Eric de Rooij: ideaalplaatje man-vrouw-kind is zó ingesleten

Tekst: Paul Hofman
Foto’s: Ronny Boogaart

Eric de Rooij – De wensvader

Onlangs debuteerde Eric de Rooij met zijn boek De Wensvader. De roman heeft een opmerkelijk thema: twee vriendinnen die een wensvader zoeken. De Rooij is van veel markten thuis: in het dagelijks leven is hij humanistisch begeleider in de ouderenzorg, recensent voor het tijdschrift Literair Nederland én samen met zijn jarenlange partner beheerder van een website over de homoseksuele dagboekschrijver Hans Warren. Hoog tijd voor een uitgebreid interview met Gaykrant.

“Achteraf begrijp je je eigen leven pas een beetje”

Vergeten

Hoe ben je op het idee gekomen?

“Het boek gaat over nieuw leven en over leven dat afgerond wordt. Begin en einde dus. Als geestelijk verzorger werk ik in een verpleeghuis. Dagelijks heb ik gesprekken met mensen die niet lang meer te leven hebben. Levensvragen horen tot mijn werk. Waarom overkomt mij dit? Welke keuzes heb ik in mijn leven gemaakt?  Het zijn gesprekken die me telkens weer bewust maken van het leven, de kwetsbare kant ervan, maar ook de rijkdom die je toevalt. Daarover wilde ik een boek maken. Over een groep vergeten mensen. In dezelfde tijd was ik persoonlijk ook bezig met het donorschap en de dilemma’s die dat met zich meebracht. Overdag had ik gesprekken over de dood en ’s avonds en in het weekend ging het over ouderschap en nieuw leven. Wat ik vooral wilde is een boek schrijven dat leest als een vervolgverhaal. Als kind las ik veel stripweekbladen. Wordt vervolgd stond er dan onder de pagina. Zo is een stripverhaal ook opgebouwd, dat je benieuwd bleef naar het vervolg. Ik dacht: hoe krijg ik het voor elkaar dat de lezer blijft doorlezen en aan het denken gezet over haar of zijn eigen leven?”

Complex

Jouw boek is fictie maar er zitten duidelijk autobiografische elementen in.

“Het is een tragikomedie en tegelijkertijd heeft het iets weg van een moderne zedenschets. Jaren geleden werd ik gevraagd om donor te zijn voor een goede vriendin. Die ervaring heb ik in dit boek verwerkt. Het lijkt een onschuldig verzoek, waarop je ja of nee kunt zeggen. Maar het is een zeer moderne vraag. Ondenkbaar dat zo’n vraag een halve eeuw geleden in het openbaar gesteld zou worden. Daar zit naar mijn mening ook het spanningsveld. Het is een keuze die, hoe ruimdenkend iedereen ook is, moeilijk bedding vindt in diepere maatschappelijke structuren. Dat blijkt ook in het boek. Als er een partner ten tonele verschijnt, één waarmee je ook een seksuele relatie hebt, dan wordt de homo-donor, al is hij nog je beste vriend, een lastiger optie. Niet alleen omdat bevruchting tussen vriendin en homovriend meer gecompliceerd verloopt, maar ook omdat het gemakkelijker is je te conformeren aan man, vrouw, samenwonend, kind, één huis. Het ideale plaatje dat historisch zo in ons mensen is ingesleten, dat afwijken moed vraagt, een coming out. Zelfs in de 21^e eeuw.”

Vast ritueel

De Wensvader is jouw debuut. Voor het boek heb je bij je werkgever twee maanden onbetaald verlof gevraagd. Hoe verliep het schrijfproces?

Schaterlacht: “Leuke vraag! Het is niet dat ik De wensvader in twee maanden heb geschreven. Deze tijd gaf mij de ruimte me echt te kunnen concentreren op het boek. Ik was al ruim voor die tijd begonnen, maar dan schrijf je wat hapsnap tussen de drukke bedrijven door. Om lijn in het boek te brengen, om me personages echt eigen te maken, had ik die concentratie en totale toewijding nodig. Door dit verlof op te nemen zei ik ook tegen me zelf: neem je wens serieus.  Vaste rituelen hielpen me wel. Wanneer mijn vriend naar zijn werk ging, besloot ik ook op pad te gaan. Hij naar de trein, ik wandelde een vast rondje van een half uur  om dan weer gewoon thuis te komen en aan het werk te gaan. Het is de kunst je productieve uren te beschermen, je niet te laten afleiden door mails of de telefoon –  ik vond het een hele toer me strikt aan mijn eigen afspraken te houden.”

