Komend weekend viert heel Nederland normaal gesproken een christelijk feest (met wat heidense elementen): carnaval. Helaas moeten we dit jaar door corona onze eigen kleren aanhouden en de feestkleding in de kast laten laten. Ik denk echter niet dat iedere carnavalsganger zo stilstaat bij het feit dat er een christelijk feest gevierd wordt. Voor de meeste mensen is het gewoon feesten en je kunnen verkleden zonder dat iemand er gek van opkijkt.
Door Stijn Jephta van der Woude
Hoofdfoto: Frank Kovalchek/Wikimedia Commons
Ik ben predikant (nouja bijna dan), protestant en dus christelijk! There, I said it. En ja ik weet het. Soms is zeggen dat je christelijk bent tegen LHBT+’ers, een beetje als vloeken in de kerk. Maar ik moet daarbij wel zeggen: ik ben zelf homoseksueel en getrouwd met een man, dus ik ben een beetje van beide werelden.
Van oorsprong is carnaval een katholiek feest. Vandaar dat men in Noord-Brabant en Limburg (en sommige delen van oost-Nederland) het feest uitgebreid viert, want dat zijn nog steeds de meest katholieke provincies van Nederland.
Wij als protestanten hebben iets minder met carnaval, maar dat betekent niet dat we ons niet graag verkleden. Als predikant draag ik tijdens kerkdiensten bijvoorbeeld een soort wit gewaad met daaroverheen stola’s (een soort hangende sjaals) in verschillende kleuren afhankelijk van de tijd van het jaar. Een paar jaar geleden was er op de Dam in Amsterdam bijvoorbeeld een flashmob van allerlei predikanten, waar je goed kon zien hoe kleurrijk dat kan zijn.
Helemaal hetzelfde als carnavalskleding is het natuurlijk niet. Er schuilt een hoop symboliek in de kleding, alhoewel sommige mensen tegen mij nog steeds zouden kunnen zeggen: je lijkt wel een man in een jurk. Helemaal gelijk geef ik ze niet maar ik erken wel: het is geen alledaagse kleding.
Toch even terug naar dat carnaval. Want wat is er eigenlijk christelijk aan dat feest vragen sommigen zich misschien af? We weten immers allemaal dat er tijdens carnaval genoeg dingen gebeuren, zullen we maar zeggen.
Eigenlijk is carnaval wel een beetje een feest waarop je mag losgaan. Na carnaval begint in de kerk namelijk de 40-dagentijd, ook wel de Vastentijd genoemd. In die veertig dagen na carnaval en vóór Pasen, is het de gewoonte om wat soberder te leven (de zondagen tellen gelukkig niet mee).
Wat houdt dat vasten in? Vroeger waren daar strenge regels voor (en op sommige plekken nog steeds), maar tegenwoordig vullen de meeste mensen vasten op een eigen manier in. Je drinkt dan bijvoorbeeld geen alcohol, je eet vegetarisch, probeert niet te roken of eet geen snoep.
Je zou het een soort kerkelijk afkicken kunnen noemen. Het idee daarachter is dat je hierdoor bewuster gaat leven, ruimte krijgt om na te denken en je je zo voorbereidt op Pasen. Tegenwoordig vast men echter ook ‘omgekeerd’, in plaats van dingen te laten worden er juist positieve dingen gedaan. Sommige mensen stoppen iedere dag bijvoorbeeld iets in een voedselpakket wat ze aan het einde van de Vastentijd aan de Voedselbank schenken.
Als protestant doe ik aan het carnavals-gebeuren eigenlijk niet zo mee, maar de 40-dagentijd ‘vier’ ik afgelopen jaren wel. Wellicht past dat wel een beetje bij het imago dat wij protestanten hebben: in het zwart naar de kerk, zuur kijken en daarna weer gauw naar huis. Gelukkig voldoe ik aan geen van deze dingen. Ik ga ook wel eens in sneakers en trui naar de kerk (als ik een dienst moet leiden dus niet, dan draag ik die ‘jurk’), er mag tijdens de dienst ook heus wel gelachten worden en daarna drinken we vaak met zijn allen koffie en kletsen nog wat na.
Het imago van katholieken is wel wat anders: bourgondisch, kleurrijk en behalve de priesters en de paus nemen katholieken het niet zo nauw met de regels. Zij de paradijsvogels, wij protestanten de kraaien. Allebei wat stereotypisch, allebei wellicht met een kleine kern van waarheid.
Ik merk echter wel dat ik tot rust kom in die Veertigdagentijd. Ineens word je je bewust van de gewoontes die jou van dag tot dag in zijn greep hebben. Je raakt even los van alle zaken die normaal gesproken jouw leven structuur geven en je wordt wakker geschud.
Ik denk dat het gezond is dat wie carnaval wil vieren, ook meedoet met de tijd daarna. Want wie denkt dat het leven alleen maar feest, drank en gezelligheid is, die komt snel bedrogen uit. In het leven moet je af en toe ook stilstaan en bedenken hóe en waarom je leeft. Dat gebeurt in de kerk tijdens de Vastentijd, maar ook op vele andere momenten in het jaar. Het leven is een feest, maar heeft ook rafelrandjes.
Het carnaval van de LHBT+gemeenschap is meestal in de zomer, in de vorm van de Pride. Dat ons leven als queer mensen echter ook niet alleen maar een feestje is, daar kunnen velen van ons over meepraten. De Pride is naast een feest daarom ook hét moment om na te denken over hoe wij als queer mensen kunnen en mogen leven.
Hier in Nederland in relatief grote veiligheid, maar we weten: dat was hier niet altijd zo en dat is elders al helemaal niet altijd het geval. We moeten dat tijdens de Pride doen en doen dat gelukkig ook in de vorm van lezingen, films en allerlei andere activiteiten. Maar ik denk dat het gezond is dat we dat net als in de kerk, ook op vele andere momenten in het jaar doen. Waarom niet parallel aan de Vastenperiode? Je hoeft immers niet christelijk te zijn om over het leven na te denken.
Gewoon even stilstaan. Even nagaan welke mooie dingen je hebt mogen meemaken in je leven. Maar ook bewust zijn van die rafelrandjes. En als het dan toch even teveel wordt, onthoud dan: de zondag hoef je gelukkig niet te vasten!
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
