Tom de Jong “Ik wilde eigenlijk niet ‘zo’ zijn”

Stadsdeel Zuid van de gemeente Amsterdam, de Amsterdamse welzijnsorganisatie SOOZ, werkgroep Grey Pride Zuid en de Gaykrant werken samen om levensverhalen van LHBT-bewoners van het stadsdeel in kaart te brengen. Tien weken lang zijn deze verhalen hier te lezen, met vandaag Tom de Jong: “Ik heb het in Zuid prima naar mijn zin.”

Tekst: Paul Hofman
Foto: Anita Muschner

Tom de Jong (66) staat op inmiddels het punt met pensioen te gaan maar is nog volop actief. Hij wordt geboren in een gezin van negen in Arnhem, groeit vanaf zijn twaalfde op in een klein dorp in de provincie Utrecht en brengt er zijn middelbare schooltijd door. Hij heeft een broer en vijf zusters en begon ooit als verpleegkundige maar ging al snel zijn droom achterna: zanger en acteur worden. 

Moeders

Tom komt net van een optreden als we hem spreken over zijn leven, passies en optredens. Bijna dertig jaar woont hij in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Hij wil er nooit meer weg, verzekert hij. “Mijn ouders waren ontzettend trots toen ik geboren werd, eindelijk een zoon na vijf dochters. Eén van mijn zussen was allesbehalve blij. Onderaan de trap riep zij keihard: verdorie een broertje, die pesten alleen maar…” Het tegendeel was het geval. Ik had het best pittig met zes ‘moeders’ boven me. Moest ik naar bed dan hoorde ik vele malen achter elkaar: ja…. je moet nu naar bed!!! Maar het was ook wel gezellig.”

Kaboutertje

Hij is een leuk en vrolijk mannetje maar wordt op school gepest. “Een jongen bij mij in de klas had een kaal hoofd en werd gepest. Ik nam hem onder mijn hoede als vriend, maar toen na behandelingen zijn haar begon te groeien was hij juist  degene die zich bij de pesters aansloot.”

De eerste ervaring op een podium staat in zijn geheugen gegrift. “Op mijn tiende stond ik op het toneel van de Arnhemse Stadsschouwburg. Ik zat als kaboutertje op de grond tussen een aantal danseressen, waaronder een paar van mijn zussen, die dansten in een balletvoorstelling. Vol plezier zat ik daar naar hen te kijken.” Dat hijzelf jaren later vaak op het podium zal staan kan hij dan nog niet bevroeden.

Jan Cremer

Als hij twaalf is, verhuist het gezin naar Utrecht. Hij doet de middelbare school en omdat hij geen vechtersbaas is, moet hij het vaak ontgelden. “Er zat een jongen in de klas die ik heel spannend vond.” Toch wordt hij verliefd op het mooiste meisje van de klas maar tot zijn grote verdriet is de liefde niet wederzijds. “Ben ik daarom later op jongens gaan vallen?”, vraagt hij lachend. Een anekdote wil hij ons niet onthouden:

“Op een middag zaten wij met vrienden bij elkaar en een van de jongens las voor uit het beroemde boek ‘Ik Jan Cremer’. Zij werden hier allemaal enorm opgewonden van en ik, tot mijn grote schrik, juist van hén. In paniek ben weggegaan. Er klopte iets niet bij mij, maar wat?”

Uit de kast

“Eigenlijk wilde ik niet ‘zo’ zijn, want ik voorzag alleen maar grote problemen. Daarom stopte ik het zo diep mogelijk weg en was heel bang. Zag Albert Mol voor me en zeker de ‘vrouwelijke’ types die ik tegenkwam schrokken me af. Daar wilde ik niet mee geassocieerd worden. Nu is alles anders.” Op zijn zeventiende begint hij aan een opleiding tot verpleegkundige. Hij gaat op kamers, haalt zijn diploma, krijgt een relatie en gaat werken. “Ik kreeg een verhouding met een meisje.” Het zou vijf jaar duren. “Maar ik bleef denken aan jongens.” Uiteindelijk valt hun relatie in duigen.

“Ik maakte zelf het grootste probleem van mijn anders zijn”

Over het moment dat hij uit de kast kwam, zegt hij: “Toen confronteerden een vriendin en haar vriend me ermee: ‘Waarom praten we alleen maar over muziek en vertel je zo weinig over wat er echt in je leven speelt?’ vroegen ze. Volgens mij heb je ons best wel iets te vertellen. In tranen vertelde ik dat er iets in mij niet klopte, waarop zij me enorm warm opvingen en juist zeiden heel blij te zijn dat ik eindelijk eens iets zei wat over mezelf ging en niet langer overal omheen praatte.”

Hij neemt het besluit uit de kast te komen. Hoe verliep dat? “Ik vertelde het eerst aan mijn vriendin en daarna aan mijn moeder die het heel goed opnam. Later die dag aan mijn vader. Hij keek ervan op, maar wees mij absoluut niet af.”

