Dominique Wiedeman
Incident
Het delict vond plaats in de nacht van zondag 2 op maandag 3 augustus. De 23-jarige Nigeriaanse lesbische asielzoeker Happy uit een azc in Friesland bezocht haar 20-jarige vriendin Esther in het azc in Gilze voor haar verjaardag. Een, ook uit Nigeria afkomstig, getrouwd heterostel in het azc zocht ruzie met het koppel en schold de vrouwen uit voor “stomme lesbiennes”. De 26-jarige man en een 21-jarige vrouw vielen Esther al langer lastig vanwege haar seksuele geaardheid en spraken openlijk over hun homohaat. Uiteindelijk sloeg de man Esther meerdere keren, terwijl ze haar achttien maanden oude zoontje in de armen had, en goot zijn echtgenote kokend water over Happy heen.
Voor het leven verminkt
Eigenlijk waren Esther en haar kind doelwit van het gloeiend hete water, maar Happy sprong ertussen om hen te beschermen. Na afloop bedreigde de man Esther nog: hij zou haar hoofd en benen gaan breken. Ook de vrouw toonde geen enkel berouw. Integendeel, ze gaf aan blij te zijn met wat ze had gedaan. De beveiliging was er – nadat Happy alarm had geslagen – intussen wel bijgekomen, maar wist het misdrijf niet te voorkomen. Happy liep rechts van haar oksel tot voorbij haar bil ernstige tweedegraads brandwonden op. Grote stukken huid zijn volledig verdwenen, waardoor ze voor het leven is verminkt.
Zowel Happy als Esther deden aangifte en de politie pakte het heterostel een week later op. Na een arrest van slechts twee dagen werd de man alweer vrijgelaten, en door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) overgeplaatst naar een azc in de regio. Het Openbaar Ministerie (OM) gaf – wonderbaarlijk genoeg – aan hem niet langer te zien als een verdachte voor openbare geweldpleging dan wel mishandeling. Volgens Sandro Kortekaas zou de man, ondanks dat hij is getrouwd, op meer lesbische vrouwen zijn afgestapt in het azc om seks te vragen en liet hij hen niet met rust als ze dat niet wilden. Het COA liet hem weten dat het personeel van het nieuwe azc extra op de man let, maar er geen vrijheidsbeperkende maatregelen zijn opgelegd. Zijn vrouw zit nog wel vast en het rechercheonderzoek loopt door. Esther is onderwijl ook overgeplaatst, naar het azc in Grave.
Stelselmatige discriminatie
Dit woestmakende verhaal staat niet op zichzelf. Vorige maand berichtten media nog over een transvrouw die in het azc in Sneek was bedreigd met een mes door een moslim. Maar er gebeurt veel meer dan wat zo nu en dan in het nieuws komt. LHBT-asielzoekers worden in azc’s stelselmatig gediscrimineerd vanwege hun geaardheid en bijna één op de vier krijgt te maken met geweld, zo bleek uit een onderzoeksrapport dat LGBT Asylum Support in februari naar buiten bracht. Sinds juni heeft ze alweer meer dan zestig meldingen over discriminatie gerapporteerd aan Bureau Veiligheid van het COA.
Het is derhalve volkomen begrijpelijk dat de belangenorganisatie en genoemde Kamerleden de noodklok luiden. Maar LHBT-asielzoekers in afzondering onderbrengen is lafhartig en probleemontwijkend gedrag waarmee wordt verzaakt Nederland tot een veilige plek te maken voor iedereen, ongeacht seksuele oriëntatie. Iets waar Happy, die juist naar Nederland vluchtte omdat ze in Nigeria niet veilig is als lesbienne en daarom nog steeds amper kan bevatten wat haar hier is overkomen, de hoop nu al deels op is verloren. “Misschien is Nederland niet veilig genoeg”, vroeg ze zich hardop af in een interview met Hart van Nederland.
Het idee van opvanglocaties louter voor LHBT-asielzoekers is overigens niet nieuw. Na een zoveelste reeks LHBT-gerelateerde incidenten in 2016, waarbij veelal asielzoekers met conservatief-islamitische opvattingen betrokken waren, dienden D66-kamerleden Vera Bergkamp en Pia Dijkstra al een wetsvoorstel in om separate huisvesting te faciliteren voor kwetsbare vluchtelingen van wie hun veiligheid niet kan worden gegarandeerd. Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde toen voor de motie, met als gevolg dat er voor LHBT’ers binnen sommige azc’s aparte vleugels of zogeheten ‘LHBT-units’ werden ingericht.
Bij de kern aanpakken
LHBT-asielzoekers lopen een groter risico op pesterijen, discriminatie, bedreiging, intimidatie en agressie binnen een azc dan heteroseksuele asielzoekers. En ja, daarom is er extra aandacht nodig voor hun veiligheid. Dit geldt buiten de deuren van het azc eveneens; anti-homogeweld is helaas nog steeds van alledag in Nederland. Maar dit betekent niet dat we LHBT-burgers maar moeten wegzetten in gescheiden woonwijken of leefzones.
De overheid draagt een verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat LHBT’ers net zo veilig en volledig kunnen meedraaien in de maatschappij als heteroseksuelen. Als de overheid die verantwoordelijkheid serieus neemt, pakt zij het probleem in azc’s bij de kern aan. Namelijk door het anti-homosentiment te bestrijden. En daarvoor is veel meer nodig dan het plaatsen van borden met daarop artikel 1 van onze Grondwet, zoals Sandro Kortekaas in samenwerking met het COA wil bewerkstelligen, of het hijsen van regenboogvlaggen.
