Over een paar dagen herdenken en vieren we in Nederland 75 jaar vrijheid. Het is dan ook precies 50 jaar geleden dat voor het eerst werd getracht om een krans te leggen op de Dam ter nagedachtenis aan de homoseksuele slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Deze poging om representatie af te dwingen bij hét belangrijkste nationale ritueel van ons land luidde een nieuwe fase in voor het homo-activisme.
Tekst: Maurits Huijbrechtse
4 mei 1970
Op 4 mei 1970 probeerden twee leden van de Amsterdamse Jongeren Aktiegroepen Homoseksualiteit zonder toestemming een krans te leggen bij het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam. Het werd 25 jaar na de bevrijding tijd om de vergeten homoseksuele slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Maar óók om de onderdrukking van homo’s ná mei 1945 aan de kaak te stellen. De groene krans met roze driehoek, een schreeuw om gelijkberechtiging, leverde de roze driehoek op als het symbool van discriminatie. Het oorlogsteken, nu gebruikt als geuzenteken, moest iedereen duidelijk maken wat er gebeurt als minderheden niet worden geaccepteerd. De twee mannen werden snel opgepakt.
Niet gewenst
De krans voor de in de Tweede Wereldoorlog vermoorde homoseksuelen was niet gewenst bij het Nationaal Monument op de Dam en de kransleggers werden hardhandig verwijderd. Ook werden die dag 14 jongeren gearresteerd voor het uitdelen van flyers over het lot van homoseksuelen in concentratiekampen. Een jaar later was er voor het eerst een succesvolle kranslegging. Binnen kringen van activisten groeide het idee voor een eigen, onafhankelijke gedenkplek. In 1979 werd de Stichting voor een Homomonument opgericht. Het monument op de Westermarkt werd in 1987 in gebruik genomen. Met de roze driehoek als basisvorm.
Online expositie
Nu IHLIA tijdens de coronacrisis geen fysieke exposities kan organiseren, herdenkt het lhbti-archief de mislukte poging tot een kranslegging van vijftig jaar geleden met een online expositie. ‘Geen Krans op de Dam’ geeft een beeld van het begin van een nieuw soort activisme binnen de lhbt-beweging. Een activisme dat begon met die poging tot een kranslegging op de Dam en eindigde met een Homomonument aan de Westermarkt.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