“Zaad of co-ouderschap, dat is de vraag”

Zaadzoekend

Zijn er hobbels in het traject om vader te worden? “

Maak goede afspraken met elkaar. Wees eerlijk. Bespreek je twijfels, je eventuele ongemak in een traject van donorschap. In De wensvader vragen twee vriendinnen aan de hoofdpersoon of hij donor wil worden. De een zoekt slechts zijn zaad, de ander ziet meer in co-ouderschap. Beide vormen brengen eigen vraagstukken met zich mee. Peil ook goed bij jezelf waarom je het wil. Bespreek het met je partner, hoewel hij dan niet de biologische vader is, toch heeft hij bij een gedeeld ouderschap een rol. Dat is wel de meerwaarde van zo’n wat afwijkend traject. Twee mannen kunnen niet per ongeluk zwanger worden. Dus stel jezelf die vraag, waarom wil ik dit? De hoofdpersoon kampt met sleur in zijn leven, maar ook met een latente angst voor het oud-zijn en de dood. Dat hij het leven niet zal doorgeven aan een nieuwe generatie, beklemt hem enorm.”

Gerommel

Je behandelt verschillende thema’s in jouw boek. Kun je hier iets vertellen?

“De onderstroom is telkens verlangen. Je wilt telkens iets nieuws, iets anders.  In het boeddhisme wordt verlangen verbonden met lijden, met – om het populair te zeggen –  niet in het nu kunnen leven. Ik heb niet de illusie dat ik me kan ontworstelen aan deze wetmatigheid. In het boek laat ik één van de personages zeggen: ”We komen rommelend op aarde, lijken in de tussentijd heel wat, maar gaan er op het end ook weer rommelend vanaf.” Ja, er worden kinderen geboren, ook in het boek. Het zet je ook aan het denken over je eigen geboorte. Je hebt daar doorgaans toch een rooskleurig of zacht beeld van. Weet jij veel hoeveel gerommel eraan vooraf ging tussen je ouders? Sterfbedden verlopen ook vaak rommelig. Ook dat heb ik in De wensvader willen laten zien: al die levens die om je heen worden geleefd, en het eigen leven dat pas achteraf misschien een beetje begrepen wordt. Het boek gaat ook over een langdurige relatie tussen twee mannen. Veertigers die een half leven bij elkaar zijn. In de literatuur komen te weinig van dit soort relaties voor.”

“Daddy Cool is een knipoog naar de homo-scene”

Daddy Cool

Wat hebben Daddy Cool van Boney M en de wensvader met elkaar gemeen?

“Ha ha, ja. Het boek heeft twee motto’s: ‘Het hart heeft zijn redenen/ waar de rede niets van weet’ van Blaise Pascal en dus Daddy Cool, het nummer van Boney M. Het lijken opnieuw twee uitersten. Het hoort bij mij. Ik geniet van een gezellig uptempo popnummer of raak ontroerd door een schlager, maar verstil ook als het Tokyo String Quartet Samuel Barber speelt. Idem geniet ik van een stripalbum of een essay van Bas Heijne. Daddy Cool gebruik ik ook als een knipoog naar de homoscene van bears en daddies.  Iemand wees me op een wetmatigheid van een roman: de hoofdpersoon wil iets, dat mislukt, en onverwachts komt er iets anders voor in de plaats. Zo gaat het in De wensvader ook. Heteromannen schrikken zich rot van het slothoofdstuk, terwijl homo’s er minder raar van opkijken, eerder nieuwsgierig zijn.”

Black Lives Matter

Als we hem vragen of hij al bezig is met een nieuwe roman hoeft hij geen moment na te denken.

“Momenteel leven verschillende ideeën in mijn hoofd. Er zou een mogelijk vervolg op De wensvader geschreven kunnen worden. Het slothoofdstuk biedt daartoe de mogelijkheid. Maar het ligt meer voor de hand dat ik ga werken aan een andersoortige roman. In mijn nieuwe boek zal het gaan over klassenidentiteit en seksuele identiteit, maar dan in een Nederlandse setting. Daarom volg ik de Black Lives Matter beweging met bijzonder veel belangstelling. Etniciteit is zeer belangrijk in hoe je gang in de wereld wordt. Maar dat geldt ook voor sociale klasse en seksuele identiteit. Als je die over het hoofd ziet, mis je een essentieel onderdeel van de pijn die achterstelling met zich mee kan brengen.

“Verlies de lichtheid van het bestaan niet uit het oog”

En mezelf kennende: ook in het nieuwe boek mag het serieus zijn, ergens over gaan, maar wel met humor en wat slapstick. Om de lichtheid van het bestaan niet uit het oog te verliezen.”

De Wensvader, Eric de Rooij, uitgeverij kleine Uil, www.kleineuil.nl.

CV Eric de Rooij (1965), geboren in Hilversum.
Studeerde geschiedenis aan de Vrije Universiteit en Humanistiek in Utrecht.
Werkt als humanistisch geestelijk begeleider in de ouderenzorg.
Coördineert geestelijke verzorging in de eerste lijn voor Amsterdam en Diemen.
Schrijft recensies voor Literair Nederland, poëzie voor Ballustrada en Tijdschrift Geestelijke Verzorging.
Heeft met Ronny Boogaart sinds 2002 een website over leven en werk van Hans Warren.