President Trump en mijn vriend Jay: uit velen één?

‘Wat zou ik als homoseksueel uit San Francisco nog gemeen moeten hebben met mensen die dit veroorzaken? Met het oerconservatisme en het constante ‘fake news’ van mensen die niets anders willen dan teruggaan naar de middeleeuwen of – als het enigszins meezit – naar de jaren vijftig van de negentiende eeuw?’

Dit schreef mijn vriend Jay uit Amerika mij op de avond dat Trump-aanhangers het congres hadden bestormd.

Het bericht van de vriend zette mij aan het denken.

‘E pluribus unum’ is onofficieel het nationaal motto van de VS. ‘Uit velen één.’ Een nastrevenswaardige gedachte waar menig land nog iets van zou kunnen leren. Menig land zou hoogstwaarschijnlijk iets beter af zijn bij een grotere eenheid in verscheidenheid.

Maar landen en maatschappijen zijn dynamisch. Eenheid valt niet gemakkelijk af te dwingen. En eenheid kent haar grenzen.

“Gebleken en inmiddels bevestigd is ook dat deze president niet herkozen is”

De kans dat Californië de onafhankelijheid uitroept lijkt me vooralsnog uiterst klein, al is er een groeiende minderheid die daar niet onwelwillend tegenover staat. Immers, voor Amerikanen als mijn vriend geldt dat ook de Amerikaanse kruik net zolang te water gaat tot deze barst.

Voor mijn gevoel stond ‘unum’ in de VS altijd voor ‘vooruitgang’. Het ‘pluribus’ was daaraan altijd ondergeschikt, maar zorgde er tegelijkertijd wel voor dat de democratische gedachte scherp werd gehouden. Of dat nu om de door Eisenhower zelf in bescherming genomen negen Afro-Amerikaanse scholieren in Little Rock ging, of om de hippies die tegen de Vietnamoorlog protesteerden.

Ku Klux Klan, televisiedominees en Anita Bryant zorgden weliswaar voor veel leed en onrust, maar slaagden er nooit in het vooruitstrevende ondernemerschap van de rest van het land te gijzelen.

Eenheidsdrang of de drang naar onafhankelijheid, zoals we onlangs in Catalonië hebben meegemaakt, gaat over sentimenten. Onafhankelijk van wat goed of fout is of van wat iemand – of een meerderheid elders – goed of fout vindt, is het goed voor te stellen dat de Catalaanse onafhankelijkheidsstrijder nog maar weinig vertrouwen heeft in de Spaanse rechtspraak.

Het is evenmin lastig voor te stellen in wat voor diepe onrust, of afgrond zelfs, de gehele Europese Unie gestort zou zijn als zij de Brexit gewoonweg niet geaccepteerd had.

‘Het hart heeft zijn redenen, die het verstand niet kent,’ schreef Blaise Pascal reeds in de zeventiende eeuw. En dat geldt zeker voor dit soort sentimenten. Sentimenten die niet per se beter, maar misschien wel begrijpelijk zijn.

Het is een uiterst lastige opgave om iemand met de haren naar een eenheid toe te slepen of binnen een eenheid te houden als die iemand dat helemaal niet wil. Als ‘pluribus’ niets of niet langer iets in ‘unum’ ziet, is het uiteraard gemakkelijker en veiliger de vraag te stellen wat er toch met die gekke pluribus aan de hand is, in plaats van te onderzoeken of er aan unum het een en ander zou moeten veranderen.

Als ‘unum’ geen gemeenschappelijk doel meer weet te dienen (vooruitgang, voorspoed, veiligheid, een betere toekomst voor de generaties na ons … ) geeft dat elk mogelijk pluribus al snel de mogelijkheid de stekker uit de eenheid te trekken.

“Eenheid valt niet gemakkelijk af te dwingen. En eenheid kent haar grenzen”

Gebleken is dat bij de bestorming van het Amerikaanse congres deze groep mensen de rest van het land geenszins in gijzeling heeft gehouden. Na de beelden van een ogenschijnlijk breekbare democratie, tonen de woorden van vice-president Pence (‘Laten we weer aan het werk gaan’) mij tevens de veerkracht ervan aan.

Gebleken is ook dat een Amerikaanse president die enkel uit is op het aanwakkeren van verkeerde sentimenten bij één specifiek onderdeel van het geheel aan pluribus (namelijk het gedeelte van het oerconservatisme en van het constante ‘fake news’ van mensen die niets anders willen dan teruggaan naar de middeleeuwen of – als het enigszins meezit – naar de jaren vijftig van de negentiende eeuw: het gedeelte dat juist geen énkele verbinding met welk ander pluribus dan ook zoekt) al het goede dat het unum te bieden heeft alleen maar ernstig in gevaar brengt.

Gebleken en inmiddels bevestigd is ook dat deze president niet herkozen is. 

Hoe graag hij het ook zou hebben gewild, Trump is er niet in geslaagd het land van e pluribus unum nog langer in gijzeling te houden.

Rick van der Made (Breda, 1968) is dichter, adjunct-hoofdredacteur en columnist bij de Gaykrant. Hij opent voor de lezer de wereld die hemzelf fascineert, ook als deze soms ‘lastig’ wordt. Hij maakt lezers deelgenoot van die (soms alledaagse) wereld, met teksten en gedichten die tegelijkertijd een meer diepgravend beeld geven van die werkelijkheid. En achter die schijnbaar nonchalante beelden liggen grote thema’s: seksualiteit, vluchten, lijden, redding, waanzin. En liefde.

•••

Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?

Klik hier voor meer informatie!