Pierre Valkering: “Ik woon hier als in het paradijs”

Stadsdeel Zuid van de gemeente Amsterdam, de Amsterdamse welzijnsorganisatie SOOZ, werkgroep Grey Pride Zuid en de Gaykrant werken samen om levensverhalen van LHBT-bewoners van het stadsdeel in kaart te brengen. Tien weken lang zijn deze verhalen hier te lezen, met vandaag priester Pierre Valkering.

Tekst: Paul Hofman
Foto’s: Anita Muschner

Vorig jaar werd pastor Pierre Valkering van de Amsterdamse Vredeskerk landelijk bekend. Wekenlang was de in de Pijp werkzame en woonachtig priester in het nieuws. Precies op de dag van zijn 25-jarig priesterjubileum kwam hij uit de kast, maa een dag later werd hij door zijn toenmalige baas, bisschop Punt van Amsterdam-Haarlem, geschorst. Die situatie duurt tot de dag van vandaag voort. De geestelijke vertelt over zijn leven, werk, de betekenis van Amsterdam- Zuid en zijn toekomst. “Ik voel me hier in het paradijs.”

Hipster

Aan de rand van ‘de Pijp’ staat de Vredeskerk. Al meer dan honderd jaar is de kerk een blikvanger van Zuid en onlosmakelijk verbonden met dit stadsdeel. Een deel van de buurt wordt in de twintiger jaren van de vorige eeuw gebouwd door twee katholieke woningbouwverenigingen. In de volksmond werd het ‘Het Papendorp’ genoemd.

In die begin jaren was het grootste deel van de bevolking hier katholiek, vertelt Valkering. Met zijn lange haar en hippe baard heeft hij iets van een hipster. De buurt was enorm kinderrijk. In de decennia na de Tweede Wereldoorlog kwamen er ongeveer duizenden mensen op zondag naar de Vredeskerk, vervolgt Valkering. “Maar wel verspreid over vijf missen, hoor.” Het aantal gelovigen dat nu op zondag naar de kerk komt is teruggelopen tot iets meer dan honderd. Een gevolg van de secularisatie.

In een feestelijke mis ter ere van zijn jubileum eind maart 2019 waarbij meer dan 700 mensen aanwezig waren, werd zijn autobiografie “Ontkleed niet naakt staan” gepresenteerd. Gehuld in een roze gewaad hekelde hij de zwijgcultuur in de katholieke kerk over homoseksualiteit. Het boek deed een kleine mediastorm opwaaien.

“Veel homofobie in de kerk is dekmantel” 

Gaysauna’s

In het boek beschrijft hij niet alleen zijn jeugd, ontluikende seksualiteit, studie maar ook staat hij stil bij zijn bezoeken aan gaysauna’s, darkrooms en… zijn pornoverslaving. De onthullingen slaan in als een bom. Een dag later wordt hij, wegens het schenden van het celibaat, op non- actief gezet. Tegen die beslissing gaat hij in beroep.

Eind 2019 maakt de Congegratie van de Clerus (een soort ministerie van de katholieke kerk) bekend dat het besluit van de bisschop op verkeerde gronden is genomen. Zolang het beroepsproces loopt, mag Valkering bij de ‘gratie Gods’ in de pastorie wonen. Waar normaal gesproken de stadsgeluiden doordringen, is de stilte in deze coronatijd op zijn terras opvallend: “Het is net alsof het altijd zondagmiddag is, zoals vroeger.”

Zelfs de kerkklokken voor de missen klinken tijdens het begin van de crisis niet. Inmiddels worden er weer missen gehouden. Hoe hij zich voelt? “In deze verplichte bezinningsperiode is het net alsof iedereen mij gezelschap is komen houden.” Valkering straalt rust uit, is er de man niet naar om in paniek te raken. Wat in de toekomst ligt, is volstrekt onduidelijk voor hem. “Dat ligt in Gods handen.”

Ritme

“De basis van mijn dag zijn de vijf gebedstijden. Het zijn de gordijnhaakjes van mijn leven nu.” Ook zwemt hij elke dag in het Amsterdamse Bos of in de Kostverlorenvaart: “Weer of geen weer, behalve op zondag.” Als oudste in een gezin van vijf kinderen groeit Valkering op, eerst in Santpoort, later verhuist de familie achtereenvolgens naar Apeldoorn, Purmerend en Zuidoostbeemster.

Als jongetje raakt hij al geboeid door de figuur van priester. Na zijn middelbare school begint hij de theologie- opleiding aan de dan nog bestaande Katholieke Theologische Hogeschool van Amsterdam.  In 1994 wordt hij in de Amsterdamse Nicolaaskerk tot priester gewijd. Datzelfde jaar wordt hij aangesteld als pastoor in de parochie van de Vredeskerk (officieel: Onze Lieve Vrouw Koningin van de Vrede).