Verplichte voorinburgering
In het kader van preventie zou het COA vroegtijdig in beeld moeten brengen voor welke asielzoekers geldt dat er een grote kans bestaat dat zij negatief tegenover seksuele diversiteit staan, bijvoorbeeld vanuit religieuze overtuigingen, zodat hier rekening mee kan worden gehouden door de beveiliging van een azc en potentiële mishandelingen beter kunnen worden voorkomen. Een uitgebreid onderzoek naar LHBT-gerelateerde incidenten in azc’s (wie? wat? hoe vaak? waarom?) in opdracht van de staatssecretaris is nodig om deze inschatting zo zorgvuldig mogelijk te kunnen maken.
Ook zou een vorm van voorinburgering verplicht moeten worden gesteld waarbij asielzoekers direct na aankomst middels voorlichting duidelijk wordt gemaakt dat zij zich dienen aan te passen aan onze vrijheden in Nederland en iedereen hier, ongeacht geaardheid, gelijk is. In sommige opvangcentra gebeurt dit op vrijblijvende basis al. In Amsterdamse azc’s is het vaste prik sinds 2016, maar dat regelt de gemeente – waarvoor hulde – geheel op eigen initiatief.
Het COA zou LHBT-asielzoekers bovendien moeten wijzen op hun rechten, de veiligheidsprocedures in het azc en de mogelijkheden tot het aankaarten van op seksuele oriëntatie of genderidentiteit gebaseerde discriminatie van medebewoners. De meeste azc’s hebben sinds 2016 ook vertrouwenspersonen rondlopen bij wie ze terecht kunnen. Weerbaarheidstrainingen, die volgens een rapport van het Ministerie van Justitie en Veiligheid uit 2018 toen al niet meer bleken te worden aangeboden, behoeven een herintrede met sterke aanbeveling tot deelname.
Handhaven
Naast preventieve maatregelen moeten het COA en het Ministerie van Justitie en Veiligheid actiever en strenger handhaven. Het COA handelt ontegenzeggelijk nog onvoldoende naar meldingen die binnenkomen van LHBT-asielzoekers. Zo bleek de mogelijkheid voor Esther om melding te maken van het haatdragende gedrag van het Nigeriaanse heterostel bij het COA überhaupt niet eens te bestaan. En van die ruim zestig meldingen die LGBT Asylum Support in de afgelopen drie maanden stuurde naar Bureau Veiligheid van het COA konden er precies nul op respons rekenen. Het aantal waarop actie is ondernomen, laat zich zodoende niet raden.
Tevens bestaan er verontrustende signalen dat COA-medewerkers slachtoffers zouden ontmoedigen tot het doen van aangifte om imagoschade en ‘gedoe’ te voorkomen. Pijnlijk, want het COA zou slachtoffers juist moeten stimuleren om voor zichzelf op te komen. Ondersteuning en advisering van het COA is daarbij bovendien van groot belang, omdat de politie voor veel LHBT-asielzoekers in het land van herkomst meer vijand dan vriend was. Daardoor kunnen ze onnodig bang of terughoudend zijn, met als gevolg onvolledige of onheldere aangiftes die een vervolging van daders door het OM via het strafrecht in de weg staan. In het aangifteproces is mede een taak weggelegd voor Roze in Blauw: het netwerk binnen de politie dat zich specifiek bezighoudt met de bestrijding van LHBT-gerelateerde discriminatie, bedreiging en mishandeling, en de ondersteuning van slachtoffers daarvan. Niet onbenoemd mag blijven dat het hier niet zomaar om geweld gaat, maar om LHBT-gerelateerd geweld en dus een haatmisdrijf betreft, wat vraagt om een strafverzwaring.
Om de aangiftebereidheid te vergroten, dient de politie aangiftes spoedig af te handelen zodat gerechtelijke uitspraken op korte termijn kunnen volgen. Het toepassen van het snelrecht kan hierin een rol spelen. Om het tot een veroordeling te kunnen laten komen, is voor het verzamelen van bewijslast de mogelijkheid tot het inzetten van camerabewaking in azc’s ook belangrijk. Ageren tegen discriminatie en geweld prevaleert immers boven privacy.
Kinderlijke naïviteit
Het is te hopen dat de vergelding binnen ons rechtssysteem zal zegevieren en de vrouw die kokend water over Happy gooide wordt veroordeeld voor zware mishandeling, geen kans meer maakt op een verblijfsvergunning en wordt uitgezet. Intolerante, criminele vreemdelingen – die hier nota bene vanwege geweld in het eigen land naartoe zijn gevlucht en zich daaraan dan zelf schuldig maken in het land dat zo barmhartig is om ze op te vangen – verdienen per slot van rekening geen plek in Nederland.
Menig onder hen weet het echter alsnog voor elkaar te krijgen om kans te blijven maken op een verblijfvergunning, die te bemachtigen en zelfs staatsburger worden. Al dan niet na een overplaatsing naar de Handhaving en Toezichtslocatie – of in de volksmond: het aso-azc – in Hoogeveen. Het getuigt van kinderlijke naïviteit om te denken dat zij zich vanuit een LHBT-vrije omgeving in het azc vervolgens wel zullen gedragen richting LHBT’ers wanneer ze zich hier (permanent) gaan vestigen. Hun integratie begint in het azc.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
