen. Waarom zou je mensen zo in een hoek willen drukken? Ik weiger te begrijpen dat zo’n verklaring nodig is, voor wie dan ook. Ik gun mensen alle vrijheid om hun geloof te belijden, maar geloof moet ook gaan over liefde en barmhartigheid. Het kan voor mij nooit gaan over uitsluiting van mensen. Dat is iets wat ik er niet aan begrijp en er niet aan wil begrijpen.

Ik wilde er wel meteen alert op zijn: het document heet niet voor niets de Nashville-verklaring. Gelukkig waait er op dit moment een iets andere wind uit de Verenigde Staten, maar je zag dat de conservatieve beweging uit de VS en andere landen wel voet aan de grond kreeg. En krijgt. Ik vind dat we hier ongelooflijk alert op moeten zijn, want ik maak me echt zorgen over deze conservatieve bewegingen waar stappen terug in de tijd worden gezet wanneer het gaat om de positie van bijvoorbeeld vrouwen en de LHBTI-gemeenschap.

“We zijn pas klaar wanneer iedereen de ruimte voelt om zichzelf te zijn en hierin wordt geaccepteerd.”

 

In hoeverre heeft die beweging al voet aan de grond?

We hebben inmiddels landen in de Europese Unie die LHBTI-vrije zones hanteren. Ik vind dat echt een schandvlek op Europa. En dat er dan zo’n verklaring komt die dan de Nashville-verklaring heet: daarmee geven ondertekenaars het signaal af dat ze onderdeel zijn van die conservatieve stroom in de wereld en dat het wat hen betreft wel wat minder kan met die mensenrechten. Het zijn overigens dezelfde mensen die mij betichten van genderideologie.

Ik zeg tegen hen dat het niets met ideologie te maken heeft, het is gewoon het recht van mensen om zichzelf te zijn. Ik kan me er erg over opwinden dat onder het mom van de vrijheid van godsdienst zo’n verklaring wordt getekend. Vrijheid komt met een verantwoordelijkheid. Je moet oog hebben voor gekwetste mensen. Er waren ook directeuren van scholen die deze verklaring hebben getekend. Je zal maar puber zijn, nog uit de kast moeten komen en op een school zitten waar zo’n verklaring wordt onderschreven. Dan denk je wel drie keer na. Dit doet zoveel met mensen en het is zo onnodig.

Je zei destijds dat met deze verklaring stappen terug in de tijd gezet werden. Daarnaast heb je het World Congress of Families, waar partijen uit de VS en Rusland, maar ook uit Europese landen als Polen, Hongarije en Italië bij aangesloten zijn. Ook een partij als Forum voor Democratie flirt met deze partijen. Is het tij aan het keren wat betreft achteruitgang? Gaan we inmiddels weer een beetje vooruit of moeten we nog steeds erg op onze hoede zijn?

We moeten nog steeds erg op onze hoede zijn. De huidige president van de Verenigde Staten staat evident anders in deze discussie. Ik hoop dat dit ook internationaal impact zal hebben. Een moment dat mijn eigen ogen echt opende was bijvoorbeeld een vergadering die ik had bij de Verenigde Naties. Het was met de Commissie voor de Status van Vrouwen. We hadden een toevoeging gedaan aan een verklaring, namelijk dat we vinden dat vrouwen die slachtoffer zijn geworden van seksueel misbruik recht hebben op medische zorg. Een toevoeging waarvan ik denk: dit is een no-brainer, een fluitje van een cent, om dit erdoorheen te krijgen. Maar we hebben het niet gered.

De conservatieve coalities waren sterker en zeiden dat die medische hulp wel eens abortus zou kunnen zijn en dat mag volgens hen niet. Het is nog niet zo heel lang geleden, ik geloof in de afgelopen campagne, dat een kandidaat van een regeringspartij zei dat ook een vrouw die slachtoffer is van verkrachting de vijf dagen bedenktijd voor abortus moet doorlopen. Ook hiervan denk ik: jongens, dit zijn de conservatieve tendensen waar we alert op moeten zijn.

Zeker in een tijd waarin we zien dat er bewust wordt geknaagd aan verworven rechten van bijvoorbeeld de LHBTI-gemeenschap moeten we op onze hoede zijn en moeten we stelling nemen.

De kandidaat waar je over sprak is nu Kamerlid én partijgenoot van je collega op dit ministerie, Arie Slob. Demissionair minister Slob, met zijn kantoor hier naast het jouwe, heeft natuurlijk ook wat gezegd van de homoverklaringen in het onderwijs. Hier is hij op teruggekomen. Was dat jouw verdienste? Heb je even op de deur geklopt?

Ik denk dat het zijn eigen verdienste is. Natuurlijk hebben we hier gesprekken over gehad. Ik geloof oprecht dat hij nooit de intentie heeft gehad om mensen te kwetsen. Hij ziet volgens mij erg goed de opdracht voor het onderwijs om voor alle jongeren een sociaal veilige omgeving te bieden. Waar we wellicht anders in staan is de artikel 23-discussie, over de vrijheid van onderwijs.

We hebben natuurlijk wel samen brieven aan de Kamer geschreven dat deze vrijheid nooit het excuus mag zijn om een sociaal onveilige omgeving te creëren. Ook daar moeten we alert op zijn.

Wat waren jouw persoonlijke hoogte- en dieptepunten tijdens je ambtstermijn?

De kwestie-Johan Derksen blijft voor mij echt een dieptepunt, omdat ik de impact op mensen zo groot vond. Ik hoop dat we daarvan geleerd hebben. Een hoogtepunt vond ik onder meer dat we bij de start al de opdracht hadden om het Regenboog Stembusakkoord uit te voeren. Hier zijn we vrijwel volledig in geslaagd. Er ligt nu een nieuw akkoord voor ter uitvoering en zelf vind ik dat het komende kabinet hier ook echt mee aan de slag moet.

De afgelopen vier jaar heb ik ervaren dat we echt samen met de LHBTI-gemeenschap zijn opgetrokken. Dit vond ik erg waardevol. Ik hoop dat de gemeenschap het ook zo heeft ervaren. Dat er geluisterd werd naar hen. Dat ik me verdiept heb in hoe het is om LHBTI te zijn.

Zelf ben ik een heteroseksuele cisgender vrouw. Ik kan dus niet over alles zeggen dat ik weet hoe iets voelt of hoe iets is. Dan moet je willen luisteren en vragen hoe het voor iemand is. Zonder daar snel een oordeel over te vellen.

“Ik maak me zorgen over de conservatieve bewegingen waar stappen terug in de tijd worden gezet”

Tegelijk denk ik over transgender en intersekse mensen, maar ook over jonge personen, dat we als land soms te makkelijk hebben gedacht over hoe het hier geregeld is. Dat alles wel goed zat. Maar dat blijkt niet altijd zo te zijn. We moeten er echt oog voor houden dat iedereen kan zijn wie diegene wil zijn.

We zijn pas klaar wanneer iedereen de ruimte voelt om zichzelf te zijn en hierin wordt geaccepteerd. De volgende minister van Emancipatie wil ik dan ook meegeven om veel op te blijven trekken met de LHBTI-gemeenschap en met hen te kijken wat er nodig is om dit te bereiken. Concrete stappen die voor de LHBTI-gemeenschap ook écht een stap vooruit betekenen. Je moet het niet voor hen bedenken, maar met hen.

Lees ook deel 1 van dit interview: Minister Van Engelshoven: ‘Ik ben bang dat emancipatie nooit voltooid is’

*

•••

Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?

Klik hier voor meer informatie!