Veryupping

Al tijdens zijn studie ontmoet hij tijdens een discoavond in het Amsterdamse COC een jongen op wie hij verliefd wordt: Het is liefde op het eerste gezicht. Ze gaan samenwonen en kiezen voor de Pijp, maar nog voor de priesterwijding spat hun droom uiteen: ze gaan uit elkaar, maar hebben ook nu nog steeds contact.

Terugkijkend op die begintijd: “Het was een vreselijk oude woning met nog jute aan de muur. De buurt was levendig, gezellig en sfeervol. Maar de verslavingsproblematiek van toen was heel zichtbaar met naalden van junks en fietsen die voortdurend werden gejat.”

Hij benadrukt dat het nu veel netter is geworden al staat de veryupping hem tegen. “Kijk eens naar de renovatie van woningen hiertegenover, prima, maar het geld dat daarna moet worden betaald is enorm. Vaak worden deze huizen gekocht als beleggingsobject.” Na een korte stilte: “Mensen met een smalle beurs worden zo de buurt uitgejaagd naar de randen van de stad.

De macht van het geld overheerst. En de overheid buigt voor het kapitaal.” Het baart hem grote zorgen. “Winsten worden geprivatiseerd, verliezen worden gesocialiseerd.” De solidariteit in de samenleving staat volgens Valkering onder druk.

Verboden

“Toen ik hier kwam merkte je de invloed van de Roomse kerk nog wel. Je had hier vroeger veel grote gezinnen, die waren hecht. Iemand zei ooit gekscherend; ‘alles was verboden en wat wel mocht moest’: met straffe hand waakte de geestelijkheid.” Maar: solidariteit en betrokkenheid waren belangrijke sleutelwoorden. “Mensen leefden toen heel mooi.”

Eiland

Die verbondenheid is nu vrijwel volledig verdwenen, signaleert hij: “In het begin van mijn priesterschap deed de Vredeskerk me denken aan de kerk van mijn jeugd. Ik dacht: dat dit nog bestaat. Het was een soort eiland waarvan je het bestaan niet kende. Ik voelde me als het ware teruggezet in de tijd, een heel mooie ervaring.”

Maar nu is alles anders: “Ik heb de kerk zien veranderen. Het is nu internationaler, veelkleuriger geworden.”  Hij juicht die ontwikkeling toe. “De kerk verbindt mensen mondiaal: in die zin is het een voorhoede.” Die mix van arm en rijk, geleerd of eenvoudig is indrukwekkend vindt Valkering.

Woestijn

Zolang het kan, blijft Valkering in de pastorie wonen. “Ik maak me geen zorgen dat ik weg moet. Wel maak ik me kwaad over hoe de kerk omgaat met homoseksualiteit. Daar ben ik voor opgekomen.” Dat dat moest gebeuren, daarvan is hij overtuigd. Aan het eind van het gesprek merkt Valkering op: “Veel homofobie in de kerk is een dekmantel geweest. En dat is het nog steeds overigens.” Wat in zijn leven heeft gespeeld, gold voor veel meer priesters binnen de kerk.

Heilige grond

Hij is inmiddels vergroeid met Zuid. Ook de Vredeskerk blijft, ondanks zijn schorsing, een speciale plaats in zijn hart houden. Trots onthult hij op de valreep: “Wist je dat de familie van mijn moeder de achternaam Van Amsterdam heeft? Ik heb hier diepe roots die eeuwen teruggaan. Zo is één van mijn grootvaders op een steenworp afstand hiervandaan geboren.” Hij wijst in de richting van het koepeltje van de roeivereniging aan de Hobbemakade (vroeger Boerenwetering). Stralend: “Amsterdam is mijn stad.”

* * *

Laatste stand van zaken: de Paus en Pierre

Na een procedure van ruim een jaar heeft paus Franciscus deze zomer de knoop doorgehakt: Pierre Valkering blijft geschorst als priester en zijn ontslag als pastoor van de Amsterdamse Vredeskerk is definitief. Hij mag na een periode van bezinning en begeleiding wel weer als priester werkzaam zijn, maar op een andere plaats dan in de Vredeskerk. Het laatste woord is echter nog steeds niet gesproken, aldus Pierre Valkering zelf.

---

Stadsdeel Zuid van de gemeente Amsterdam, de Amsterdamse welzijnsorganisatie SOOZ, werkgroep Grey Pride Zuid en de Gaykrant werken samen om levensverhalen van LHBT-bewoners van het stadsdeel in kaart te brengen. Dat heeft geresulteerd in een bijzonder magazine met de pakkende titel Q.  De tweede editie van het magazine werd op coming-out dag uitgereikt door Maureen Arnhem (Ambtenaar Diversiteitsbeleid van de gemeente Amsterdam) aan directeur Jelle Houtsma (directeur stichting SOOZ). “De veelkleurigheid, de openheid en de vanzelfsprekendheid van de geïnterviewden zijn aanstekelijk en een hart onder de riem voor allen die een coming out willen gaan doormaken” Duidelijk is dat het LHBT-beleid in Amsterdam-Zuid staat als een huis.