Het is vandaag de Internationale Dag tegen Homofobie, Transfobie en Bifobie (IDAHOT). Een dag waarop aandacht wordt gevraagd voor de problemen waar de LHBT+ community mee te maken krijgt en een dag waarop vrijheid en diversiteit gevierd wordt. Waarom doen we dat op 17 mei? Het is vandaag precies dertig jaar geleden dat homoseksualiteit officieel van de lijst van geestesziekten werd geschrapt door de Wereldgezondheidsorganisatie.
Tekst: Matthijs van Els
Ik was lange tijd iemand die niet ‘geloofde’ in biseksualiteit. Ik snapte het niet en ik wilde het ook niet snappen. Ik vond het maar onzin en ik zag het gewoon als een overgangsfase naar gay of lesbi. Mensen houden zichzelf voor de gek en durven er nog niet voor uit te komen dat ze op hetzelfde geslacht vallen. Geef het gewoon toe, dacht ik dan. Inmiddels weet ik beter en kan ik toegeven dat deze gedachten alleen met mijzelf te maken hadden. Ik vond het te moeilijk om meteen toe te geven dat ik gay was, dus ik maakte eerst een korte tussenstop op Station Bi, voordat ik kon overstappen naar Gay Centraal. Maar biseksualiteit is geen tussenstop, het is geen fase. Ik maakte er een fase van met als gevolg dat ik dit ook projecteerde op anderen mensen die zeiden dat ze bi zijn. Feit is dat ik misbruik maakte van de term, omdat ik zelf gewoon te schijterig was om de waarheid te vertellen. En juist dit soort acties dragen eraan bij dat we biseksualiteit niet accepteren of überhaupt niet ‘geloven’.
“Ik was lange tijd iemand die niet ‘geloofde’ in biseksualiteit. Ik snapte het niet en ik wilde het ook niet snappen.”
Ik spreek hierover met Joshua Zandberg (35) van Bi+ Nederland. Een stichting die sinds 2019 pleit voor een bi+ inclusieve samenleving door middel van meer zichtbaarheid, wetenschappelijke onderzoeken, discussies en het samenbrengen van mensen met bi+ gevoelens of verlangens. Joshua is zelf bi+ en is alleenstaande vader van drie kinderen die hij samen met zijn ex-vrouw opvoedt.
Allereerst, wat is bi+?
Als je niet monoseksueel bent, dan ben je bi+. Dat wil dus zeggen dat je op meer dan één gender valt, op welke manier dan ook. Daarom gebruiken we een zo inclusief mogelijke term voor iedereen die niet monoseksueel is. De + omvat in die zin ook andere woorden als panseksueel, queer en fluïde. We willen bi+ als woord de maatschappij in helpen zodat het bekender wordt en mensen denken ‘Hé cool! Dat ben ik ook’. Het is nu nog iets wat vooral online leeft.
En jullie pleiten voor een bi+ inclusieve samenleving.
Ons motto is: meer ruimte voor iedereen. We willen dat er op een open manier over lust, liefde en verlangen gepraat kan worden. En mensen hoeven dat niet per se in hokjes te gieten. Het gaat erom dat mensen gaan inzien dat je zelfbenoeming, je oriëntatie en je gedrag helemaal niet met elkaar samen hoeven te vallen. Wij hebben een hele ruime opvatting over wat bi+ nou is. Maar voordat mensen kunnen realiseren dat ze bi+ zijn, moet er wel nog wat maatschappelijk werk worden verzet. Er moet ruimte komen voor iedereen om zich daar prettig bij te voelen. En dat ze denken ‘misschien ben ik wel minder hetero of minder monoseksueel dan ik me ooit gerealiseerd heb’.
Wanneer wist jij dat je bi+ gevoelens had?
Een aantal jaar geleden las ik een verhaal van twee Amerikaanse mannelijke huisgenoten, een homo en een hetero, die verliefd werden op elkaar en toen dacht ik ‘Oh, dit is ook mogelijk!’. Toen ik die gedachte echt bij mezelf had toegelaten, heb ik het aan mijn vrouw verteld. Ze reageerde goed en ze was er best wel oké mee. Dat veranderde een jaar geleden toen ik verliefd werd op iemand anders, een man. En hij ook op mij. Toen kwam ik erachter dat ik dingen in de relatie met mijn vrouw miste, die ik wel bij deze man vond. Vanaf dat moment is mijn relatie met mijn vrouw langzaam stuk gegaan. We hebben nog contact, maar dat gaat dan over de kinderen, niet over dit thema. Dat ligt nog gevoelig.
Hoe reageerden je kinderen?
We hebben de kinderen niet heel erg betrokken op dit punt. Ze weten dat we uit elkaar zijn, maar de exacte reden weten ze niet. Maar het is ook weer geen geheim. Toevallig had mijn oudste dochter laatst een presentatie van mij opgevangen die ik hield voor Bi+ Nederland, zonder dat ik het doorhad. Zij kwam hier later op terug en toen heb ik het wel met haar besproken. Dus zij begint het nu wat meer te begrijpen.
Hoe kijk jij tegen een dag als vandaag aan, IDAHOT?