Ook mijn vrienden reageerden heel anders dan ik mij in mijn angstige dromen had voorgesteld. “Nou, nu weten we tenminste echt iets meer van en over jou. Ikzelf was dus het probleem. om me daar zo bang over te voelen.” Hij verhuist naar Amsterdam en gaat niet veel later samenwonen met een man. In zijn vrije tijd speelt hij in een new wave band en in een amateurtoneelgroep.

Acteren bevalt hem zo goed dat zij de stoute schoenen aantrekt en naar een bekend casting- bureau gaat. Dat moment zal zijn leven veranderen. Kort daarna doet hij auditie voor een professioneel gezelschap. “Mijn eerste theaterervaring met onder andere Peter Faber in de cast.” Hij neemt ontslag als verpleger en vanaf dat moment is hij acteur. “Achteraf gezien een grote sprong in het diepe.”

Acteren en zingen

Zijn keuze zijn hart te volgen blijkt goed uit te pakken. Hij speelt in een aantal populaire televisieseries waaronder Spijkerhoek, Medisch Centrum West, Oppassen, Onderweg naar Morgen en Goede Tijden, Slechte Tijden. Twee jaar geleden kreeg hij een grote rol in de internationale achtdelige HBO-televisieserie Grisse.

Daarnaast werkt hij als stemacteur in commer- cials. En als zanger is hij inmiddels niet meer weg te denken. “Zingen deed ik altijd al. Als negen- tienjarige puber ben ik in een symfonische en later in een new wave band gaan spelen. Op mijndertigste heb ik zelfs bij het platenlabel van DJ Joost den Draaijer een single uitgebracht met de titel Scratch Your Ass. Dat kon dus niet en het werd Scratch Your Act.” Dan: “Zingen spoelt de ziel zeg ik altijd, het tilt me op en ik word er enorm gelukkig van. En….zingen en acteren betekent in beide gevallen performen.”

“Op de verjaardag van de inmiddels 75 jaar geworden Ramses Shaffy mocht ik optreden. Het was een hoogtepunt voor mij”

“Op de verjaardag van de dan 75 jaar geworden Ramses Shaffy mocht ik optreden. Het was een hoogtepunt voor mij.” In 2019 doet hij mee aan het televisieprogramma ‘The Voice Senior’ waar hij met Zing, Vecht, Huil, Bid, Lach, Werk en Bewonder laat zien wat hij kan. “Een waanzinnig leuke tijd. Ik heb hier dierbare vrienden aan overgehouden.” Met een aantal van hen is hij van plan coronaproof Senior Voice Vrienden Concerten te gaan geven. Intussen maakt hij lange wandelingen met zijn vier jaar oude hondje Pepe. “Het is een Havanezer en hij is echt mijn maatje.”

Geweld

Zuid heeft zijn hart gestolen. Als het onderwerp antihomoseksueel geweld ter sprake komt, valt  hij stil. Dan: “Ik ben eind 1986 in Nijmegen enorm in elkaar getrapt toen ik laat uit een kroeg kwam en met mijn auto naar huis in Utrecht wilde gaan. Het was twee uur ’s nachts. Een aantal jongeren hadden mij uit het gay café zien komen. Zinloos geweld, met een enorme impact. Nog steeds trouwens, want als ik nu over anti-LHBT-geweld lees of hoor, komt het heftig bij me binnen.”

Corona

Wat betekent deze coronatijd voor hem? “In eerste instantie, hoe gek dat ook klinkt, kwam ik helemaal tot mezelf. Lekker lange wandelingen maken met mijn hond Pepe langs de Amstel, geweldige series bingewatchen, lekker uitslapen en contact via WhatsApp of videoverbinding met vrienden en familie. Maar dat het nu weer van voren af aan begint daar baal ik enorm van.”

Fel: “Het ikke ikke, ikke van veel mensen stuit me tegen de borst. Vreselijk. Maar  er zijn ook fijne mensen die ik tegen kom die een praatje maken over mijn hond en vriendelijk tegen me zijn. We moeten hier doorheen, of we willen of niet. Daar is niets aan te veranderen.”

---

Stadsdeel Zuid van de gemeente Amsterdam, de Amsterdamse welzijnsorganisatie SOOZ, werkgroep Grey Pride Zuid en de Gaykrant werken samen om levensverhalen van LHBT-bewoners van het stadsdeel in kaart te brengen. Dat heeft geresulteerd in een bijzonder magazine met de pakkende titel Q.  De tweede editie van het magazine werd op coming-out dag uitgereikt door Maureen Arnhem (Ambtenaar Diversiteitsbeleid van de gemeente Amsterdam) aan directeur Jelle Houtsma (directeur stichting SOOZ). “De veelkleurigheid, de openheid en de vanzelfsprekendheid van de geïnterviewden zijn aanstekelijk en een hart onder de riem voor allen die een coming out willen gaan doormaken” Duidelijk is dat het LHBT-beleid in Amsterdam-Zuid staat als een huis.