In Amerika is het aftellen tot de presidentsverkiezingen in november begonnen. Oud-Tweede Kamerlid Mark Verheijen maakte eerder dit jaar een reis door Pennsylvania, Ohio en Michigan. Amerikaanse staten die behoren tot de rust belt, waar de economische crisis genadeloos hard heeft toegeslagen. Deze staten zullen bepalend zijn voor wie de volgende president wordt. Wordt het Trump of Biden? Gaykrant spreekt met de auteur van Wij kennen Amerika helemaal niet. “In Amerika ontbreekt in grote delen het perspectief.”
Tekst: Paul Hofman
Foto auteur: Ilja Keizer
Overduidelijk iets gemist
Wat vormde de aanleiding tot jouw boek?
“Als jongetje was ik al gefascineerd door Amerika. De directe aanleiding voor mijn boek is de voor ons in Nederland onverwachte overwinning van Trump vier jaar geleden. Velen in Nederland waren niet alleen verrast maar zelfs verontwaardigd. Vol onbegrip. We hadden met z’n allen overduidelijk iets gemist en kennen Amerika blijkbaar minder goed dat we dachten. Ik wilde deze keer aan de vooravond van de nieuwe verkiezingen eens zelf daar gaan kijken. En niet in New York, Washington of de Westkust, plekken waar ik al vaak ben geweest, maar in de gebieden waar Trump vier jaar geleden won.”
Waar komt jouw fascinatie voor Amerika vandaan?
“Ik hou van democratie en van politiek. Dan is Amerika toch wel ‘the place to be’. Een beetje de oerdemocratie. Ik kwam er voor het eerst op mijn twintigste, in New York. Sindsdien is het land mij altijd blijven boeien.”
Ultieme anti-politiek
Dan vertelt hij openhartig over wat de meeste indruk tijdens zijn roadtrip heeft gemaakt.
“De volstrekte uitzichtloosheid in een aantal gebieden. Ik was in het plaatje Wheeling, West Virginia. Het is een grote treurnis. Ik trof daar een verlaten centrum, oude industrieterreinen en teleurgestelde mensen aan. Voor die mensen was Trump de laatste hoop. Hij beloofde handelsverdragen op te zeggen en industrie terug te brengen in de regio. Trump heeft daar zeker op ingezet maar ook hem is het natuurlijk niet gelukt het tij te keren. Ik vraag me ook af of mensen het écht hebben gehoopt of dat het in de eerste plaats een soort tegenstem was, de ultieme anti-politiek. De keuze voor Trump was voor deze mensen dan ook vooral een dikke middelvinger naar het establishment in Washington en de Democraten.”
Voor Verheijen is ‘‘verdeeldheid’ het woord dat het eerste in hem opkomt. “Het hele maatschappelijke debat is verdeeld volgens de partijlijnen. De Amerikanen hebben er een mooi woord voor: ‘partisanship’. Argumenten of feiten doen er niet meer toe, alles gaat om winnen of verliezen. En als de ander wint dan moet dat wel ten koste gaan van jou dus het is zaak dat de ander verliest. Dat is geen basis voor een gezonde samenleving. Daarnaast staat nog een steeds grotere groep die zich helemaal afkeert van de samenleving en de politiek. Alleen als er bij beide partijen écht nieuw leiderschap opstaat is het tij wellicht nog te keren.”
Eenzijdig
Je hebt gesproken met Jeff, een republikein en homo en medewerker van de Republikeinse partij. In hoeverre klopt zijn oordeel dat wij Nederlanders een oppervlakkig beeld van Amerika hebben? Is het waar dat wij Amerika helemaal niet kennen?
“Ik realiseerde mij naar aanleiding van de verkiezingen van vier jaar geleden dat ik Amerika niet kende. Toen ging ik eens kijken naar het beeld dat we van het land krijgen voorgeschoteld en dan is dat toch wel eenzijdig. Republikeinen worden vaak afgeschilderd als een karikatuur en alles wat de Democraten doen en zeggen deugt. Dat beeld helpt niet om te begrijpen wat er echt aan de hand is, om de wereld voorbij New York en Washington te begrijpen. Datzelfde geldt voor de manier waarop het presidentschap van Trump in Nederland wordt verslagen.”
Is het toeval of een weloverwogen keuze veel mensen ter linkerzijde van het politieke spectrum aan het woord te laten?