Het idee dat er een dag is dat een geluid laat horen tegen haat en geweld tegen queer personen, vind ik heel goed. Daar hebben we namelijk ook veel mee te maken. Maar tegelijkertijd gaat het maatschappelijk narratief heel erg over homoseksuele of lesbische mensen, misschien nog over transmensen, maar niet de hele lhbt-afkorting wordt hierin meegenomen. We moeten ook niet de wedstrijd spelen ‘wie is nou het zieligst?’, maar hier kunnen we wel nog in verbeteren.
“Het is vooral heel erg vastzitten in die monoseksuele norm.”
Merk jij zelf iets van bifobie?
Ja, zeker. Ik kreeg laatst nog de opmerking ‘je bent gewoon homo en ik vind het echt vreselijk voor je ex-vrouw dat ze haar man moet verliezen omdat ie homo is’. Ik dacht, waar haal je dit vandaan? Je kent me niet en het zit veel genuanceerder in elkaar. Misschien is het ook meer onwetendheid dan fobie, maar het is vooral heel erg vastzitten in die monoseksuele norm. Het is het een óf het ander. Alleen je kunt gedurende je leven wisselen daarin, maar dat zit er gewoon echt nog niet in bij mensen. Ik woon zelf in Veenendaal en mijn familie- en vriendenkring bestaat voornamelijk uit hetero’s en ik krijg wel vaker te horen dat ik ‘gewoon homo’ ben. Maar ook vanuit de queer community krijg ik wel eens te horen dat ze het niet geloven.
Vaak wordt gedacht dat biseksuelen nog een keuze moeten maken. Is dat ook zo?
Als je nu vraagt wat ik liever wil, dan zeg ik een man. Mensen zeggen dan wel dat ik homo ben, maar zo werkt dat niet. Ik sta ook heel erg open voor het idee verliefd te worden op een vrouw, maar nu is de kans groot dat ik een relatie met een man krijg en blijkbaar is dat nu de fase van mijn leven waarin ik dat verlang. Dat kan morgen of over een jaar of over tien jaar anders zijn. Ik wil nú liever een man. Met de nadruk op nu.
“Ik wil nú liever een man. Met de nadruk op nu.”
Is biseksualiteit voor mannen anders dan voor vrouwen?
Bij vrouwen is het misschien wat meer geaccepteerd, maar dan is het toch de seksualiteit ten dienste van de heteroman. Die vindt het dan geil of zo. Vrouwen worden aangemoedigd om een beetje bi te zijn en het lijkt er op dat bi-mannen juist de andere kant op geduwd worden, dat ze moeten kiezen. Er is een gek verschil tussen mannen en vrouwen wat ik nog niet helemaal kan verklaren. Waar blijven de bi-mannen? Als we die monocultuur wat meer kunnen openbreken, zou dat hen ten goede komen. Ik ken heel veel mannen die het verlangen, maar die durven er niks over te zeggen. Echt bizar.
Wat is de grootste misvatting als het gaat om bi+ zijn?
Een misvatting in algemene zin is dat wanneer je over seksualiteit spreekt, dat het gaat over geslachtskenmerken. Maar het gaat over veel meer dan dat. Hoe wil je je relatie inrichten? Met hoeveel partners? Waar ben je gevoelig voor? Ik hoop dat wij met Bi+ Nederland die nuance kunnen aanbrengen. Dat ook mijn buurman die hetero is geïnspireerd wordt om zijn eigen seksualiteit te verruimen. Dat is hoe ik bi+ zijn zie. Wij willen de vaststaande normen en verwachtingen veranderen en de beperkingen opheffen die daarmee samenhangen. We moeten de heteronormativiteit onder ogen komen, maar ook de heersende homonormativiteit binnen de gemeenschap.
“Hij vond het echt heel fijn dat hij nu met andere mensen kon praten over dit soort gevoelens.”
Hoe brengen jullie bi+ mensen samen?
Vanwege corona organiseren we nu online borrels! Elke tweede week van de maand kunnen mensen online samenkomen en dan maken we kennis met elkaar. Vervolgens splitsen we op in groepen zodat je gerichter met mensen in gesprek kan gaan. Na elk kwartier worden nieuwe groepen gemaakt, zodat je meer nieuwe mensen leert kennen.
En met succes?
Mensen reageren heel goed! Het verbaast me wat er langskomt aan mensen. Oudgedienden, de oude garde activisten, maar ook de ‘nieuwkomers’. Laatst was er een man van een jaar of veertig bij die diep van binnen wist dat hij deze gevoelens had, maar zoiets als dit kwam gewoon nooit voorbij, dus hij had er nog nooit iets mee gedaan. Hij vond het echt heel fijn dat hij nu met andere mensen kon praten over dit soort gevoelens. Ik vind het dan heel cool dat dit soort gesprekken ontstaan door zulke borrels.
Wanneer is de eerstvolgende borrel?
Op 10 juni, dus voor iedereen die dit leuk lijkt of gewoon nieuwsgierig is, kom vooral even langs online. Ga lekker zitten, schenk iets in voor jezelf en maak nieuwe vrienden.
Dit interview verscheen eerder op MatthijsvanEls.com.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
