Over een dode geschiedenisdocent en Nicole Kidman

Lars von Triers ‘Dogville’ (2003) heeft diepe indruk op mij gemaakt. Nicole Kidman speelt daarin een jongedame (Grace) die voor gangsters vlucht.

Ze wordt vriendelijk ontvangen in een dorpje. Maar door de film heen – met de steeds hogere bedragen op de ‘gezocht: Grace’-posters die de politie door de film heen overal ophangt – komt de ware aard van de kleine gemeenschap steeds duidelijker, indringender, vijandelijker en perverser naar boven. Hoe langer Grace onderdak krijgt in het dorp, hoe meer ze uitgebuit wordt, tot aan slavernij, zware mishandeling en verkrachting toe.

De film eindigt met de komst van een oudere gangsterleidermeneer die al die tijd op zoek is geweest naar Grace. Grace is zijn dochter, en wordt door hem en zijn gangstermanschappen bevrijd uit haar uiterst benarde situatie. Nu blijkt dat Grace ooit gevlucht was voor de gewelddadige verschrikkingen die haar eigen maffiafamilie uithaalde.

Vader en dochter hebben in de auto van de vader een gesprek over het kwaad en over het goedpraten van het kwaad (‘het op elk moment rechtvaardigen van de slechte daden van anderen is gewoon arrogantie’) waarna Grace haar vader de opdracht geeft het hele dorp uit te moorden. Mannen. Vrouwen. Kinderen.

Wat ook gebeurt.

De schokkende en uiterst verontrustende sensatie die ik op dat moment aan het einde van de film onderging, was dat ik me zo enorm opgelucht voelde over het verschrikkelijke besluit dat Grace over de dorpsbewoners nam. Een vriend die later dan ik de film had bekeken, had mij gezegd: ‘Ik sprong nog net niet op uit mijn stoel om te applaudisseren toen het dorp massaal uitgemoord werd’.

In de buurt van Parijs is op vrijdag 16 oktober de 47-jarige Samuel Paty op straat onthoofd, nadat de school naar aanleiding van de les van de docent over vrijheid van meningsuiting – en in het verlengde daarvan over de Mohammedspotprenten – al bedreigingen had ontvangen, en islamitische ouders al een aanklacht tegen de docent en de school hadden ingediend.

De 18-jarige dader werd door de politie doodgeschoten.

Het was pas een dag later dat ik me realiseerde dat naast de verschrikkelijke aanslag op de docent, ook het jonge leven van de dader abrupt geëindigd is. Ik had dat nieuwsfeit in eerste instantie gelezen zonder erbij stil te staan.

“Ik zal nooit of te nimmer voor de doodstraf zijn. Ik zal nooit een monster (haat, extremisme, intolerantie, godsdienstwaanzin) willen verslaan door zelf een monster te worden.”

Blijkbaar deed de dood van de dader mij op dat moment niets. Was ik er volledig onverschillig over. En nog steeds vraag ik mij af wat ik daarvan moet denken. Zijn we inmiddels al zover gekomen dat ik het ‘gewoon’ maar accepteer dat er een achttienjarige door de politie wordt  doodgeschoten? Zoals ik inmiddels ook al accepteer dat ik met de dreiging van moslimextremisme moet leven? Dat ‘onschuldige slachtoffers’ er tegenwoordig blijkbaar bijhoren? Zoals ik inmiddels ook al geaccepteerd heb dat ik drie keer aangifte heb moeten doen tegen teveeltestosteronmarokkaantjes, dat Saïd door hen zoveel geleden heeft, en dat het voor mij als homoseksuele docent op het soort scholen waar Samuel Paty lesgaf misschien maar beter is terug de kast in te gaan?

Ik zal nooit of te nimmer voor de doodstraf zijn. Ik zal nooit een monster (haat, extremisme, intolerantie, godsdienstwaanzin) willen verslaan door zelf een monster te worden.

Maar net als bij Grace in Dogville gaat de kruik net zolang te water tot hij barst. In mijn donkerste uren en in mijn diepste depressie vraag ik me soms af of ooit de dag zal aanbreken waarop ik lees dat er weer een 18-jarige dader door de politie neergeschoten is, en dat ik uit mijn stoel opsta om te applaudisseren.

Allah verhoede.