“Om eerlijk te zijn is dat meer toevallig, maar ik moet ook zeggen dat zij vaak spraakzamer waren dan de traditionele Trump-stemmers. Je merkt sowieso dat mensen niet graag over politiek praten. Het verdeeld gemeenschappen, families en staten en dan is het soms het makkelijkste om te zwijgen.”
Hoogbejaard
Hoe staat het met wetgeving op LHBT-gebied? Welke rol speelt Trump in dit debat en wat kunnen we van hem op dit terrein verwachten als hij de verkiezingen wint?
“Ik was op enig moment te gast bij een avond van de Log Cabin Republicans, de homo-organisatie binnen de Republikeinse partij. Ze waren nog steeds dolenthousiast over Trump en ze vertelde mij in geuren en kleuren hoe ‘gay-friendly’ Trump wel niet was en welke LHBT-benoemingen hij had gedaan. De karikatuur dat vrijwel de gehele gay-community Democraat is klopt in ieder geval niet. Ik vond het mooi om mee te maken maar op gebied van gay-rights was hun verhaal eerlijk gezegd niet altijd even overtuigend. Ik geloof zeker niet dat Trump anti-homo is maar hij heeft natuurlijk mensen in zijn administratie, denk aan vice-president Pence, en achterban die het liefst allerlei verworvenheden zouden terugdraaien. Dat maakt echter weinig kans. In dat kader is overigens het Hooggerechtshof ook zeker net zo belangrijk dan de president. Je zou kunnen zeggen dat bij de komende verkiezingen vooral ook de samenstelling van het Hooggerechtshof op het spel staat. Twee van de door Democraten benoemde rechters zijn inmiddels hoogbejaard, zoals vrijwel iedereen in Washington tegenwoordig, en mogen waarschijnlijk door de volgende president worden vervangen. Dat zou voor vele jaren invloed kunnen hebben op controversiële zaken als onder andere homorechten, vrouwenrechten en abortus.”
LHBT-rechten onomkeerbaar
Onlangs besloot het Hoofdgerechtshof dat de rechten van LHBT-ers op de werkvloer moeten worden gegarandeerd. Een positieve uitspraak die de LGBT-gemeenschap mag omarmen. Welk effect heeft dit op de Amerikaanse gay community gehad?
“Opvallend genoeg kwam die uitspraak afgelopen juni, nadat Trump afgelopen jaren al twee rechters heeft mogen benoemen en daarmee kon zorgen voor een conservatieve meerderheid in het Hooggerechtshof. Toch kwam juist dit Hooggerechtshof, vijf jaar na een baanbrekende uitspraak over het homohuwelijk, tot dit vonnis. Dat is zeker een opsteker voor de gay community en laat zien dat, los van politiek, fundamentele LHBT-rechten ook in de VS onomkeerbaar zijn.”
Onmacht
Verheijen kijkt vooral met verbazing naar de afgelopen Trump-jaren. “Verbazing over het optreden van Trump. Zijn absolute onwil om op een fatsoenlijke wijze te communiceren en te besturen. Soms ben ik wel eens verbaasd dat het tot de coronacrisis zo weinig echt grote ongelukken zijn gebeurt. De coronacrisis legde echter alle zwakheden van zowel Trump als het Amerikaanse politieke systeem bloot. Met alle gevolgen van dien.”
Dan: “Maar mijn verbazing betreft ook de onmacht van de Democraten. Een radicaal verdeelde partij die het in de afgelopen jaren niet is gelukt een antwoord op Trump te formuleren of met nieuwe mensen naar voren te komen. Dat mag je de Democraten echt verwijten. De 77-jarige Biden gaat, mocht hij in november wordt gekozen, het land ook niet verenigen. Dat is misschien wel de ietwat sombere conclusie, wat er ook gebeurt in november: het land blijft verdeeld. Het is echt wachten op nieuw leiderschap en een nieuw verhaal.”
Overeenkomst
“In mijn boek vergelijk ik de rustbelt ook met Zuid-Limburg, een regio waar ooit de kolenmijnen sloten en die al jarenlang kampt met bevolkingskrimp. Maar je kunt ook kijken naar regio’s als Tilburg of Enschede waar ooit de textielindustrie ten onder ging. Toch gaan die vergelijkingen mank. Nederland is niet alleen veel kleiner dan de regio’s waarover we in de Verenigde Staten spreken maar in Nederland hebben we ook altijd oog gehad voor nieuwe economische initiatieven en het bieden van perspectief. Dat is wat in grote delen van de Amerika juist ontbreekt en wat mensen moedeloos maakt.”
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
