Schrijfster Naima El Bezaz is niet meer. Ik herinner me het moment dat ik haar ontmoette en sprak nog goed. Het was 1994. Het was in de Balie in Amsterdam. Daar werd de reeds gevestigde en gelauwerde Algerijnse schrijfster, cineaste en feministe Assia Djebar geïnterviewd die, net als El Bezaz later zou doen, al vaak geschreven had over de slechte en soms ronduit uitzichtloze positie van de vrouw binnen de Noord-Afrikaanse cultuur. ‘Oneindig is de gevangenis’ en ‘De verdwenen vrouw’ zijn twee veelzeggende titels uit haar oeuvre.
Een jaar later brak El Bezaz door met haar debuutroman ‘De weg naar het noorden’. Het boek ‘Minnares van de duivel’ (dat vijftien jaar na Djebars ‘Schaduwkoninigin’ uitkwam) verstevigde en bevestigde haar status als schrijfster, maar bracht haar ook enorm in de problemen. Net als Djebar werd Bezaz door mannen uit haar geboorteland uitgescholden, verstoten en bedreigd.
Het NRC schreef op 8 augustus jongstleden: ‘Naar aanleiding van haar roman De verstotene (2006), over een moslima die zich aan een conservatief milieu ontworstelt, werd El Bezaz met de dood bedreigd. Een 25-jarige man werd eind 2006 tot een taakstraf veroordeeld voor opruiing en bedreiging, toen hij op de website marokko.nl opriep El Bezaz te stenigen en te bespugen omdat ze „ons Marokkanen belachelijk maakt”.
Bezaz raakte in een depressie die haar uiteindelijk fataal werd.
Bezaz stierf bijna drie maanden na mijn vriend Saïd Zankoua. Een Marokkaans-Nederlandse man van dertig die niets liever wilde dan twee van zijn omgevingen bij elkaar brengen: de Marokkaanse omgeving waarbinnen hij geboren was, en de LHBT+gemeenschap waarbinnen hij voor zijn homoseksualiteit kon uitkomen. De verschrikkelijke en uiterst gewelddadige manier waarop de mannelijke helft van zijn familie en zijn mannelijke buurtgenoten uit Kanaleneiland met zijn coming-out zijn omgegaan, hebben ook Saïd voor de rest van zijn leven getekend en hebben hem eveneens op veel te jonge leeftijd de dood ingedreven.
Naima en Saïd: twee lieve, goedwillende, intelligente en beminnelijke mensen die door simpelweg te willen zijn wie ze moesten zijn (schrijver, vrouw, strijder, homo) aan dom machismo en gewelddadig conservatisme ten onder zijn gegaan.
In Nederland (misschien wel in de gehele Westerse wereld) is de vrouwenemancipatie hand in hand gegaan met de LHBT+emancipatie. Dat is ook logisch. Samen streden zij tegen machismo en conservatisme. En gezien de levensverhalen van Naima en Saïd moet die strijd nog steeds gestreden worden. Hand in hand.
Voor Saïd is er een documentaire gemaakt met de titel ‘Mans genoeg’.
Ik wacht nu op de documentaire ‘Vrouw genoeg voordat de documentaire ‘Weer een vrouw verdwenen’ gemaakt moet worden.
Rust zacht, lieve Naima.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
